4 hastalık için daha aşı geliyor… mRNA’nın geleceğinde bizi neler bekliyor?
Covid-19 pandemisi yaklaşık iki yıldır hayatımızda. Bu süreçte birçok muvaffakiyet öykülerine şahit olduk. Bilhassa salgının birinci devirlerinde dünyanın dört bir yanındaki sıhhat çalışanlarının gece gündüz demeden canlarını hiçe sayarak kurtardıkları hayatlar tarih kitaplarına yaldızlı harflerle yazıldı.
Lakin bir muvaffakiyet kıssası var ki yalnızca pandemi için değil, gelecekte tıp alanında yapılacak çalışmalar için de büyük kıymet arz ediyor. Bildirici RNA ya da daha yaygın bilinen kısa ismiyle mRNA teknolojisinden ve bu teknolojiyi kullanan aşılardan bahsediyoruz. Ülkemizde de kullanılan Pfizer/BioNTech aşısı ile Moderna aşısının temelini oluşturan bu mRNA, günümüzde koronavirüs karşısında insanlığın en büyük silahlarından biri olarak görülüyor.
Çok kısa bir süre ortasında virüse karşı epey tesirli aşılar geliştirilmesine imkan sağlayan mRNA teknolojisinin gücü bununla da sonlu değil şüphesiz. Bilim insanları yakın gelecekte bu teknolojiyi kullanan biroldukca öteki aşının üretileceğini, mRNA aşıları yardımıyla tıpkı Covid-19’a olduğu üzere biroldukça öteki hastalığa da dur denebileceğini belirtiyor.
İngiltere’de yayımlanan The Guardian gazetesi, geçtiğimiz günlerde, bu hastalıklardan dördüyle ilgili mRNA aşısı çalışmalarını mercek altına alan bir haber yayımladı. Gazeteye konuşan uzmanlara nazaran, mRNA teknolojisiyle üretilmiş grip, kanser, sıtma ve HIV aşılarının muştuları fazlaca yakında geliyor.
Biz de The Guardian’ın bu haberi vesilesiyle hem mRNA aşılarının geçmişine ve çalışma prensiplerine dair hafızaları tazelemek, birebir vakitte yakın geleceğine dair beklentilere biraz daha yakından bakmak istedik. İşte tüm ayrıntılar…
TEMELLERİ 1970’LERDE ATILDI
Covid-19 aşılarıyla ilgili tartışmalarda en sık lisana getirilen sorulardan biri şu: “Bu kadar kısa vakitte bu teknoloji nasıl geliştirildi?” halbuki mRNA teknolojisi yeni değil, geçmişi 1970’li senelera dayanıyor.
Macaristan doğumlu bilim bayanı Katalin Kariko’nun temellerini attığı bu süratle gelişen teknolojinin potansiyeli 1990’ların başında fark edildi. 1998’de Kariko’nun yolu HIV aşıları üzerine araştırmalar yürüten Drew Weissman’la kesişince, mRNA çalışmalarındaki ilerleme de hızlandı.
Umudun ismi mRNA
mRNA: Bir vakit içinder kimse ciddiye almıyordu, bugün dünyayı kurtarıyorHaberi Görüntüle
2010’ların başında Moderna ve BioNTech isimli iki küçük biyoteknoloji startup’ının Kariko ve Weissman tarafınca geliştirilen süratle gelişen teknolojinin lisansını satın almasıyla da Covid-19 aşılarının temelleri atıldı. Pandemidilk evvel BioNTech, mRNA teknolojisiyle kanser aşısı üretmeye odaklanmıştı. Grip üzere hastalıklara karşı aşı üretimi kullanılması ise çabucak hemen fikir kademesindeydi. Moderna da misal biçimde kanser ilaçlarında bu teknolojiyi kullanmak için çalışıyordu. Şirket aşı çalışmalarına başlayalı epeyce olmamıştı.
Covid-19 pandemisi yaklaşık iki yıldır hayatımızda. Bu süreçte birçok muvaffakiyet öykülerine şahit olduk. Bilhassa salgının birinci devirlerinde dünyanın dört bir yanındaki sıhhat çalışanlarının gece gündüz demeden canlarını hiçe sayarak kurtardıkları hayatlar tarih kitaplarına yaldızlı harflerle yazıldı.
Lakin bir muvaffakiyet kıssası var ki yalnızca pandemi için değil, gelecekte tıp alanında yapılacak çalışmalar için de büyük kıymet arz ediyor. Bildirici RNA ya da daha yaygın bilinen kısa ismiyle mRNA teknolojisinden ve bu teknolojiyi kullanan aşılardan bahsediyoruz. Ülkemizde de kullanılan Pfizer/BioNTech aşısı ile Moderna aşısının temelini oluşturan bu mRNA, günümüzde koronavirüs karşısında insanlığın en büyük silahlarından biri olarak görülüyor.
Çok kısa bir süre ortasında virüse karşı epey tesirli aşılar geliştirilmesine imkan sağlayan mRNA teknolojisinin gücü bununla da sonlu değil şüphesiz. Bilim insanları yakın gelecekte bu teknolojiyi kullanan biroldukca öteki aşının üretileceğini, mRNA aşıları yardımıyla tıpkı Covid-19’a olduğu üzere biroldukça öteki hastalığa da dur denebileceğini belirtiyor.
İngiltere’de yayımlanan The Guardian gazetesi, geçtiğimiz günlerde, bu hastalıklardan dördüyle ilgili mRNA aşısı çalışmalarını mercek altına alan bir haber yayımladı. Gazeteye konuşan uzmanlara nazaran, mRNA teknolojisiyle üretilmiş grip, kanser, sıtma ve HIV aşılarının muştuları fazlaca yakında geliyor.
Biz de The Guardian’ın bu haberi vesilesiyle hem mRNA aşılarının geçmişine ve çalışma prensiplerine dair hafızaları tazelemek, birebir vakitte yakın geleceğine dair beklentilere biraz daha yakından bakmak istedik. İşte tüm ayrıntılar…
TEMELLERİ 1970’LERDE ATILDI
Covid-19 aşılarıyla ilgili tartışmalarda en sık lisana getirilen sorulardan biri şu: “Bu kadar kısa vakitte bu teknoloji nasıl geliştirildi?” halbuki mRNA teknolojisi yeni değil, geçmişi 1970’li senelera dayanıyor.
Macaristan doğumlu bilim bayanı Katalin Kariko’nun temellerini attığı bu süratle gelişen teknolojinin potansiyeli 1990’ların başında fark edildi. 1998’de Kariko’nun yolu HIV aşıları üzerine araştırmalar yürüten Drew Weissman’la kesişince, mRNA çalışmalarındaki ilerleme de hızlandı.
Umudun ismi mRNA
mRNA: Bir vakit içinder kimse ciddiye almıyordu, bugün dünyayı kurtarıyorHaberi Görüntüle
2010’ların başında Moderna ve BioNTech isimli iki küçük biyoteknoloji startup’ının Kariko ve Weissman tarafınca geliştirilen süratle gelişen teknolojinin lisansını satın almasıyla da Covid-19 aşılarının temelleri atıldı. Pandemidilk evvel BioNTech, mRNA teknolojisiyle kanser aşısı üretmeye odaklanmıştı. Grip üzere hastalıklara karşı aşı üretimi kullanılması ise çabucak hemen fikir kademesindeydi. Moderna da misal biçimde kanser ilaçlarında bu teknolojiyi kullanmak için çalışıyordu. Şirket aşı çalışmalarına başlayalı epeyce olmamıştı.