11 Eylül seyahatleri da değiştirdi! Ayakkabıları niye çıkarıyoruz? niye 2 saat evvel gidiyoruz?
2001 yılının eylül ayından evvel uçak seyahati yapanlar hayal meyal de olsa hatırlar. bu biçimdelar uçağa binmedilk evvel uygulanan prosedürler ile bugünküler içinde dağlar kadar fark var.
şüphesiz bu biçimde da beşerler uçağa binmedilk evvel güvenlik taramasından geçiriliyordu. Lakin kontroller şimdiki kadar ağır değildi. Uzun sıralarda beklemek yoktu. Yolcular ve sevdikleri uçağa binilen kapılara kadar birlikte gidebiliyor, vedalaşmalar son ana kadar ertelenebiliyordu. özetlemek gerekirsesı uçak seyahatleri şu an olduğundan epey daha gerilimsiz işlerdi.
Bu rahatlık kaçırılan dört uçağın Dünya Ticaret Merkezi’nin kulelerine, Pentagon’a ve Pennsylvania’da bir toprağa çakılmasıyla son buldu. Taarruzlarda ömrünü kaybedenlerden 8’i pilot, 25’i uçuş nazaranvlisi, 213’ü de uçak yolcusuydu.
“BİR ANDA HER ŞEY DURDU”
ABD’nin kendi topraklarında gördüğü bu en büyük terör saldırısı, kesim için inanılmaz bir şoktu. Continental Havayolları’nın o dönemki CEO’su Gordon Bethune, o günler Wall Street Journal’a “Bence o ana kadar hiç kimse kaçırılan bir uçağın bir güdümlü füze olarak kullanılabileceğini düşünmemişti. Bir anda her şey durdu” dedi.
Dalın geleceği de karanlıktı. İnsanların tekrar uçağa binebilecek itimadı bir daha kazanıp kazanamayacakları belirli değildi. Havayolu şirketlerindeki on binlerce çalışan fiyatsız müsaadeye çıkarıldı.
İnsanların uçaklara bir daha güvenebilmesini sağlamak hedefiyle ABD’den başlayarak dünyanın dört bir yanındaki havaalanlarında artırılmış ve vakit zaman gerginliğe yol açan güvenlik tedbirleri alındı. Gaye benzeri bir taarruzun tekrar yaşanmasına pürüz olmaktı.
Sonuçta hava trafiği üç yıl ortasında 11 Eylül öncesi düzeylere ulaştı. Lakin havacılık dalında yaşanan irili ufaklı biroldukca değişim kararı seyahatler önemli birer gerilim kaynağı haline geldi.
İKİ AY daha sonra TSA KURULDU
Hücumlardan iki ay daha sonra, devrin ABD Lideri George W Bush, yeni bir federal kurum olan Ulaştırma Güvenlik Yönetimi’ni (TSA) hayata geçiren maddeyi imzaladı. bu biçimdece geçmişte havayolu şirketlerinin taşeronu olarak bakılırsav yapan özel güvenlik kurumlarının yerini, federal havaalanı gözlemcileri aldı.
Uçağa girecek tüm çantaların sıkı bir kontrolden geçmesi, kokpit kapılarının dışarıdan açılamayacak biçimde kapatılması ve uçaklarda daha fazla federal hava polisinin vazife yapması da kanunla belirlenen ayrıntılar oldu. Bu kurallar kısa mühlet ortasında global standartlar haline geldi ve yurt içi uçuşlarda dahi kullanılır oldu.
Alınan tedbirlerle dünya tekrar 11 Eylül gibisi dehşetli bir olay yaşamadı ancak uçak seyahatleri da tekrar asla eskisi üzere olmadı.
KESİMİN YAPISI DA DEĞİŞTİ
Öbür yandan ataklar niçiniyle havacılık sanayisi bir mali krize girdi. 90’ların sonundaki büyümenin akabinde ABD iktisadının yavaşlaması ve alışan maliyetlerinin artmasıyla yavaşlamaya başlayan dal, 11 Eylül’de ağır yara aldı.
Yolcu sayısının azalması ve artan güvenlik tedbirlerinin artırdığı maliyetler, 11 Eylül daha sonrası havayolu şirketlerinin daha da zorlanmasına yol açtı. ABD’deki kimi havayolu şirketleri krizi atlatamazken, kimi şirketler bu süreçten daha istikrarlı ve kuvvetli çıkmayı başardı.
Örneğin Continental Havayolları krizin zorladığı şirketlerden oldu. CEO Bethune de aslına bakarsan 11 Eylül daha sonrası şartların getirdiği değişimden şad olmayanlardandı. Bethune, 2004 sonunda emekli oldu, 2010’da da Continental ile United Havayolları birleşti. Bethune, “11 Eylül’den daha sonra sevinci kaçtı” diye deklare etti sonucunı.
UÇUŞ VAZİFELİLERİ GÜVENLİK EĞİTİMİ ALMAYA BAŞLADI
Tehditler değişip yenilendikçe güvenlik tedbirleri de güncellendi.
Örneğin yolculara kemerlerini bellerinden, dizüstü bilgisayar üzere eşyalarını da çantalarından çıkarıp röntgenden geçirme zaruriliği geldi. 11 Eylül’de uçak kaçıranların kullandığı falçatalar ya da tırnak törpüleri üzere silah olarak kullanılabilecek günlük eşyalar yasaklandı. 2001 sonlarında Paris’ten Miami’ye kalkan bir uçağı indirmek isteyen “ayakkabı bombacısı” Richard Reid niçiniyle taramadan geçerken ayakkabıları çıkarma kuralı geldi. 2006’da İngiltere’de önlenen bir bombalı taarruz niçiniyle uçağa alınabilen sıvı ölçüsüyle ilgili sınırlamalar getirildi.
Bir devir uçakları kaçıranları sakinleştirmeleri ve tansiyonu düşürmeleri tavsiye edilen uçuş bakılırsavlileri, son müdafaa sınırı olarak bakılırsav yapacak biçimde eğitilir hale geldi.
KUYRUKLAR UZADI, HAVAALANINDA GEÇEN VAKİT ARTTI
Öteki yandan yeni denetimlerin her biri güvenlik noktalarındaki kuyrukların uzamasına niye oldu. Bunun kararında da uçağı kaçırmak istemeyenlerin havaalanına uçuştan saatler evvel gelmesi bir zorunluluğa dönüştü.
Kuyrukların uzamasıyla ortaya çıkan vakit kayıpları PreCheck ve Küresel Entry üzere muteber yolcu programlarının doğuşuna ve yaygınlaşmasına yol açtı. Bu programlar kapsamında, sık seyahat eden ve vakit kaybetmek istemeyen yolcular aşikâr bir fiyat ödüyor ve birtakım ayrıntılarını TSA ile paylaşıyor, karşılığında da ayakkabılarını, ceketlerini, dizüstü bilgisayarlarını çıkarmakla uğraşmadan güvenlik noktasından rahatça geçebiliyor.
“HAVACILIK GÜVENLİĞİ İLE NE İLGİSİ VAR?”
Fakat bu konfor başta akla gelmeyen bir mahremiyet tartışmasına da niye oldu.
Şöyle ki, PreCheck üyesi olmak isteyenlere müracaat evresinde ve daha sonrasındaki mülakatlarda nerede yaşadıklarına ve çalıştıklarına dair sıradan sorular soruluyor. PreCheck adayları ayrıyeten parmak izi verip sabıka kaydı denetiminden geçmeyi de kabul etmek zorunda. Bunun yanı sıra TSA’in adayların toplumsal medya paylaşımlarını (kurumun en üst seviye yetkilisi bu plandan vazgeçildiğini bildirdi), haklarında çıkan haberleri, pozisyon datalarını ve paralarını nasıl harcadıkları üzere şahsi ayrıntıları de toplayacağına dair bilgiler, mahremiyet savunucularının reaksiyonlarıyla karşılaştı.
Örneğin Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği’nin mahremiyet uzmanı Jay Stanley, Associated Press’e yaptığı açıklamada, “Bütün bunların havacılık güvenliğiyle nasıl bir ilgisi olduğunu anlamak güç” diye konuştu.
ÖZEL ŞİRKETLER DEVREYE GİRECEK
Şu an PreCheck’e kayıtlı 10 milyondan fazla kişi bulunuyor. TSA bu sayının 25 milyona çıkmasını istiyor. Maksat TSA bakılırsavlilerinin vakit içinderını sahiden risk oluşturabilecek yolcular için harcanması. Fakat 11 Eylül’ün 20’nci yıldönümünü yaşanırken, TSA’i PreCheck’in kapsamını genişletme çalışmaları, mahremiyet savunucularının insanların özel ayrıntılarının de riske atıldığı yorumlarına niye oluyor.
ABD Kongresi’nin yönlendirmesiyle, TSA PreCheck’e başvuranlar hakkında bilgi toplamak için özel şirketlerden yaralanma kapsamını genişletecek. Şu an Idemia isimli şirketle çalışan TSA yıl sonuna kadar buna Clear Secure ve Telos Kimlik İdare Tahlilleri’ni de ekleyecek.
Yakın vakitte halka açılan Clear, PreCheck kayıtları ile kendi kimlik doğrulama eserini tek bir paket haline getirip, üye sayısını artırmayı amaçlıyor. bu biçimdece stadyum girişleri ve konserler üzere etkinliklerde kullanılan Clear’ın kendi eseri kullanıcılar için daha pahalı hale gelecek.
TSA KARARI SAVUNUYOR
Dijital hak savunucusu Elektronik Hudut Vakfı’nın federal işlerden sorumlu yöneticisi India McKinney, Associated Press’e, “Elde edebildikleri kadar fazlaca beşere ilişkin hassas bilgileri toplayıp piyasaya hisselerini artırmaya çalışıyorlar. Bu benim için biroldukca alarm zilinin çalmasına niye oluyor” diye konuştu.
TSA Yöneticisi David Pekoske ise Clear’ın stratejisinin TSA’in çıkarına olduğunu savundu. Ajansa konuşan Pekoske, “Özel şirketlere kendi mamüllerini PreCheck’le paket yapma talihi verdik ki daha fazla insanın sağlam yolcu programlarına iştirakini sağlamak için bir motivasyon oluşsun” sözlerini kullandı.
RAHATLIK TAMAM FAKAT YA GÜVENLİK
TSA ayrıyeten yüz tanıma sistemleriyle donatılmış kiosk’ların kullanmasını da denemeye aldı. Burada da maksat fotoğrafları kimlikleri ve biniş kartlarını denetim eden kişi sayısını azaltmak. Fakat yüz tanıma teknolojisinin bilhassa beyaz olmayan şahıslarda yanlışlı sonuçlar veriyor olması, bu fikrin de eleştirilmesine niye oluyor.
TSA yetkilileri bu yılın başlarında kelam konusu kiosk’ların bireylerin PreCheck programına müracaatları sırasında çekilen fotoğraflarını da kullanacağını deklare etti. Fakat bu durum McKinney üzere uzmanları daha da kaygılandırıyor çünkü fotoğrafları bir data tabanıyla eşleyebilmek için kiosk’un internete bağlı olması gerekiyor ki bunu TSA de doğruluyor. İnternete bağlı olmak da kiosk’ları ve ötürüsıyla tüm dataları bilgisayar korsanlarının erişimine açık hale getiriyor.
McKinney, “Tamamen rahatlık faktörüne odaklanıyorlar. Mahremiyet ve güvenlik bilgilerina odaklanan yok” diye konuştu.
TSA NE YAPSA OLAY OLUYOR
Üstte da dediğimiz üzere TSA yeni bir 11 Eylül yaşanmasın diye kuruldu lakin birinci günden beri de metotları, planları ve aktifliği konusunda tenkitlerin amacı oldu.
Örneğin 2013 yılında TSA’in çakı gibisi birfazlaca yasaklanmış eşyayı bir daha uçağa alınabilecekler listesine alması, uçuş nazaranvlilerinin ve hava polislerinin büyük yansısına yol açtı. Birtakım yolcuların “Sanal olarak soyuluyoruz” reaksiyonuna yol açan tam beden tarayıcılar da kopan kıyametin akabinde havaalanlarından kaldırıldı. Onların yerine hem mahremiyet tıpkı vakitte sıhhat açısından daha az tartışmalı tarayıcılar getirildi. Yolcuların üzerinin elle yoklama yoluyla aranması da daima gündeme gelen bir şikâyet.
2015’te yayımlanan bir raporda TSA bakılırsavlilerinin bâtın müfettişlerin taşımakta olduğu silahları ve patlayıcı gereçleri 100 olayın 95’inde tespit edemedikleri açıklandı. Bu raporun akabinde Pekoske ABD Kongresi’nin üyelerine zımnî bir bilgilendirme yaptı. Bu bilgilendirmede ABD’li vekiller Pekoske’ye kurumla korkularını bildirirken bir vekilin “TSA tamir olmayacak biçimde” dediği daha sonradan ortaya çıktı.
“GÜVENLİK TİYATROSU”
Kurumu eleştirenler içinde eski TSA çalışanları da bulunuyor. Bu çevrelerin lisana getirdiği tenkitlerin en başında TSA’in bir güvenlik tiyatrosu oynadığı lisana getiriliyor. Bir öteki deyişle alınan tedbirler yolcularda inançta olduklarına dair yanlış bir izlenime yol açıyor. Pekoske ise bu tenkitlere havaalanlarındaki güvenlik noktalarında ele geçirilen silahların sayılarına işaret ederek cevap verdi. Pekoske yalnızca geçen yol 3200’den çok silahın uçaklara binecekken ele geçirildiğini, bunların yüzde 83’ünün dolu olduğunu söylemiş oldu.
Pekoske bunun haricinde yolcuların kimlik kontrolünden geçirilmesi, çantaların 3 boyutlu görüntüleme teknolojisiyle taranması, kargoların incelenmesi ve federal hava polislerinin uçaklara yerleştirilmesi üzere faaliyetlerinin de altını çizerek, “İnsanların görmediği fazlaca şey yapılıyor. Şu hususta içiniz rahat olsun: Burada güvenlik tiyatrosu oynamıyoruz. Nitekim güvenliği sağlıyoruz” sözlerini kullandı.
GÜVENLİK TEDBİRLERİ İŞE YARIYOR MU?
Bağımsız uzmanlar ise Pekoske’nin değerlendirmesine katılıyor fakat TSA’in düzeltmesi gereken noktaları olduğunu da yadsımıyor.
Örneğin Denver’da bulunan Metropolitan Eyalet Üniversitesi’nde havacılık güvenliği dersleri veren Jeffrey Price, “Eleştirenlerin dediği üzere bir güvenlik tiyatrosu oynanıyorsa bile hayli âlâ bir tiyatro bu çünkü 11 Eylül’den bu yana havacılığı maksat alan tek bir başarılı akın yaşamadık” diye konuştu.
Üstelik dünya genelinde de tablonun benzeri olduğunu söylemek mümkün.
olağan olarak bunun istisnaları yok değil. Örneğin 2015 yılında bir Rus uçağı Mısır’ın Şarm El Pir kentinden havalandıktan kısa bir süre daha sonra düştü. ABD’li ve İngiliz yetkililer bunun bir bombalı hücum olduğu kuşkusunu lisana getirdi. Fakat bu cins olaylar 11 Eylül’den bu yana ziyadesiyle ender görülüyor. Pekala bu artan güvenlik tedbirlerinin bir kararı mu? Aksini ispatlamak çok güç…
YA İÇERİDEN MÜDAHALELER NE OLACAK?
Bütün bu güvenlik tedbirlerinin içinde bir de gözden kaçan bir tehlike var: İçerideki iş birlikçiler. Havayolu şirketlerinde ya da havaalanlarında çalışan ve güvenlik müsaadesi olan bireyler daima olarak denetlenmiyor. Son senelerda yaşanan hadiselerde bu cins içeriden iş birlikleri değerli hisse sahibi.
Birkaç örnek vermek gerekirse;
— 2016 yılında Daallo Havayolları’na ilişkin bir uçakta kalkıştan kısa müddet daha sonra patlama oldu. Bombacı ölürken 80 yolcu ve mürettebat hadiseden sağ kurtuldu. Somalili yetkililerin yayınladığı Mogadişu Havalimanı’nda çekilmiş imgelerde, bir erkeğin saldırgana bombayı içeren bir dizüstü bilgisayar verdiği görüldü.
— 2018 yılında Atlanta’da Delta Hava Yolları’na mensup bir bagaj nazaranvlisi, güvenlik kartını kullanarak New York’a giden uçaklarda 100’den çok silah kaçırılmasına yardım ettiği için yargılandı ve karar giydi.
— Bir daha sonraki yıl telefonunda DEAŞ görüntüleri bulunan bir American Havayolları teknisyeni, yolcularla dolu bir uçağın suratını ve yüksekliğini ölçen bir sistemi devre dışı bırakarak sabote ettiğini itiraf etti. her neyse ki pilotlar Miami’den kalkış sırasında sorunu fark edip uçuşu iptal etmişti.
Bu durumu da kıymetlendiren Pekoske, TSA’in iç tehditleri ortadan kaldırmak için adımlar attığını belirtti.
Pekoske, “Evet, haklısınız, güvenlik kartı olan onca insan havaalanı ortasında her yere kolay kolay erişebiliyor. Lakin onlar da daha işe alınmadan hayli sıkı bir kontrolden geçiriliyor” derken kelam konusu çalışanların birkaç yılda bir gözden geçirildiğini lakin güvenlik güçleriyle iş birliği ortasında anında alarm verecek bir sistem üzerinde çalıştıklarını belirtti.
Associated Press’in “How 9/11 changed air travel: more security, less privacy” ve Wall Street Journal’ın “9/11 Changed Flying for Good—to Some Travelers’ Chagrin” başlıklı haberlerinden derlenmiştir.
2001 yılının eylül ayından evvel uçak seyahati yapanlar hayal meyal de olsa hatırlar. bu biçimdelar uçağa binmedilk evvel uygulanan prosedürler ile bugünküler içinde dağlar kadar fark var.
şüphesiz bu biçimde da beşerler uçağa binmedilk evvel güvenlik taramasından geçiriliyordu. Lakin kontroller şimdiki kadar ağır değildi. Uzun sıralarda beklemek yoktu. Yolcular ve sevdikleri uçağa binilen kapılara kadar birlikte gidebiliyor, vedalaşmalar son ana kadar ertelenebiliyordu. özetlemek gerekirsesı uçak seyahatleri şu an olduğundan epey daha gerilimsiz işlerdi.
Bu rahatlık kaçırılan dört uçağın Dünya Ticaret Merkezi’nin kulelerine, Pentagon’a ve Pennsylvania’da bir toprağa çakılmasıyla son buldu. Taarruzlarda ömrünü kaybedenlerden 8’i pilot, 25’i uçuş nazaranvlisi, 213’ü de uçak yolcusuydu.
“BİR ANDA HER ŞEY DURDU”
ABD’nin kendi topraklarında gördüğü bu en büyük terör saldırısı, kesim için inanılmaz bir şoktu. Continental Havayolları’nın o dönemki CEO’su Gordon Bethune, o günler Wall Street Journal’a “Bence o ana kadar hiç kimse kaçırılan bir uçağın bir güdümlü füze olarak kullanılabileceğini düşünmemişti. Bir anda her şey durdu” dedi.
Dalın geleceği de karanlıktı. İnsanların tekrar uçağa binebilecek itimadı bir daha kazanıp kazanamayacakları belirli değildi. Havayolu şirketlerindeki on binlerce çalışan fiyatsız müsaadeye çıkarıldı.
İnsanların uçaklara bir daha güvenebilmesini sağlamak hedefiyle ABD’den başlayarak dünyanın dört bir yanındaki havaalanlarında artırılmış ve vakit zaman gerginliğe yol açan güvenlik tedbirleri alındı. Gaye benzeri bir taarruzun tekrar yaşanmasına pürüz olmaktı.
Sonuçta hava trafiği üç yıl ortasında 11 Eylül öncesi düzeylere ulaştı. Lakin havacılık dalında yaşanan irili ufaklı biroldukca değişim kararı seyahatler önemli birer gerilim kaynağı haline geldi.
İKİ AY daha sonra TSA KURULDU
Hücumlardan iki ay daha sonra, devrin ABD Lideri George W Bush, yeni bir federal kurum olan Ulaştırma Güvenlik Yönetimi’ni (TSA) hayata geçiren maddeyi imzaladı. bu biçimdece geçmişte havayolu şirketlerinin taşeronu olarak bakılırsav yapan özel güvenlik kurumlarının yerini, federal havaalanı gözlemcileri aldı.
Uçağa girecek tüm çantaların sıkı bir kontrolden geçmesi, kokpit kapılarının dışarıdan açılamayacak biçimde kapatılması ve uçaklarda daha fazla federal hava polisinin vazife yapması da kanunla belirlenen ayrıntılar oldu. Bu kurallar kısa mühlet ortasında global standartlar haline geldi ve yurt içi uçuşlarda dahi kullanılır oldu.
Alınan tedbirlerle dünya tekrar 11 Eylül gibisi dehşetli bir olay yaşamadı ancak uçak seyahatleri da tekrar asla eskisi üzere olmadı.
KESİMİN YAPISI DA DEĞİŞTİ
Öbür yandan ataklar niçiniyle havacılık sanayisi bir mali krize girdi. 90’ların sonundaki büyümenin akabinde ABD iktisadının yavaşlaması ve alışan maliyetlerinin artmasıyla yavaşlamaya başlayan dal, 11 Eylül’de ağır yara aldı.
Yolcu sayısının azalması ve artan güvenlik tedbirlerinin artırdığı maliyetler, 11 Eylül daha sonrası havayolu şirketlerinin daha da zorlanmasına yol açtı. ABD’deki kimi havayolu şirketleri krizi atlatamazken, kimi şirketler bu süreçten daha istikrarlı ve kuvvetli çıkmayı başardı.
Örneğin Continental Havayolları krizin zorladığı şirketlerden oldu. CEO Bethune de aslına bakarsan 11 Eylül daha sonrası şartların getirdiği değişimden şad olmayanlardandı. Bethune, 2004 sonunda emekli oldu, 2010’da da Continental ile United Havayolları birleşti. Bethune, “11 Eylül’den daha sonra sevinci kaçtı” diye deklare etti sonucunı.
UÇUŞ VAZİFELİLERİ GÜVENLİK EĞİTİMİ ALMAYA BAŞLADI
Tehditler değişip yenilendikçe güvenlik tedbirleri de güncellendi.
Örneğin yolculara kemerlerini bellerinden, dizüstü bilgisayar üzere eşyalarını da çantalarından çıkarıp röntgenden geçirme zaruriliği geldi. 11 Eylül’de uçak kaçıranların kullandığı falçatalar ya da tırnak törpüleri üzere silah olarak kullanılabilecek günlük eşyalar yasaklandı. 2001 sonlarında Paris’ten Miami’ye kalkan bir uçağı indirmek isteyen “ayakkabı bombacısı” Richard Reid niçiniyle taramadan geçerken ayakkabıları çıkarma kuralı geldi. 2006’da İngiltere’de önlenen bir bombalı taarruz niçiniyle uçağa alınabilen sıvı ölçüsüyle ilgili sınırlamalar getirildi.
Bir devir uçakları kaçıranları sakinleştirmeleri ve tansiyonu düşürmeleri tavsiye edilen uçuş bakılırsavlileri, son müdafaa sınırı olarak bakılırsav yapacak biçimde eğitilir hale geldi.
KUYRUKLAR UZADI, HAVAALANINDA GEÇEN VAKİT ARTTI
Öteki yandan yeni denetimlerin her biri güvenlik noktalarındaki kuyrukların uzamasına niye oldu. Bunun kararında da uçağı kaçırmak istemeyenlerin havaalanına uçuştan saatler evvel gelmesi bir zorunluluğa dönüştü.
Kuyrukların uzamasıyla ortaya çıkan vakit kayıpları PreCheck ve Küresel Entry üzere muteber yolcu programlarının doğuşuna ve yaygınlaşmasına yol açtı. Bu programlar kapsamında, sık seyahat eden ve vakit kaybetmek istemeyen yolcular aşikâr bir fiyat ödüyor ve birtakım ayrıntılarını TSA ile paylaşıyor, karşılığında da ayakkabılarını, ceketlerini, dizüstü bilgisayarlarını çıkarmakla uğraşmadan güvenlik noktasından rahatça geçebiliyor.
“HAVACILIK GÜVENLİĞİ İLE NE İLGİSİ VAR?”
Fakat bu konfor başta akla gelmeyen bir mahremiyet tartışmasına da niye oldu.
Şöyle ki, PreCheck üyesi olmak isteyenlere müracaat evresinde ve daha sonrasındaki mülakatlarda nerede yaşadıklarına ve çalıştıklarına dair sıradan sorular soruluyor. PreCheck adayları ayrıyeten parmak izi verip sabıka kaydı denetiminden geçmeyi de kabul etmek zorunda. Bunun yanı sıra TSA’in adayların toplumsal medya paylaşımlarını (kurumun en üst seviye yetkilisi bu plandan vazgeçildiğini bildirdi), haklarında çıkan haberleri, pozisyon datalarını ve paralarını nasıl harcadıkları üzere şahsi ayrıntıları de toplayacağına dair bilgiler, mahremiyet savunucularının reaksiyonlarıyla karşılaştı.
Örneğin Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği’nin mahremiyet uzmanı Jay Stanley, Associated Press’e yaptığı açıklamada, “Bütün bunların havacılık güvenliğiyle nasıl bir ilgisi olduğunu anlamak güç” diye konuştu.
ÖZEL ŞİRKETLER DEVREYE GİRECEK
Şu an PreCheck’e kayıtlı 10 milyondan fazla kişi bulunuyor. TSA bu sayının 25 milyona çıkmasını istiyor. Maksat TSA bakılırsavlilerinin vakit içinderını sahiden risk oluşturabilecek yolcular için harcanması. Fakat 11 Eylül’ün 20’nci yıldönümünü yaşanırken, TSA’i PreCheck’in kapsamını genişletme çalışmaları, mahremiyet savunucularının insanların özel ayrıntılarının de riske atıldığı yorumlarına niye oluyor.
ABD Kongresi’nin yönlendirmesiyle, TSA PreCheck’e başvuranlar hakkında bilgi toplamak için özel şirketlerden yaralanma kapsamını genişletecek. Şu an Idemia isimli şirketle çalışan TSA yıl sonuna kadar buna Clear Secure ve Telos Kimlik İdare Tahlilleri’ni de ekleyecek.
Yakın vakitte halka açılan Clear, PreCheck kayıtları ile kendi kimlik doğrulama eserini tek bir paket haline getirip, üye sayısını artırmayı amaçlıyor. bu biçimdece stadyum girişleri ve konserler üzere etkinliklerde kullanılan Clear’ın kendi eseri kullanıcılar için daha pahalı hale gelecek.
TSA KARARI SAVUNUYOR
Dijital hak savunucusu Elektronik Hudut Vakfı’nın federal işlerden sorumlu yöneticisi India McKinney, Associated Press’e, “Elde edebildikleri kadar fazlaca beşere ilişkin hassas bilgileri toplayıp piyasaya hisselerini artırmaya çalışıyorlar. Bu benim için biroldukca alarm zilinin çalmasına niye oluyor” diye konuştu.
TSA Yöneticisi David Pekoske ise Clear’ın stratejisinin TSA’in çıkarına olduğunu savundu. Ajansa konuşan Pekoske, “Özel şirketlere kendi mamüllerini PreCheck’le paket yapma talihi verdik ki daha fazla insanın sağlam yolcu programlarına iştirakini sağlamak için bir motivasyon oluşsun” sözlerini kullandı.
RAHATLIK TAMAM FAKAT YA GÜVENLİK
TSA ayrıyeten yüz tanıma sistemleriyle donatılmış kiosk’ların kullanmasını da denemeye aldı. Burada da maksat fotoğrafları kimlikleri ve biniş kartlarını denetim eden kişi sayısını azaltmak. Fakat yüz tanıma teknolojisinin bilhassa beyaz olmayan şahıslarda yanlışlı sonuçlar veriyor olması, bu fikrin de eleştirilmesine niye oluyor.
TSA yetkilileri bu yılın başlarında kelam konusu kiosk’ların bireylerin PreCheck programına müracaatları sırasında çekilen fotoğraflarını da kullanacağını deklare etti. Fakat bu durum McKinney üzere uzmanları daha da kaygılandırıyor çünkü fotoğrafları bir data tabanıyla eşleyebilmek için kiosk’un internete bağlı olması gerekiyor ki bunu TSA de doğruluyor. İnternete bağlı olmak da kiosk’ları ve ötürüsıyla tüm dataları bilgisayar korsanlarının erişimine açık hale getiriyor.
McKinney, “Tamamen rahatlık faktörüne odaklanıyorlar. Mahremiyet ve güvenlik bilgilerina odaklanan yok” diye konuştu.
TSA NE YAPSA OLAY OLUYOR
Üstte da dediğimiz üzere TSA yeni bir 11 Eylül yaşanmasın diye kuruldu lakin birinci günden beri de metotları, planları ve aktifliği konusunda tenkitlerin amacı oldu.
Örneğin 2013 yılında TSA’in çakı gibisi birfazlaca yasaklanmış eşyayı bir daha uçağa alınabilecekler listesine alması, uçuş nazaranvlilerinin ve hava polislerinin büyük yansısına yol açtı. Birtakım yolcuların “Sanal olarak soyuluyoruz” reaksiyonuna yol açan tam beden tarayıcılar da kopan kıyametin akabinde havaalanlarından kaldırıldı. Onların yerine hem mahremiyet tıpkı vakitte sıhhat açısından daha az tartışmalı tarayıcılar getirildi. Yolcuların üzerinin elle yoklama yoluyla aranması da daima gündeme gelen bir şikâyet.
2015’te yayımlanan bir raporda TSA bakılırsavlilerinin bâtın müfettişlerin taşımakta olduğu silahları ve patlayıcı gereçleri 100 olayın 95’inde tespit edemedikleri açıklandı. Bu raporun akabinde Pekoske ABD Kongresi’nin üyelerine zımnî bir bilgilendirme yaptı. Bu bilgilendirmede ABD’li vekiller Pekoske’ye kurumla korkularını bildirirken bir vekilin “TSA tamir olmayacak biçimde” dediği daha sonradan ortaya çıktı.
“GÜVENLİK TİYATROSU”
Kurumu eleştirenler içinde eski TSA çalışanları da bulunuyor. Bu çevrelerin lisana getirdiği tenkitlerin en başında TSA’in bir güvenlik tiyatrosu oynadığı lisana getiriliyor. Bir öteki deyişle alınan tedbirler yolcularda inançta olduklarına dair yanlış bir izlenime yol açıyor. Pekoske ise bu tenkitlere havaalanlarındaki güvenlik noktalarında ele geçirilen silahların sayılarına işaret ederek cevap verdi. Pekoske yalnızca geçen yol 3200’den çok silahın uçaklara binecekken ele geçirildiğini, bunların yüzde 83’ünün dolu olduğunu söylemiş oldu.
Pekoske bunun haricinde yolcuların kimlik kontrolünden geçirilmesi, çantaların 3 boyutlu görüntüleme teknolojisiyle taranması, kargoların incelenmesi ve federal hava polislerinin uçaklara yerleştirilmesi üzere faaliyetlerinin de altını çizerek, “İnsanların görmediği fazlaca şey yapılıyor. Şu hususta içiniz rahat olsun: Burada güvenlik tiyatrosu oynamıyoruz. Nitekim güvenliği sağlıyoruz” sözlerini kullandı.
GÜVENLİK TEDBİRLERİ İŞE YARIYOR MU?
Bağımsız uzmanlar ise Pekoske’nin değerlendirmesine katılıyor fakat TSA’in düzeltmesi gereken noktaları olduğunu da yadsımıyor.
Örneğin Denver’da bulunan Metropolitan Eyalet Üniversitesi’nde havacılık güvenliği dersleri veren Jeffrey Price, “Eleştirenlerin dediği üzere bir güvenlik tiyatrosu oynanıyorsa bile hayli âlâ bir tiyatro bu çünkü 11 Eylül’den bu yana havacılığı maksat alan tek bir başarılı akın yaşamadık” diye konuştu.
Üstelik dünya genelinde de tablonun benzeri olduğunu söylemek mümkün.
olağan olarak bunun istisnaları yok değil. Örneğin 2015 yılında bir Rus uçağı Mısır’ın Şarm El Pir kentinden havalandıktan kısa bir süre daha sonra düştü. ABD’li ve İngiliz yetkililer bunun bir bombalı hücum olduğu kuşkusunu lisana getirdi. Fakat bu cins olaylar 11 Eylül’den bu yana ziyadesiyle ender görülüyor. Pekala bu artan güvenlik tedbirlerinin bir kararı mu? Aksini ispatlamak çok güç…
YA İÇERİDEN MÜDAHALELER NE OLACAK?
Bütün bu güvenlik tedbirlerinin içinde bir de gözden kaçan bir tehlike var: İçerideki iş birlikçiler. Havayolu şirketlerinde ya da havaalanlarında çalışan ve güvenlik müsaadesi olan bireyler daima olarak denetlenmiyor. Son senelerda yaşanan hadiselerde bu cins içeriden iş birlikleri değerli hisse sahibi.
Birkaç örnek vermek gerekirse;
— 2016 yılında Daallo Havayolları’na ilişkin bir uçakta kalkıştan kısa müddet daha sonra patlama oldu. Bombacı ölürken 80 yolcu ve mürettebat hadiseden sağ kurtuldu. Somalili yetkililerin yayınladığı Mogadişu Havalimanı’nda çekilmiş imgelerde, bir erkeğin saldırgana bombayı içeren bir dizüstü bilgisayar verdiği görüldü.
— 2018 yılında Atlanta’da Delta Hava Yolları’na mensup bir bagaj nazaranvlisi, güvenlik kartını kullanarak New York’a giden uçaklarda 100’den çok silah kaçırılmasına yardım ettiği için yargılandı ve karar giydi.
— Bir daha sonraki yıl telefonunda DEAŞ görüntüleri bulunan bir American Havayolları teknisyeni, yolcularla dolu bir uçağın suratını ve yüksekliğini ölçen bir sistemi devre dışı bırakarak sabote ettiğini itiraf etti. her neyse ki pilotlar Miami’den kalkış sırasında sorunu fark edip uçuşu iptal etmişti.
Bu durumu da kıymetlendiren Pekoske, TSA’in iç tehditleri ortadan kaldırmak için adımlar attığını belirtti.
Pekoske, “Evet, haklısınız, güvenlik kartı olan onca insan havaalanı ortasında her yere kolay kolay erişebiliyor. Lakin onlar da daha işe alınmadan hayli sıkı bir kontrolden geçiriliyor” derken kelam konusu çalışanların birkaç yılda bir gözden geçirildiğini lakin güvenlik güçleriyle iş birliği ortasında anında alarm verecek bir sistem üzerinde çalıştıklarını belirtti.
Associated Press’in “How 9/11 changed air travel: more security, less privacy” ve Wall Street Journal’ın “9/11 Changed Flying for Good—to Some Travelers’ Chagrin” başlıklı haberlerinden derlenmiştir.