20 yıllık ‘inanılmaz’ bir öykü TikTok trendi haline geldi! İşte Grabovoi sayıları çılgınlığı…
Tanınan toplumsal medya platformu TikTok’ın trendlerinin arkası gerisi gelmiyor. Çeşitli danslar, yemek tanımları, tuzlu suda yıkanan çilekler derken daima yeni bir TikTok trendiyle karşı karşıyayız. Yakın vakitte gündeme oturan bir TikTok trendinin kökenleri ise yaklaşık 20 yıl öncesine dayanıyor.
İsterseniz en baştan başlayalım… Son günlerde bilhassa ABD’de yaşayan binlerce TikTok kullanıcısı sık sık şu biçimde paylaşımlarda bulunuyor:
“700 dolarlık kripto para yatırımımı iki günde 25.000 dolara çıkardım.”
“Babam göndereceğini söylemiş olduğinden epey daha fazla para yolladı.”
“Arabamda 20 dolar buldum.”
her insanın talihi açılmış üzere görünüyor ancak paylaşımların sahiplerine nazaran, işin talihle alakası yok. Bu kullanıcılar kazandıkları paranın sırrının “Grabovoi sayıları” olduğunu söylüyor. Birtakım kullanıcılar Grabovoi sayılarını “evreni hack’lemenin şifresi” olarak nitelendirirken, takipçilerine de sayıları kullanıp hayatlarını düzgünleştirme daveti yapıyor.
İSTER SİVRİSİNEKLERDEN KORUNUN, İSTER KİLO VERİN
Pekala nedir bu Grabovoi sayıları ve bu trend nereden çıktı?
Grabovoi sayıları rastgele sayılardan oluşan fazlaca basamaklı kimi sayı dizilerine deniyor. Her gaye için farklı bir sayı dizisi bulunuyor. Insider’ın aktardığına bakılırsa, kendisi de bir Grabovoi takipçisi olan Edilma Angel Moyano, 2018’de yayımlanan ve Grabovoi sayılarının çalışma mantığını anlatan kitabında sayı dizileriyle, “hayatlarımızın bir kesimi olan durumları ve yapıları olumlu etkilemek için titreşim ve güç düzeyinde bir frekans yarattığını” öne sürüyor.
Moyano’ya nazaran hiç beklenmedik bir yerden para gelmesini sağlama sayısı 5207418898, hoş bir cilde sahip olma sayısı 55942833, kilo verme sayısı ise 55942833. Sivrisineklerden korunmak için ise 55942833 ve 694713 sayılarının bir ortada kullanılması gerekiyor. Natürel bir de ölümsüzlük sayısı var: 31232700. Bu sayılar vakit zaman basamakların ortasına boşluk ya da nokta konmuş biçimde de karşımıza çıkabiliyor.
RADYONİK MAKİNESİYLE ÜRETİLİYOR
Sayılarla ilgili açıklayıcı içeriklerin bulunduğu internet kaynaklarına bakılırsa, her sayı Radyonik imzalar taşıyor ve Grabovoi’un Radyonik makinesi tarafınca üretiliyor. (Makinenin ürettiği ‘CORONAVIRUS’ sayısı 5574621, ‘CORONA VIRUS’ sayısı ise 6681443.) Radyonik teorisine bakılırsa dünya üstündeki tüm beşerler ve öteki canlılar, birbirlerine dünyanın elektromanyetik alanı üzerinden bağlılar. Dahası tüm canlıların bir elektromanyetik alanı var. Bu alan epey fazla bozulduğunda ortaya çeşitli hastalıklar çıkıyor. ötürüsıyla her organın, hastalığın ve ilacın başka bir titreşim frekansı bulunuyor. Bu faktörler sayısal kıymetler ya da geometrik biçimlerle söz edilebiliyor.
Sayıların yaratıcısı ve tesirine inananlar bunu bir “bilim” olarak nitelendirse de Grabovoi sayılarının bilimsel bilginin en değerli özellikleri olan nesnellik, evrensellik, akılsallık, yanlışlanabilirlik üzere kriterlerini karşılamadığını söyleyebiliriz.
KİMDİR BU GRABOVOİ?
Grabovoi sayılarını keşfeden (icat eden?) ve sayılara ismini veren Grigori Grabovoi’un öyküsü ise sayıların kendisinden çok daha enteresan.
Hafızası güçlü olanlar Grabovoi ile takipçilerinin bundan tam 17 sene evvel çocukları ölmüş bir küme acılı anneyi kişi başı 1000 euro karşılığında çocuklarını geri getirme vaadiyle kandırdığını hatırlıyor olabilir. (Rusya’da yayın yapan bir hukuk haberleri sitesi olan Rapsi’ye bakılırsa, Grabovoi annelere bu kelamı verdiğini kabul ediyor, lakin para ile ilgili kısmı reddediyor.)
Bu mevzuya birazdan geleceğiz. Lakin kıssanın öncesi de hayli olaylı…
YELTSİN’İN UÇAĞINI HAVADA TUTMA MİSYONU VERİLDİ
Kaynaklara nazaran Grabovoi, 1963 yılında Kazakistan’ın Çimkent kentinde doğdu. Kazakistan o devirde SSCB’nin bir kesimiydi. Özbekistan’da bulunan Taşkent Devlet Politeknik Üniversitesi Uygulamalı Matematik ve Mekanik Fakültesi’nden 1986 yılında mezun olan Grabovoi’nin uzmanlığı da kendi internet sitesine nazaran matematikti.
Mezun olduktan birkaç yıl daha sonra Özbek Sivil Havacılık Dairesi için çalışmaya başlayan Grabovoi, Özbekistan’ın ulusal havayolu şirketine “duyu ötesi teşhis” hizmeti veriyordu. Sitesinde anlatılanlara nazaran, bu hizmet yardımıyla 360 uçuştaki mühendislik problemlerini isabetli bir halde öngörmeyi başardı.
Boris Yeltsin devrinde Grabovoi’un yıldızı daha da parladı. O kadar ki Rusya Geçersiz Bilim Komitesi’nin lideri Eduard Kruglyakov’un 2005 yılında Rus haber ajansı Regnum’a yaptığı açıklamaya nazaran, genç matematikçinin uçaklarla ilgili performansına hayran olan Yeltsin’in Grabovoi’a 1990’ların sonunda kendisi ortasındayken uçağını telekinezi yoluyla havada tutma bakılırsavi verdi.
RASTGELE BİR AKADEMİK UNVANI YOK
İnternet sitesinde yer alan bilgilere bakılırsa, Grabovoi, 1997-2006 yılları içinde hayli sayıda memleketler arası kuruluşa üye oldu. bir daha hayli sayıda kuruluştan ve din insanından övgüler aldı.
Fakat Rus yetkililer, bu ayrıntıların değerli bir kısmının palavra ya da yanlış olduğunu belirtiyor. Kruglyakov, Regnum’a verdiği röportajda bu mevzuda da kıymetli noktaların altını çizdi. Örneğin Rusya’nın en üst seviye akademik akreditasyon kurumu olan Yüksek Tasdik Komitesi’nin kayıtlarına göre, Grabovoi “ne bir bilim hekimi ne de bir profesör”dü.
Grabovoi, e-posta yoluyla Insider’a yaptığı açıklamada vasıflarının gerçek olduğunu yazdı. Fakat muvaffakiyetlerinin kıymetli bir kısmı abartılmış üzere görünüyor.
Örneğin internet sitesinde, 1998 yılında New York Bilimler Akademisi’ne (NYAS) “seçildiği” yazıyor. Lakin NYAS’te bir seçim prosedürü uygulanmıyor. 135 dolarlık üyelik fiyatını ödeyen herkes akademinin bir kesimi olabiliyor. Bir NYAS sözcüsü de Insider’a üyelik sürecinde rastgele bir seçim yapılmadığını doğruladı.
KENDİNİ MESİH İLAN ETTİ
Özgeçmişi şu biçimde ya da bu biçimde uzayıp çeşitlenirken, Grabovoi’nin öz itimadı de büyüdü. Grabovoi, bu esnada kendi ismini taşıyan biroldukca kuruluşu hayata geçirdi. Bunların içinde GP Grabovoi Öğretileri tarikatı ve Grigori Grabovoi Doo şirketi öne çıktı. Grabovoi’nin dünyanın dört bir yanındaki takipçileri de çeşitli teşebbüsleri hayata geçirdi. Örneğin kâr hedefi gütmeyen bir kuruluş olan Grabovoi Vakfı Avrupa’da, Grabovoi Kilisesi ise New York’ta faaliyete geçti.
2004 yılında ise Grabovoi bir YouTube görüntüsüyle dünyanın karşısına çıktı. İmajlardaki pak yüzlü, traşlı, ekip elbiseli adam şunları söylüyordu:
“14 Kasım 1963’te Kazakistan’ın Çimkent kentinin Bagara ilçesinin Kirovski köyünde doğmuş olan ben, Grigori Petroviç Grabovoi, ilan ediyorum ki ben, Grigori Grabovoi, İsa Mesih’in bir daha dünyaya gelişiyim.”
DÜNYAYI ŞOKE EDEN BESLAN BASKINI
Birebir yıl Kuzey Osetya’da tüm dünyayı şoke eden bir olay yaşandı. 1 Eylül günü öğretim yılının birinci günüydü. Beslan kasabasında da okullar açılıyordu ve yüzlerce çocukla ebeveynleri okulun birinci günü için toplanmıştı. Kutlamalar çabucak hemen başlamışken silahlı bir küme okula baskın düzenledi. Yüzlerce insan rehin alındı. Okulu basanların talebi Rus askerlerinin Kuzey Osetya’nın komşusu Çeçenistan’dan çekilmesiydi.
Krizi sonlandırmak için harekete geçen Rus askerlerinin, 3 Eylül günü okula müdahalesiyle başlayan çatışmalarda, 186’sı çocuk 330 kişi hayatını yitirdi. Çok sayıda kişi sakat kaldı ve ömürleri boyunca altından kalmayacakları bir travma yaşamaya mahkûm oldu. Çocuklarının kayıplarıyla yerle bir olmuş anneler ise birdenbire kendilerini Grabovoi’un takipçileri olarak buldu.
“BEN BU MUCİZEYE İNANIYORUM”
Dehşetli olaydan birkaç ay daha sonra çocukları baskında ölen bayanlar, Beslan Anneleri ismi altında örgütlenerek ve Rus askerlerinin müdahalesinin niye bu kadar kanlı olduğunu sorgulamaya başlamıştı. Birebir devirde Grabovoi da Moskova’da düzenlediği “şifa seansları” ile gündeme geldi. Ve Beslan Anneleri’nin yolu Grabovoi ile kesişti hatta anneler Grabovoi’un en ateşli savunucuları haline geldi.
Nasıl gelmesin ki? Grabovoi bu bayanlara çocuklarını bir daha hayata döndüreceğine dair kelam veriyordu… Beslan Anneleri kümesinin kurucusu Susanna Dudiyeva, 2005 yılında katıldığı bir Drugg seminerinde, “Ben bu mucizeye inanıyorum ve gerçek olacağını biliyorum” diyordu. “Annelik iç güdüm, annelik inancım bana bunun gerçek olduğunu söylüyor.”
Rus gazetesi Komolskaya Pravda’nın 2005 tarihindeki haberine bakılırsa, Grabovoi, annelerden kişi başı çocuklarını hayata döndürme karşılığında 1000 euro’luk bir ödeme alıyordu. Ödemeler Grabovoi’un “sosyal ve siyasi oluşumu” Drugg üzerinden yapılıyordu.
MUHABİRİN ELİNDE MAKBUZU BİLE VARMIŞ
Haber sitesi Vocativ, 2014 yılında Grabovoi ile ilgili bir araştırma yayımladı. O devirde Vocativ’e konuşan Komolskaya Pravda muhabiri Vladimir Vorsobin, yaptığı haberin hala ardında olduğunu hatta elinde “hayata geri döndürme” için ödediği 1000 euro karşılığında bir makbuz olduğunu bile söylemiş oldu.
Vorsobin haber araştırma sürecinde yaşadıklarını da Vocativ’e şu sözlerle anlattı:
“Başta biraz korktum lakin daha sonra Grabovoi’un takipçilerinin özlerinde nazik beşerler olduklarını fark ettim. Hepsi fazlaca düzgün eğitimliler fakat Rusya’daki biroldukça insan üzere onlar da arayış arasındaler.”
Vorsobin, başlangıçta hukukçularla konuşmuş ve Grobovoi’nin yargılanmasının mümkün olmadığını öğrenmişti. Zira her şey kitabına uygun yapılıyordu. Dahası Grabovoi, Sovyetlerde önder takımlarını korumakla misyonlu bir KGB ünitesinde çalışmış şahıslar tarafınca korunuyordu.
KARDEŞİ ÖLMÜŞ NUMARASINA BAŞVURDU
Bütün bunlara karşın geri adım atmadı ve bir tuzak kurdu. Güya ölmüş bir üvey kardeşi vardı ve bu kardeşini hayata döndürmek istiyordu. Drugg’un ofisine gittiğinde dokümanlarla, pullarla, muhasebe kısmıyla tam bir şirkete girdiğini fark etti.
Vorsobin’e bir makbuz verip 1000 euro’luk fiyatı Rusya’nın devlet bankası olan Sberbank’a ödemesi gerektiğini söylemiş olduler. Ödemeyi yapan Vorsobin’e birkaç gün daha sonra Moskova’nın kuzeyinde bulunan bir otele gitmesi gerektiği bildirildi.
Vorsobin şu biçimde devam etti: “Saat gece 11 civarıydı. Gittiğimde içeride kimileri Beslan Anneleri olmak üzere 40-50 kişi vardı. Parayı siz hesap edin; kişi başı 1000 euro’dan haftada bir iki kere 50 kişilik bir küme. Maliyetleri de yok üzereydi. Bir oda tutmuşlardı, herkesle orada görüşüyorlardı.”
“BEN HER ŞEYİ GÖRÜRÜM”
Vorsobin günün birinci ışıklarına kadar sırada bekledi. En sonunda Grabovoi ile karşı karşıya gelebildi ve kayıt aygıtını açtı. Ölmüş kardeşini hayata döndürmek istediğini söylemiş oldu. “Tamamdır, kardeşin canlandı” yanıtını aldı. Grabovoi başını bile kaldırmadan “Kardeşin St. Petersburg’un güneyinde bir yerde yaşıyor” dedi ve seans bitmiş oldu.
Vorsobin olanlara inanamıyordu. 1000 euro ve yalnızca 2 dakika! bir daha de bir soru daha sormadan edemedi…
Vorsobin: Bunu nasıl yapıyorsunuz? İlah mısınız siz?
Grabovoi: Evet, ben Şanlı Tanrı’yım.
Vorsobin: Her şeyi biliyor musunuz?
Grabovoi: Evet, ben her şeyi görürüm.
Vorsobin, “İyiymiş” dedi ve ayrıldı.
Komolskaya Pravda’nın bu haberi daha sonrası olay savcıların da dikkatini çekti. Vorsobin’i arayıp elinde doküman olup olmadığını sordular. Fakat başlarda bir şey olmadı zira Vorsobin’e göre “yukarılarda birileri” Grabovoi’u koruyordu. Lakin bir süre daha sonra bu üstlerdeki kişi fikrini değiştirdi. Grabovoi, şifa seanslarını gerçekleştirdiği otelde gözaltına alındı ve cezaevine gönderildi.
Dolandırıcılık suçlamasıyla yargılanan Grabovoi, annelerden para aldığı savını reddetti. 2008’de hatalı bulunarak cezaevine gönderildi ve 2010’a kadar mahpusta kaldı.
SOVYETLER BİRLİĞİ’NİN ÇÖKÜŞÜNDEN daha sonrasında
Takipçilerine göre, Rusya devletinin 1990’lı senelerda Grabovoi’u sahiplenmiş olması, Grabovoi’un söylemiş olduklerinin doğruluğunun delili. Lakin psikolog ve eski şifacı Inna Kanevski’ye göre, Grabovoi’un takipçi toplayabilmesinin asıl sebebi Sovyetler Birliği’nin yıkılmasının akabinde ülke genelinde düzmece bilime ve spiritüalizme karşı büyük bir aşk doğmuş olması.
Kanevski ise bunun bundan evvelki rejimin katı din aykırısı ve Marksist materyalist anlayışına bir reaksiyon ve ülkenin çökmekte olan altyapısına karşı bir tahlil olarak ortaya çıktığını söylemiş oldu.
Hakikaten de o devir yalnızca Grabovoi’un parladığı bir devir değildi. Sovyetler Birliği’nin çöküşünün akabinde ortaya çıkan yeni toplumsal yapıda yüzlerce yıl öncesinin okült inançları bir daha gündeme geliyordu. Sihir ve gizemcilik çılgınlığı yaşanmaya başlamıştı. Bir vakit içinder Komünist Parti’nin toplantıları yapılan kasaba salonlarında Lenin için ruh çağırma seansları düzenleniyordu. Kremlin’in onayladığı falcıların “şifa seansları” devlet televizyonunda yayınlanıyor, devlet gazetesi Pravda’da burç köşeleri açılıyordu.
“EVRENSEL BİR ÇILGINLIK YAŞANIYORDU”
Kanevski, Insider’a yaptığı açıklamada, “Evrensel bir çılgınlık yaşanıyordu. En bilimsel düşünenimiz bile söylenenlere inanıyordu. Sovyet tıbbı dökülüyordu, her şey yıkılıyordu ve bu beşerler size bir şeyler vadediyordu” diye konuştu.
ötürüsıyla Kanevski’ye nazaran, çocuklarını kaybetmiş annelerin evlatlarını geri getirebileceğini söyleyen bir bireye kapılmaları çok olağandı.
Grabovoi, Insider’ın bu bahislerle ilgili detaylı sorularını yanıtlamayı reddetti, yalnızca vasıflarının meşruiyetiyle ilgili konuştu.
Lakin Grabovoi Vakfı’nın yöneticisi Luigi Stefano Candela, vakıf ismine Insider’a detaylı açıklamalarda bulundu. Grabovoi’a verilen mahpus cezasının bir tuzak olduğunu söyleyen Candela, ispatlarla oynandığını ve palavra haber yapıldığını öne sürdü.
PUTİN’E RAKİP Mİ OLACAKTI?
Candela Grabovoi’un yargılanmasını bir siyasi operasyon olarak nitelendirdi. Mahkeme sürecinde Rusya’nın muhalefet yanlısı gazetelerinden Novaya Gazeta, Devlet Lideri Vladimir Putin’in başta Grabovoi’u desteklediğini fakat ikilinin ortasının daha sonradan açıldığını yazdı. Gazete Grabovoi’un 2004 yılında devlet başkanlığına aday olmayı düşündüğünü açıklamasının akabinde Putin’in kendisine düşman olduğunu öne sürdü.
Hatta Grabovoi’u koruyan yükseklerdeki kişinin Putin olduğu, Grabovoi göz altına alınmadan evvel Putin’den müsaade alındığı haberleri gündeme geldi. Öbür yandan Grabovoi’un, Beslan’la ilgili kamuoyundaki tartışmaların üzerini örtmek için Kremlin tarafınca bir piyon olarak kullanıldığını tez edenler de vardı.
Örneğin tecrübeli muhabir Elena Milaşina, Kremlin’in Beslan Anneleri’nin tesirini azaltmak için Grabovoi’u kullandığına dair haberleriyle 2013 yılında Memleketler arası Cesaretli Bayanlar Ödülü’ne layık görüldü.
RUSYA AİHM’DE YARGILANDI
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2016 yılında Moskova hükümetini Grabovoi’yi uzun tutukluluk müddeti niçiniyle 2500 euro tazminat ödemeye mahkûm etti. Mahkemenin sonucunda Grabovoi’un iki yıl boyunca hâkim karşısına çıkmadan mahpusta tutulmasının insan haklarının ihlal edilmesi manasına geldiği açıklandı. Rusya Yüksek Mahkemesi ise Grabovoi’un tutukluluğuyla ilgili biroldukca sonucu bozdu.
Candela, Insider’a yaptığı açıklamada, Grabovoi’un masumiyetinin bir delili olarak Rus avukat ve eski KGB casusu Mihail Trepaşkin’in 2018 yılında düzenlediği bir basın toplantısında söylemiş olduklerine işaret etti. Trepaşkin, Yüksek Mahkeme’nin tutukluluk kararlarını bozmasının, Grabavoi’un dolandırıcılık suçlamasıyla ilgili kararı de bağladığını öne sürüyordu lakin Insider’ın bu iddiayı bağımsız kaynaklardan teyit etmesi mümkün olamadı.
“KANALIM İÇİN KUSURSUZ OLACAK”
TikTok kitlesi ise uzun bir süre boyunca bunların hiç biriyle ilgilenmedi. Örneğin Londra’da yaşayan 20 yaşındaki öğrenci Joy Thompson’a göre Grabovoi sayıları dışavurum trendinin bir kesimiydi. Dışavurum, olumlu niyet gücüyle dilekleri ve inançları gerçeğe dönüştürme pratiği olarak tanım ediliyor. (Uzmanlar ise olumlu niyetin rastgele bir tesiri olması için yanında bir hareket de olması gerektiğini belirtiyor.)
TikTok’ta tarot ve spiritüalizm üzerine içerikler paylaşan Thompson, Grabovoi sayılarıyla birinci sefer mart başında tanıştığını ve epeyce heyecanlandığını belirtti. “‘Aman Rabbim, bayıldım bu işe’ diye düşündüm” diyen Thompson, Grabovoi hakkındaki dolandırıcılık suçlamaları, Beslan’da ölen çocuklar ya da Mesih olma argümanlarına dair bir şey bilmediğini tabir etti.
tıpkı vakitte neredeyse hiç araştırma yapmadığını da kabul eden Thompson, “‘Bu dışavurum mu, plasebo mu bilmiyorum lakin bu bahiste TikTok’lar çekeceğim’ dedim. ‘İşe yarıyor ve bu bir trend. Kanalım için olağanüstü olacak’ diye düşündüm” tabirlerini kullandı.
MAYIS BAŞINDA KULLANICILAR ŞÜPHELENMEYE BAŞLADI
bu biçimde düşünen tek kişi Thompson olmasa gerek çünkü Gizmodo’nun haberine bakılırsa, #GrabavoiCode etiketi, mayıs başı prestijiyle 56 milyon görüntülenmeye ulaştı. O tarihte @daddyspiderlashes üzere TikTok kullanıcıları Grabovoi’un dolandırıcılık davasının geçmişini keşfedip takipçilerine duyururken, Grabovoi sayılarının anti-Semitizm kontağı olabileceği fikrini de ortaya attı.
(Birfazlaca kişi için bu sayılardan yaralanmanın yollarından biri dizileri kalıcı bir kalemle kollara yazmak. Bu trendi eleştirenler kelam konusu uygulamanın Nazilerin toplama kamplarında insanların kollarına kimlik numaralarını dövme yapmasını hatırlattığını belirtiyor. Candela ise Grabovoi’un öğretilerinde kola yazmanın yeri olmadığını söylemiş oldu.)
Bu gerçeklerin ortaya çıkmasının akabinde Thompson ve daha biroldukça TikTok’çu, tutum değişikliğine gitti. Thompson Grabovoi’un kendisine hiç takviye vermediğini belirterek, sayıları “melek sayıları” ya da “dışavurum kodları” olarak isimlendirmeye başladı.
TIKTOK’TA YANLIŞSIZ BİLGİYE ULAŞMAK ÇOK GÜÇ
Bugün ise fazlaca fazla araştırma yapmadan Grabovoi trendine dalmış olmaktan pişmanlık duyuyor.
TikTok’un “Senin İçin” sayfasındaki içeriklerin fazlaca süratli değiştiğini ve paylaşımlarda fazlaca fazla bağlam ya da bilgi olmadığını tabir eden Thompson, Insider’a, “Benim karşıma daima manevî yanı çıktı” diye konuştu.
Öteki yandan Kanevski, TikTok’ta yanlış ayrıntıları teyit etmenin pek güç olduğunu söylemiş oldu. TikTok’ta yayılan birfazlaca hurafeyi yalanlayan paylaşımlar yapan Kanevski, bu mevzuda epey sayıda reaksiyonla karşılaştığını ve uygulamanın ortasındaki şikâyet düzeneğini kullanmaktan da yıldığını söz etti.
Insider’a konuşan bir TikTok sözcüsü ise, uygulamanın kullanıcı mukavelesi kapsamında Grabovoi sayılarıyla ilgili paylaşım yapmanın yanlış bilgiyi yayma kriterlerine uymadığını belirtti. TikTok kurallarına nazaran bu kriterler nefret, şiddet, panik uyandırmak, seçimlerin meşruiyetine ziyan vermek, bir sıhhat sıkıntısına yol açmak ya da dijital sahtekarlık üzere paylaşımlarda devreye giriyor.
Grabovoi sayıları diğer toplumsal medya platformlarında da gündeme geldi. Lakin Kanevski’ye bakılırsa TikTok’un algoritması ve kullanıcılar içindeki güçlü bağ niçiniyle, istikrarlı bir bilgi akışı sağlamak bu platformda mümkün olamıyor.
Kanevski, bu durumu, “TikTok’ta önemli bir deneyim zenginliği var. Fakat hem de içerik sizin kim olduğunuza nazaran şekilleniyor” kelamlarıyla deklare etti.
Öteki yandan Grabovoi’un toplumsal medyada öne çıkması, Candela üzere birfazlaca kişiyi de çok sevindiriyor. Candela da bu trendi yakalamak için yakın vakitte bir TikTok hesabı açtığını belirterek Insider’a “Grobovoi bana, ‘Mutlaka TikTok’ta olmalısın’ dedi” diye konuştu.
Insider’ın “A cult leader was imprisoned in Russia for promising mothers he could resurrect their massacred children. 13 years later, his ‘cheat codes for the universe’ became a TikTok obsession.” ve Vocativ’in “False Messiah or Putin’s Pawn? The Strange Saga of Grigory Grabovoi” başlıklı haberlerinden derlenmiştir.
Tanınan toplumsal medya platformu TikTok’ın trendlerinin arkası gerisi gelmiyor. Çeşitli danslar, yemek tanımları, tuzlu suda yıkanan çilekler derken daima yeni bir TikTok trendiyle karşı karşıyayız. Yakın vakitte gündeme oturan bir TikTok trendinin kökenleri ise yaklaşık 20 yıl öncesine dayanıyor.
İsterseniz en baştan başlayalım… Son günlerde bilhassa ABD’de yaşayan binlerce TikTok kullanıcısı sık sık şu biçimde paylaşımlarda bulunuyor:
“700 dolarlık kripto para yatırımımı iki günde 25.000 dolara çıkardım.”
“Babam göndereceğini söylemiş olduğinden epey daha fazla para yolladı.”
“Arabamda 20 dolar buldum.”
her insanın talihi açılmış üzere görünüyor ancak paylaşımların sahiplerine nazaran, işin talihle alakası yok. Bu kullanıcılar kazandıkları paranın sırrının “Grabovoi sayıları” olduğunu söylüyor. Birtakım kullanıcılar Grabovoi sayılarını “evreni hack’lemenin şifresi” olarak nitelendirirken, takipçilerine de sayıları kullanıp hayatlarını düzgünleştirme daveti yapıyor.
İSTER SİVRİSİNEKLERDEN KORUNUN, İSTER KİLO VERİN
Pekala nedir bu Grabovoi sayıları ve bu trend nereden çıktı?
Grabovoi sayıları rastgele sayılardan oluşan fazlaca basamaklı kimi sayı dizilerine deniyor. Her gaye için farklı bir sayı dizisi bulunuyor. Insider’ın aktardığına bakılırsa, kendisi de bir Grabovoi takipçisi olan Edilma Angel Moyano, 2018’de yayımlanan ve Grabovoi sayılarının çalışma mantığını anlatan kitabında sayı dizileriyle, “hayatlarımızın bir kesimi olan durumları ve yapıları olumlu etkilemek için titreşim ve güç düzeyinde bir frekans yarattığını” öne sürüyor.
Moyano’ya nazaran hiç beklenmedik bir yerden para gelmesini sağlama sayısı 5207418898, hoş bir cilde sahip olma sayısı 55942833, kilo verme sayısı ise 55942833. Sivrisineklerden korunmak için ise 55942833 ve 694713 sayılarının bir ortada kullanılması gerekiyor. Natürel bir de ölümsüzlük sayısı var: 31232700. Bu sayılar vakit zaman basamakların ortasına boşluk ya da nokta konmuş biçimde de karşımıza çıkabiliyor.
RADYONİK MAKİNESİYLE ÜRETİLİYOR
Sayılarla ilgili açıklayıcı içeriklerin bulunduğu internet kaynaklarına bakılırsa, her sayı Radyonik imzalar taşıyor ve Grabovoi’un Radyonik makinesi tarafınca üretiliyor. (Makinenin ürettiği ‘CORONAVIRUS’ sayısı 5574621, ‘CORONA VIRUS’ sayısı ise 6681443.) Radyonik teorisine bakılırsa dünya üstündeki tüm beşerler ve öteki canlılar, birbirlerine dünyanın elektromanyetik alanı üzerinden bağlılar. Dahası tüm canlıların bir elektromanyetik alanı var. Bu alan epey fazla bozulduğunda ortaya çeşitli hastalıklar çıkıyor. ötürüsıyla her organın, hastalığın ve ilacın başka bir titreşim frekansı bulunuyor. Bu faktörler sayısal kıymetler ya da geometrik biçimlerle söz edilebiliyor.
Sayıların yaratıcısı ve tesirine inananlar bunu bir “bilim” olarak nitelendirse de Grabovoi sayılarının bilimsel bilginin en değerli özellikleri olan nesnellik, evrensellik, akılsallık, yanlışlanabilirlik üzere kriterlerini karşılamadığını söyleyebiliriz.
KİMDİR BU GRABOVOİ?
Grabovoi sayılarını keşfeden (icat eden?) ve sayılara ismini veren Grigori Grabovoi’un öyküsü ise sayıların kendisinden çok daha enteresan.
Hafızası güçlü olanlar Grabovoi ile takipçilerinin bundan tam 17 sene evvel çocukları ölmüş bir küme acılı anneyi kişi başı 1000 euro karşılığında çocuklarını geri getirme vaadiyle kandırdığını hatırlıyor olabilir. (Rusya’da yayın yapan bir hukuk haberleri sitesi olan Rapsi’ye bakılırsa, Grabovoi annelere bu kelamı verdiğini kabul ediyor, lakin para ile ilgili kısmı reddediyor.)
Bu mevzuya birazdan geleceğiz. Lakin kıssanın öncesi de hayli olaylı…
YELTSİN’İN UÇAĞINI HAVADA TUTMA MİSYONU VERİLDİ
Kaynaklara nazaran Grabovoi, 1963 yılında Kazakistan’ın Çimkent kentinde doğdu. Kazakistan o devirde SSCB’nin bir kesimiydi. Özbekistan’da bulunan Taşkent Devlet Politeknik Üniversitesi Uygulamalı Matematik ve Mekanik Fakültesi’nden 1986 yılında mezun olan Grabovoi’nin uzmanlığı da kendi internet sitesine nazaran matematikti.
Mezun olduktan birkaç yıl daha sonra Özbek Sivil Havacılık Dairesi için çalışmaya başlayan Grabovoi, Özbekistan’ın ulusal havayolu şirketine “duyu ötesi teşhis” hizmeti veriyordu. Sitesinde anlatılanlara nazaran, bu hizmet yardımıyla 360 uçuştaki mühendislik problemlerini isabetli bir halde öngörmeyi başardı.
Boris Yeltsin devrinde Grabovoi’un yıldızı daha da parladı. O kadar ki Rusya Geçersiz Bilim Komitesi’nin lideri Eduard Kruglyakov’un 2005 yılında Rus haber ajansı Regnum’a yaptığı açıklamaya nazaran, genç matematikçinin uçaklarla ilgili performansına hayran olan Yeltsin’in Grabovoi’a 1990’ların sonunda kendisi ortasındayken uçağını telekinezi yoluyla havada tutma bakılırsavi verdi.
RASTGELE BİR AKADEMİK UNVANI YOK
İnternet sitesinde yer alan bilgilere bakılırsa, Grabovoi, 1997-2006 yılları içinde hayli sayıda memleketler arası kuruluşa üye oldu. bir daha hayli sayıda kuruluştan ve din insanından övgüler aldı.
Fakat Rus yetkililer, bu ayrıntıların değerli bir kısmının palavra ya da yanlış olduğunu belirtiyor. Kruglyakov, Regnum’a verdiği röportajda bu mevzuda da kıymetli noktaların altını çizdi. Örneğin Rusya’nın en üst seviye akademik akreditasyon kurumu olan Yüksek Tasdik Komitesi’nin kayıtlarına göre, Grabovoi “ne bir bilim hekimi ne de bir profesör”dü.
Grabovoi, e-posta yoluyla Insider’a yaptığı açıklamada vasıflarının gerçek olduğunu yazdı. Fakat muvaffakiyetlerinin kıymetli bir kısmı abartılmış üzere görünüyor.
Örneğin internet sitesinde, 1998 yılında New York Bilimler Akademisi’ne (NYAS) “seçildiği” yazıyor. Lakin NYAS’te bir seçim prosedürü uygulanmıyor. 135 dolarlık üyelik fiyatını ödeyen herkes akademinin bir kesimi olabiliyor. Bir NYAS sözcüsü de Insider’a üyelik sürecinde rastgele bir seçim yapılmadığını doğruladı.
KENDİNİ MESİH İLAN ETTİ
Özgeçmişi şu biçimde ya da bu biçimde uzayıp çeşitlenirken, Grabovoi’nin öz itimadı de büyüdü. Grabovoi, bu esnada kendi ismini taşıyan biroldukca kuruluşu hayata geçirdi. Bunların içinde GP Grabovoi Öğretileri tarikatı ve Grigori Grabovoi Doo şirketi öne çıktı. Grabovoi’nin dünyanın dört bir yanındaki takipçileri de çeşitli teşebbüsleri hayata geçirdi. Örneğin kâr hedefi gütmeyen bir kuruluş olan Grabovoi Vakfı Avrupa’da, Grabovoi Kilisesi ise New York’ta faaliyete geçti.
2004 yılında ise Grabovoi bir YouTube görüntüsüyle dünyanın karşısına çıktı. İmajlardaki pak yüzlü, traşlı, ekip elbiseli adam şunları söylüyordu:
“14 Kasım 1963’te Kazakistan’ın Çimkent kentinin Bagara ilçesinin Kirovski köyünde doğmuş olan ben, Grigori Petroviç Grabovoi, ilan ediyorum ki ben, Grigori Grabovoi, İsa Mesih’in bir daha dünyaya gelişiyim.”
DÜNYAYI ŞOKE EDEN BESLAN BASKINI
Birebir yıl Kuzey Osetya’da tüm dünyayı şoke eden bir olay yaşandı. 1 Eylül günü öğretim yılının birinci günüydü. Beslan kasabasında da okullar açılıyordu ve yüzlerce çocukla ebeveynleri okulun birinci günü için toplanmıştı. Kutlamalar çabucak hemen başlamışken silahlı bir küme okula baskın düzenledi. Yüzlerce insan rehin alındı. Okulu basanların talebi Rus askerlerinin Kuzey Osetya’nın komşusu Çeçenistan’dan çekilmesiydi.
Krizi sonlandırmak için harekete geçen Rus askerlerinin, 3 Eylül günü okula müdahalesiyle başlayan çatışmalarda, 186’sı çocuk 330 kişi hayatını yitirdi. Çok sayıda kişi sakat kaldı ve ömürleri boyunca altından kalmayacakları bir travma yaşamaya mahkûm oldu. Çocuklarının kayıplarıyla yerle bir olmuş anneler ise birdenbire kendilerini Grabovoi’un takipçileri olarak buldu.
“BEN BU MUCİZEYE İNANIYORUM”
Dehşetli olaydan birkaç ay daha sonra çocukları baskında ölen bayanlar, Beslan Anneleri ismi altında örgütlenerek ve Rus askerlerinin müdahalesinin niye bu kadar kanlı olduğunu sorgulamaya başlamıştı. Birebir devirde Grabovoi da Moskova’da düzenlediği “şifa seansları” ile gündeme geldi. Ve Beslan Anneleri’nin yolu Grabovoi ile kesişti hatta anneler Grabovoi’un en ateşli savunucuları haline geldi.
Nasıl gelmesin ki? Grabovoi bu bayanlara çocuklarını bir daha hayata döndüreceğine dair kelam veriyordu… Beslan Anneleri kümesinin kurucusu Susanna Dudiyeva, 2005 yılında katıldığı bir Drugg seminerinde, “Ben bu mucizeye inanıyorum ve gerçek olacağını biliyorum” diyordu. “Annelik iç güdüm, annelik inancım bana bunun gerçek olduğunu söylüyor.”
Rus gazetesi Komolskaya Pravda’nın 2005 tarihindeki haberine bakılırsa, Grabovoi, annelerden kişi başı çocuklarını hayata döndürme karşılığında 1000 euro’luk bir ödeme alıyordu. Ödemeler Grabovoi’un “sosyal ve siyasi oluşumu” Drugg üzerinden yapılıyordu.
MUHABİRİN ELİNDE MAKBUZU BİLE VARMIŞ
Haber sitesi Vocativ, 2014 yılında Grabovoi ile ilgili bir araştırma yayımladı. O devirde Vocativ’e konuşan Komolskaya Pravda muhabiri Vladimir Vorsobin, yaptığı haberin hala ardında olduğunu hatta elinde “hayata geri döndürme” için ödediği 1000 euro karşılığında bir makbuz olduğunu bile söylemiş oldu.
Vorsobin haber araştırma sürecinde yaşadıklarını da Vocativ’e şu sözlerle anlattı:
“Başta biraz korktum lakin daha sonra Grabovoi’un takipçilerinin özlerinde nazik beşerler olduklarını fark ettim. Hepsi fazlaca düzgün eğitimliler fakat Rusya’daki biroldukça insan üzere onlar da arayış arasındaler.”
Vorsobin, başlangıçta hukukçularla konuşmuş ve Grobovoi’nin yargılanmasının mümkün olmadığını öğrenmişti. Zira her şey kitabına uygun yapılıyordu. Dahası Grabovoi, Sovyetlerde önder takımlarını korumakla misyonlu bir KGB ünitesinde çalışmış şahıslar tarafınca korunuyordu.
KARDEŞİ ÖLMÜŞ NUMARASINA BAŞVURDU
Bütün bunlara karşın geri adım atmadı ve bir tuzak kurdu. Güya ölmüş bir üvey kardeşi vardı ve bu kardeşini hayata döndürmek istiyordu. Drugg’un ofisine gittiğinde dokümanlarla, pullarla, muhasebe kısmıyla tam bir şirkete girdiğini fark etti.
Vorsobin’e bir makbuz verip 1000 euro’luk fiyatı Rusya’nın devlet bankası olan Sberbank’a ödemesi gerektiğini söylemiş olduler. Ödemeyi yapan Vorsobin’e birkaç gün daha sonra Moskova’nın kuzeyinde bulunan bir otele gitmesi gerektiği bildirildi.
Vorsobin şu biçimde devam etti: “Saat gece 11 civarıydı. Gittiğimde içeride kimileri Beslan Anneleri olmak üzere 40-50 kişi vardı. Parayı siz hesap edin; kişi başı 1000 euro’dan haftada bir iki kere 50 kişilik bir küme. Maliyetleri de yok üzereydi. Bir oda tutmuşlardı, herkesle orada görüşüyorlardı.”
“BEN HER ŞEYİ GÖRÜRÜM”
Vorsobin günün birinci ışıklarına kadar sırada bekledi. En sonunda Grabovoi ile karşı karşıya gelebildi ve kayıt aygıtını açtı. Ölmüş kardeşini hayata döndürmek istediğini söylemiş oldu. “Tamamdır, kardeşin canlandı” yanıtını aldı. Grabovoi başını bile kaldırmadan “Kardeşin St. Petersburg’un güneyinde bir yerde yaşıyor” dedi ve seans bitmiş oldu.
Vorsobin olanlara inanamıyordu. 1000 euro ve yalnızca 2 dakika! bir daha de bir soru daha sormadan edemedi…
Vorsobin: Bunu nasıl yapıyorsunuz? İlah mısınız siz?
Grabovoi: Evet, ben Şanlı Tanrı’yım.
Vorsobin: Her şeyi biliyor musunuz?
Grabovoi: Evet, ben her şeyi görürüm.
Vorsobin, “İyiymiş” dedi ve ayrıldı.
Komolskaya Pravda’nın bu haberi daha sonrası olay savcıların da dikkatini çekti. Vorsobin’i arayıp elinde doküman olup olmadığını sordular. Fakat başlarda bir şey olmadı zira Vorsobin’e göre “yukarılarda birileri” Grabovoi’u koruyordu. Lakin bir süre daha sonra bu üstlerdeki kişi fikrini değiştirdi. Grabovoi, şifa seanslarını gerçekleştirdiği otelde gözaltına alındı ve cezaevine gönderildi.
Dolandırıcılık suçlamasıyla yargılanan Grabovoi, annelerden para aldığı savını reddetti. 2008’de hatalı bulunarak cezaevine gönderildi ve 2010’a kadar mahpusta kaldı.
SOVYETLER BİRLİĞİ’NİN ÇÖKÜŞÜNDEN daha sonrasında
Takipçilerine göre, Rusya devletinin 1990’lı senelerda Grabovoi’u sahiplenmiş olması, Grabovoi’un söylemiş olduklerinin doğruluğunun delili. Lakin psikolog ve eski şifacı Inna Kanevski’ye göre, Grabovoi’un takipçi toplayabilmesinin asıl sebebi Sovyetler Birliği’nin yıkılmasının akabinde ülke genelinde düzmece bilime ve spiritüalizme karşı büyük bir aşk doğmuş olması.
Kanevski ise bunun bundan evvelki rejimin katı din aykırısı ve Marksist materyalist anlayışına bir reaksiyon ve ülkenin çökmekte olan altyapısına karşı bir tahlil olarak ortaya çıktığını söylemiş oldu.
Hakikaten de o devir yalnızca Grabovoi’un parladığı bir devir değildi. Sovyetler Birliği’nin çöküşünün akabinde ortaya çıkan yeni toplumsal yapıda yüzlerce yıl öncesinin okült inançları bir daha gündeme geliyordu. Sihir ve gizemcilik çılgınlığı yaşanmaya başlamıştı. Bir vakit içinder Komünist Parti’nin toplantıları yapılan kasaba salonlarında Lenin için ruh çağırma seansları düzenleniyordu. Kremlin’in onayladığı falcıların “şifa seansları” devlet televizyonunda yayınlanıyor, devlet gazetesi Pravda’da burç köşeleri açılıyordu.
“EVRENSEL BİR ÇILGINLIK YAŞANIYORDU”
Kanevski, Insider’a yaptığı açıklamada, “Evrensel bir çılgınlık yaşanıyordu. En bilimsel düşünenimiz bile söylenenlere inanıyordu. Sovyet tıbbı dökülüyordu, her şey yıkılıyordu ve bu beşerler size bir şeyler vadediyordu” diye konuştu.
ötürüsıyla Kanevski’ye nazaran, çocuklarını kaybetmiş annelerin evlatlarını geri getirebileceğini söyleyen bir bireye kapılmaları çok olağandı.
Grabovoi, Insider’ın bu bahislerle ilgili detaylı sorularını yanıtlamayı reddetti, yalnızca vasıflarının meşruiyetiyle ilgili konuştu.
Lakin Grabovoi Vakfı’nın yöneticisi Luigi Stefano Candela, vakıf ismine Insider’a detaylı açıklamalarda bulundu. Grabovoi’a verilen mahpus cezasının bir tuzak olduğunu söyleyen Candela, ispatlarla oynandığını ve palavra haber yapıldığını öne sürdü.
PUTİN’E RAKİP Mİ OLACAKTI?
Candela Grabovoi’un yargılanmasını bir siyasi operasyon olarak nitelendirdi. Mahkeme sürecinde Rusya’nın muhalefet yanlısı gazetelerinden Novaya Gazeta, Devlet Lideri Vladimir Putin’in başta Grabovoi’u desteklediğini fakat ikilinin ortasının daha sonradan açıldığını yazdı. Gazete Grabovoi’un 2004 yılında devlet başkanlığına aday olmayı düşündüğünü açıklamasının akabinde Putin’in kendisine düşman olduğunu öne sürdü.
Hatta Grabovoi’u koruyan yükseklerdeki kişinin Putin olduğu, Grabovoi göz altına alınmadan evvel Putin’den müsaade alındığı haberleri gündeme geldi. Öbür yandan Grabovoi’un, Beslan’la ilgili kamuoyundaki tartışmaların üzerini örtmek için Kremlin tarafınca bir piyon olarak kullanıldığını tez edenler de vardı.
Örneğin tecrübeli muhabir Elena Milaşina, Kremlin’in Beslan Anneleri’nin tesirini azaltmak için Grabovoi’u kullandığına dair haberleriyle 2013 yılında Memleketler arası Cesaretli Bayanlar Ödülü’ne layık görüldü.
RUSYA AİHM’DE YARGILANDI
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2016 yılında Moskova hükümetini Grabovoi’yi uzun tutukluluk müddeti niçiniyle 2500 euro tazminat ödemeye mahkûm etti. Mahkemenin sonucunda Grabovoi’un iki yıl boyunca hâkim karşısına çıkmadan mahpusta tutulmasının insan haklarının ihlal edilmesi manasına geldiği açıklandı. Rusya Yüksek Mahkemesi ise Grabovoi’un tutukluluğuyla ilgili biroldukca sonucu bozdu.
Candela, Insider’a yaptığı açıklamada, Grabovoi’un masumiyetinin bir delili olarak Rus avukat ve eski KGB casusu Mihail Trepaşkin’in 2018 yılında düzenlediği bir basın toplantısında söylemiş olduklerine işaret etti. Trepaşkin, Yüksek Mahkeme’nin tutukluluk kararlarını bozmasının, Grabavoi’un dolandırıcılık suçlamasıyla ilgili kararı de bağladığını öne sürüyordu lakin Insider’ın bu iddiayı bağımsız kaynaklardan teyit etmesi mümkün olamadı.
“KANALIM İÇİN KUSURSUZ OLACAK”
TikTok kitlesi ise uzun bir süre boyunca bunların hiç biriyle ilgilenmedi. Örneğin Londra’da yaşayan 20 yaşındaki öğrenci Joy Thompson’a göre Grabovoi sayıları dışavurum trendinin bir kesimiydi. Dışavurum, olumlu niyet gücüyle dilekleri ve inançları gerçeğe dönüştürme pratiği olarak tanım ediliyor. (Uzmanlar ise olumlu niyetin rastgele bir tesiri olması için yanında bir hareket de olması gerektiğini belirtiyor.)
TikTok’ta tarot ve spiritüalizm üzerine içerikler paylaşan Thompson, Grabovoi sayılarıyla birinci sefer mart başında tanıştığını ve epeyce heyecanlandığını belirtti. “‘Aman Rabbim, bayıldım bu işe’ diye düşündüm” diyen Thompson, Grabovoi hakkındaki dolandırıcılık suçlamaları, Beslan’da ölen çocuklar ya da Mesih olma argümanlarına dair bir şey bilmediğini tabir etti.
tıpkı vakitte neredeyse hiç araştırma yapmadığını da kabul eden Thompson, “‘Bu dışavurum mu, plasebo mu bilmiyorum lakin bu bahiste TikTok’lar çekeceğim’ dedim. ‘İşe yarıyor ve bu bir trend. Kanalım için olağanüstü olacak’ diye düşündüm” tabirlerini kullandı.
MAYIS BAŞINDA KULLANICILAR ŞÜPHELENMEYE BAŞLADI
bu biçimde düşünen tek kişi Thompson olmasa gerek çünkü Gizmodo’nun haberine bakılırsa, #GrabavoiCode etiketi, mayıs başı prestijiyle 56 milyon görüntülenmeye ulaştı. O tarihte @daddyspiderlashes üzere TikTok kullanıcıları Grabovoi’un dolandırıcılık davasının geçmişini keşfedip takipçilerine duyururken, Grabovoi sayılarının anti-Semitizm kontağı olabileceği fikrini de ortaya attı.
(Birfazlaca kişi için bu sayılardan yaralanmanın yollarından biri dizileri kalıcı bir kalemle kollara yazmak. Bu trendi eleştirenler kelam konusu uygulamanın Nazilerin toplama kamplarında insanların kollarına kimlik numaralarını dövme yapmasını hatırlattığını belirtiyor. Candela ise Grabovoi’un öğretilerinde kola yazmanın yeri olmadığını söylemiş oldu.)
Bu gerçeklerin ortaya çıkmasının akabinde Thompson ve daha biroldukça TikTok’çu, tutum değişikliğine gitti. Thompson Grabovoi’un kendisine hiç takviye vermediğini belirterek, sayıları “melek sayıları” ya da “dışavurum kodları” olarak isimlendirmeye başladı.
TIKTOK’TA YANLIŞSIZ BİLGİYE ULAŞMAK ÇOK GÜÇ
Bugün ise fazlaca fazla araştırma yapmadan Grabovoi trendine dalmış olmaktan pişmanlık duyuyor.
TikTok’un “Senin İçin” sayfasındaki içeriklerin fazlaca süratli değiştiğini ve paylaşımlarda fazlaca fazla bağlam ya da bilgi olmadığını tabir eden Thompson, Insider’a, “Benim karşıma daima manevî yanı çıktı” diye konuştu.
Öteki yandan Kanevski, TikTok’ta yanlış ayrıntıları teyit etmenin pek güç olduğunu söylemiş oldu. TikTok’ta yayılan birfazlaca hurafeyi yalanlayan paylaşımlar yapan Kanevski, bu mevzuda epey sayıda reaksiyonla karşılaştığını ve uygulamanın ortasındaki şikâyet düzeneğini kullanmaktan da yıldığını söz etti.
Insider’a konuşan bir TikTok sözcüsü ise, uygulamanın kullanıcı mukavelesi kapsamında Grabovoi sayılarıyla ilgili paylaşım yapmanın yanlış bilgiyi yayma kriterlerine uymadığını belirtti. TikTok kurallarına nazaran bu kriterler nefret, şiddet, panik uyandırmak, seçimlerin meşruiyetine ziyan vermek, bir sıhhat sıkıntısına yol açmak ya da dijital sahtekarlık üzere paylaşımlarda devreye giriyor.
Grabovoi sayıları diğer toplumsal medya platformlarında da gündeme geldi. Lakin Kanevski’ye bakılırsa TikTok’un algoritması ve kullanıcılar içindeki güçlü bağ niçiniyle, istikrarlı bir bilgi akışı sağlamak bu platformda mümkün olamıyor.
Kanevski, bu durumu, “TikTok’ta önemli bir deneyim zenginliği var. Fakat hem de içerik sizin kim olduğunuza nazaran şekilleniyor” kelamlarıyla deklare etti.
Öteki yandan Grabovoi’un toplumsal medyada öne çıkması, Candela üzere birfazlaca kişiyi de çok sevindiriyor. Candela da bu trendi yakalamak için yakın vakitte bir TikTok hesabı açtığını belirterek Insider’a “Grobovoi bana, ‘Mutlaka TikTok’ta olmalısın’ dedi” diye konuştu.
Insider’ın “A cult leader was imprisoned in Russia for promising mothers he could resurrect their massacred children. 13 years later, his ‘cheat codes for the universe’ became a TikTok obsession.” ve Vocativ’in “False Messiah or Putin’s Pawn? The Strange Saga of Grigory Grabovoi” başlıklı haberlerinden derlenmiştir.