Amsterdam, Hollanda
40 binden çok iştirakçi, ellerinde pankartları ve üstlerinde “Atomkraaft? Nee Merci” (Nükleer güç? Hayır, teşekkürler) yazılı rozetleriyle, bir cumartesi öğlesi Amsterdam Dam Meydanı’ndan Westerpark’a yürüyor.
Sevinçli kalabalığın ağızlarında Ciao Bella ve Bob Dylan ezgileri, yağmura aldırmadan kilometrelerce yürüyorlar. Bu denli insanın yağmurlu bir sonbahar günü bir ortaya gelmesinin tek bir gayesi var: İklim krizine ses olmak ve dünyayı yok eden tüm sistemlere karşı gelmek. Pankartları okuyorum, pek birden fazla Felemenkçe lakin İngilizce de mevcut. Ortak bir his var bu insan selinin ortasında; hayal kırıklığı, hayal kırıklığıyla gelen hudut ve hududun kelama dönüşmesiyle gelen umut. “Ses çıkarmaktan korkmuyoruz”, diyor yanımda yürüyen Felemenk üniversite öğrencisi; “Korktuğumuz tek şey yok olmak”. Kullandığı söz dikkatimi çekiyor; Felemenkçede bir tıbbın yitmesi, ömür yetisini kaybetmesi manasına gelen bu fiili toplumsal endekste rahatça kullanıyor. Normalleştirilmiş, ancak aciliyet niteliği taşıyan global bir krizden bahsediyoruz, tahminen de bu yüzden etrafında ortak bir lisan geliştirmek medyayı da toplumları da bu kadar zorluyor.
“İklim değişimi değil, sistem değişimi”
Her şeye karşın, sokaktaki kalabalık on yıllardır sorun teşkil eden bu hususla baş etmeyi başarmış, iklim krizine ve hükümetlerin yetersiz bulunan teşebbüslerine dair hissedilen bıkkınlığı pankartlarında ve sloganlarında ustalıkla lisana getirmişti. Birinci bakışta dikkati çeken ve bir hayli pankartta yer alan bir slogan, “İklim değişimi değil, sistem değişimi” oldu.
bununla birlikte, Hollanda Başbakanı Mark Rutte, COP26’da Hollanda’yı temsil ederken, harekette ismi çokça geçiyordu; aktivistler, uzun müddettir Başbakan koltuğunda oturan Rutte’nin kelamlarını yerine getirmediğini, iklime daha epey ehemmiyet vermesi gerektiğini söylüyordu. Bir pankartta, “10 Yıl Rutte= Sıfır İklim Liderliği” yazıyor. Hollanda, etraf konusundaki yıllık gayelerine genel manada erişiyor olsa da, buradaki topluluk açıkça bu maksatların kâfi olmadığını belirtiyordu. Geçtiğimiz yaz aylarında Maastricht başta olmak üzere Hollanda’nın güney bölgesinde meydana gelen yıkıcı sel felaketine atıfta bulunulmuş, “Maastricht’te ölmek istemiyorum” manasına gelen Felemenkçe pankartlar açılmıştı.
2021 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı, COP26, İskoçya’nın Glasgow kentinde 31 Ekim- 12 Kasım tarihleri içinde gerçekleşti. Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu bir küme ülkenin iştirakiyle gerçekleşen tertipte fosil yakıt kullanması ve ötürüsıyla sera gazı salınımında azalım, fosil yakıt harcayan sanayilere ayrılan bütçenin düşürülmesi üzere spesifik mevzular ele alındı. Geçtiğimiz hafta, Hollanda kabinesi gelecek yılın sonu itibariyle petrol, doğalgaz ve kömür projelerine ayrılan kamu maliyesini durdurmaya dayalı olan önergeye imza atmayacağını söylemişti. Ülkede olumsuz bir reaksiyona niye olan bu açıklama daha sonrası Başbakan Mark Rutte’nin COP26’da Hollanda’nın ziyanlı hava salınımlarını nizamlı bir biçimde sıfıra indirmeye olan maksadına dair yaptığı konuşma pek eleştirildi. İklim aktivistleri, Rutte’nin bu açıklamalarının şu an bir aksiyon içermediği sürece bir mana taşımayacağını belirtti. Ancak bu hafta itibariyle, tahminen de verilen reaksiyonlar niçiniyle, Hollanda hükümeti fosil yakıt aksisi önergeyi imzalayacağını deklare etti. Bu karar, parlamentoda ayakta alkışlandı. Hollanda İktisat ve İklim Siyasetinden Sorumlu Devlet Bakanı Dilan Yeşilgöz-Zegerius ise bu karardaki olumlu tesiri niçiniyle muhalefet önderleri tarafınca özel olarak tebrik edildi.
Değişiklik mi, kriz mi?
Dikkatimi birinci çeken COP26’nın isim seçimi oluyor. Global medya iklim lügatını 2019’dan bu yana bariz bir biçimde değiştirmiş ve etraf örgütleri iklim krizi, iklim aciliyeti kavramlarını benimsemişken, siyaset kulvarında iklim değişikliği kalıbı hala kullanılmakta. Bu ufak bir sözel değişim olarak görülebilir, ancak berisinde tarihi bir toplumsal mana yatıyor. En sıradane indirgendiğinde, değişiklik ve kriz epeyce farklı iki mana öne sürüyor.
Aksiyon boyunca Amsterdam’ın gri fakat canlı sokaklarını müzikler söyleyerek yürüdük. Sinterklaas, yahut öbür Avrupa ülkelerinde yaygın olan versiyonuyla Noel yaklaşırken ışıklarla süslenmiş dar caddelerde kanalların yanından geçtik. Aksiyon devam ederken kanaldan kanolarıyla geçen aktivistler, sloganlara eşlik etti. Zirvemizde ışıklar ve yanımızda suda yüzen ördekler, ileride bir küme martı ve meskenlerin balkonlarında güvercinler; bir aksiyondan epey şölen edasıyla, balkonundan bize el sallayan bebekli aileler, Bob Dylan’ın Times are A-Changin’ müziğini açıp ritmimize dahil olan ‘Amsterdammer’lar ile, daima birlikte, doğayı kutladık. Korunması gerekeni koruduğumuzu bilmenin verdiği huzur ise yüzlerde tanıdık bir tebessüm olarak kaldı.
“Elon Musk ile Mars’a gitmek istemiyorum”
Aksiyonda kullanılan pankartlarda toplumsal tenkit içeren, tanınan kültüre yönelik çokça gönderme vardı. Netflix dizisi Squid Game karakterlerinin kıyafetlerini giymiş iki kişi, “Paniklemenizi istiyoruz” yazan bir pankartla yürüdü. James Bond serisinin yeni yayınlanmış sineması No Time To Die da pankartlara taşınmıştı. Amsterdam’ın kültürel zenginliği ve ‘Amsterdammer’ların sanata düşkünlüğü bir tek bu sahnede bile tüm canlılığıyla görülüyordu. Bu kent boşuna “kültür başkenti” değil, diye düşündüm. On binlerce kişilik bu küme, öylesine büyük bir krizi dahi kültürel imgelemeler ve sembollerle anlatabilmiş, zenginleştirmişti.
Elon Musk’ın meşhur uzaya seyahati da aktivistler tarafınca eleştiriliyordu. Musk’ın siyasetlerine adanmış birkaç pankart ortasında gözüme en çarpan, sıradan bir kartona siyah kalemle yazılmış, “Elon Musk ile Mars’a gitmek istemiyorum” yazılı olandı.
Elinde “Try Harder” (Kendinizi daha epeyce zorlayın) pankartı ve ayaklarında sarı kısa yağmur botlarıyla yürüyen bir kız çocuğu, bu kadar kalabalığın ortasında annesinin elini o denli bir özgüvenle bırakıyor ve tüm gücüyle bağırıyor: “Şimdi ne vakti?”
40 bin kişilik kalabalık, bu ufak kızın gür sesini duyuyor ve küçük kıza yanıt veriyor: “Solidariteit!” (Birlik vakti!) Tam o an önümde duran orta uzunluklu kahverengi bir köpeği görüyorum, üzerinde “Bu bu biçimde giderse ben bir deniz köpeği olacağım” yazıyor. Sözü sözüne deniz köpeği olarak çevrilen isim, Felemenkçede fok manasına geliyor. Sahiden de bir birlik, bir dayanışma anı yaşanıyor. Kızı bağırırken herkes yere çöküyor ve “Solidariteit!” nidalarıyla yavaşça ayağa kalkıyor.
Küçük kızın kaşları çatık ve eli havada- iklim krizinin, bir değil, milyonlarca çeşidin ve bir gezegenin yok olması manasına gelebileceğinin farkında.
O denli ya, umut var.
Amsterdam sokaklarından dünyaya açılan bir cadde, sonunu nazaranmediğiniz on binlerce insan, duyulmayanın sesi olmayı kendine nazaranv atfediyor. Daha da enteresanı, bu şarkıyı kolektifle, el ele ve kol kola söylüyor.
2019 yılında Hollanda’ya birinci sefer taşındığımda, Leiden Üniversitesi’nde bir toplumlar bilimi profesörü eğitmenimiz bize Hollandalıların aktivizm üzerine uzman bir sosyete olduğunu söylemişti. Yolunuz düşer de Hollanda’ya gelirseniz, burada geçirdiğiniz yıllar içerisinde, bu cümlenin ne manaya geldiğini daha âlâ anlayabilirsiniz. Hayatlarını bu biçimde kişisel ve özgürlükçü bir çerçevede yaşayan bu toplum, muhakkak gayeler çerçevesinde kolektifle bir olmayı sorumluluk olarak görüyor; bıkkınlıklarını ve hayal kırıklıklarını sevinç ve ümitle tabir edebiliyordu.
Geçtiğimiz cumartesi günü Amsterdam’da gerçekleşen hareket global ölçütte tek değildi. Misal protestolar İstanbul, Londra, Paris, Kopenhag, Zürih ve Dublin’de de gerçekleşti.
Amsterdam kent tarihine ismini kazıyan iklim aksiyonunda ortak bildiri siyasetçilerin iklim krizini öne almaları, önemsemeleri, bu acil durumu önlemek için acil kararlar almaları istikametindeydi. Çevresel sorunun politik boyutu daha evvelki hareketlere kıyasla hayli daha bariz bir biçimde ele alınmış, pankartlarda toplumsal ve politik tenkitler yapılmıştı. Kapitalist ekonomik nizamın sera gazı salınımlarına olan direkt tesiri göze alınmış ve ekonomik tenkitler pankartlara taşınmıştı.
Günün sonunda, Westerpark’ta biten aksiyonda herkes yanındakinin elini sıkıp sakince parkta yürüyüş yaparak meskenine döndü. tekrar geri gelecek olmanın verdiği heyecan, tıpkı sloganları atmak zorunda kalacak olma ihtimalinin verdiği yorgunluk ama hiç bir vakit bitmeyecek o umutla…
Geçtiğimiz hafta sonu Hollanda’da, Dünya’yı ve çıkarları yerine onu seçenleri kutladık. Sarı botlu küçük kızı babasının omzunda gördüm parktan çıkarken, babasının elindeki ondan boyutça büyük o pankartı alıp gülerek havaya kaldırdı:
“İklim değişmeyecek, biz değişeceğiz!”
40 binden çok iştirakçi, ellerinde pankartları ve üstlerinde “Atomkraaft? Nee Merci” (Nükleer güç? Hayır, teşekkürler) yazılı rozetleriyle, bir cumartesi öğlesi Amsterdam Dam Meydanı’ndan Westerpark’a yürüyor.
Sevinçli kalabalığın ağızlarında Ciao Bella ve Bob Dylan ezgileri, yağmura aldırmadan kilometrelerce yürüyorlar. Bu denli insanın yağmurlu bir sonbahar günü bir ortaya gelmesinin tek bir gayesi var: İklim krizine ses olmak ve dünyayı yok eden tüm sistemlere karşı gelmek. Pankartları okuyorum, pek birden fazla Felemenkçe lakin İngilizce de mevcut. Ortak bir his var bu insan selinin ortasında; hayal kırıklığı, hayal kırıklığıyla gelen hudut ve hududun kelama dönüşmesiyle gelen umut. “Ses çıkarmaktan korkmuyoruz”, diyor yanımda yürüyen Felemenk üniversite öğrencisi; “Korktuğumuz tek şey yok olmak”. Kullandığı söz dikkatimi çekiyor; Felemenkçede bir tıbbın yitmesi, ömür yetisini kaybetmesi manasına gelen bu fiili toplumsal endekste rahatça kullanıyor. Normalleştirilmiş, ancak aciliyet niteliği taşıyan global bir krizden bahsediyoruz, tahminen de bu yüzden etrafında ortak bir lisan geliştirmek medyayı da toplumları da bu kadar zorluyor.
“İklim değişimi değil, sistem değişimi”
Her şeye karşın, sokaktaki kalabalık on yıllardır sorun teşkil eden bu hususla baş etmeyi başarmış, iklim krizine ve hükümetlerin yetersiz bulunan teşebbüslerine dair hissedilen bıkkınlığı pankartlarında ve sloganlarında ustalıkla lisana getirmişti. Birinci bakışta dikkati çeken ve bir hayli pankartta yer alan bir slogan, “İklim değişimi değil, sistem değişimi” oldu.
bununla birlikte, Hollanda Başbakanı Mark Rutte, COP26’da Hollanda’yı temsil ederken, harekette ismi çokça geçiyordu; aktivistler, uzun müddettir Başbakan koltuğunda oturan Rutte’nin kelamlarını yerine getirmediğini, iklime daha epey ehemmiyet vermesi gerektiğini söylüyordu. Bir pankartta, “10 Yıl Rutte= Sıfır İklim Liderliği” yazıyor. Hollanda, etraf konusundaki yıllık gayelerine genel manada erişiyor olsa da, buradaki topluluk açıkça bu maksatların kâfi olmadığını belirtiyordu. Geçtiğimiz yaz aylarında Maastricht başta olmak üzere Hollanda’nın güney bölgesinde meydana gelen yıkıcı sel felaketine atıfta bulunulmuş, “Maastricht’te ölmek istemiyorum” manasına gelen Felemenkçe pankartlar açılmıştı.
2021 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı, COP26, İskoçya’nın Glasgow kentinde 31 Ekim- 12 Kasım tarihleri içinde gerçekleşti. Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu bir küme ülkenin iştirakiyle gerçekleşen tertipte fosil yakıt kullanması ve ötürüsıyla sera gazı salınımında azalım, fosil yakıt harcayan sanayilere ayrılan bütçenin düşürülmesi üzere spesifik mevzular ele alındı. Geçtiğimiz hafta, Hollanda kabinesi gelecek yılın sonu itibariyle petrol, doğalgaz ve kömür projelerine ayrılan kamu maliyesini durdurmaya dayalı olan önergeye imza atmayacağını söylemişti. Ülkede olumsuz bir reaksiyona niye olan bu açıklama daha sonrası Başbakan Mark Rutte’nin COP26’da Hollanda’nın ziyanlı hava salınımlarını nizamlı bir biçimde sıfıra indirmeye olan maksadına dair yaptığı konuşma pek eleştirildi. İklim aktivistleri, Rutte’nin bu açıklamalarının şu an bir aksiyon içermediği sürece bir mana taşımayacağını belirtti. Ancak bu hafta itibariyle, tahminen de verilen reaksiyonlar niçiniyle, Hollanda hükümeti fosil yakıt aksisi önergeyi imzalayacağını deklare etti. Bu karar, parlamentoda ayakta alkışlandı. Hollanda İktisat ve İklim Siyasetinden Sorumlu Devlet Bakanı Dilan Yeşilgöz-Zegerius ise bu karardaki olumlu tesiri niçiniyle muhalefet önderleri tarafınca özel olarak tebrik edildi.
Değişiklik mi, kriz mi?
Dikkatimi birinci çeken COP26’nın isim seçimi oluyor. Global medya iklim lügatını 2019’dan bu yana bariz bir biçimde değiştirmiş ve etraf örgütleri iklim krizi, iklim aciliyeti kavramlarını benimsemişken, siyaset kulvarında iklim değişikliği kalıbı hala kullanılmakta. Bu ufak bir sözel değişim olarak görülebilir, ancak berisinde tarihi bir toplumsal mana yatıyor. En sıradane indirgendiğinde, değişiklik ve kriz epeyce farklı iki mana öne sürüyor.
Aksiyon boyunca Amsterdam’ın gri fakat canlı sokaklarını müzikler söyleyerek yürüdük. Sinterklaas, yahut öbür Avrupa ülkelerinde yaygın olan versiyonuyla Noel yaklaşırken ışıklarla süslenmiş dar caddelerde kanalların yanından geçtik. Aksiyon devam ederken kanaldan kanolarıyla geçen aktivistler, sloganlara eşlik etti. Zirvemizde ışıklar ve yanımızda suda yüzen ördekler, ileride bir küme martı ve meskenlerin balkonlarında güvercinler; bir aksiyondan epey şölen edasıyla, balkonundan bize el sallayan bebekli aileler, Bob Dylan’ın Times are A-Changin’ müziğini açıp ritmimize dahil olan ‘Amsterdammer’lar ile, daima birlikte, doğayı kutladık. Korunması gerekeni koruduğumuzu bilmenin verdiği huzur ise yüzlerde tanıdık bir tebessüm olarak kaldı.
“Elon Musk ile Mars’a gitmek istemiyorum”
Aksiyonda kullanılan pankartlarda toplumsal tenkit içeren, tanınan kültüre yönelik çokça gönderme vardı. Netflix dizisi Squid Game karakterlerinin kıyafetlerini giymiş iki kişi, “Paniklemenizi istiyoruz” yazan bir pankartla yürüdü. James Bond serisinin yeni yayınlanmış sineması No Time To Die da pankartlara taşınmıştı. Amsterdam’ın kültürel zenginliği ve ‘Amsterdammer’ların sanata düşkünlüğü bir tek bu sahnede bile tüm canlılığıyla görülüyordu. Bu kent boşuna “kültür başkenti” değil, diye düşündüm. On binlerce kişilik bu küme, öylesine büyük bir krizi dahi kültürel imgelemeler ve sembollerle anlatabilmiş, zenginleştirmişti.
Elon Musk’ın meşhur uzaya seyahati da aktivistler tarafınca eleştiriliyordu. Musk’ın siyasetlerine adanmış birkaç pankart ortasında gözüme en çarpan, sıradan bir kartona siyah kalemle yazılmış, “Elon Musk ile Mars’a gitmek istemiyorum” yazılı olandı.
Elinde “Try Harder” (Kendinizi daha epeyce zorlayın) pankartı ve ayaklarında sarı kısa yağmur botlarıyla yürüyen bir kız çocuğu, bu kadar kalabalığın ortasında annesinin elini o denli bir özgüvenle bırakıyor ve tüm gücüyle bağırıyor: “Şimdi ne vakti?”
40 bin kişilik kalabalık, bu ufak kızın gür sesini duyuyor ve küçük kıza yanıt veriyor: “Solidariteit!” (Birlik vakti!) Tam o an önümde duran orta uzunluklu kahverengi bir köpeği görüyorum, üzerinde “Bu bu biçimde giderse ben bir deniz köpeği olacağım” yazıyor. Sözü sözüne deniz köpeği olarak çevrilen isim, Felemenkçede fok manasına geliyor. Sahiden de bir birlik, bir dayanışma anı yaşanıyor. Kızı bağırırken herkes yere çöküyor ve “Solidariteit!” nidalarıyla yavaşça ayağa kalkıyor.
Küçük kızın kaşları çatık ve eli havada- iklim krizinin, bir değil, milyonlarca çeşidin ve bir gezegenin yok olması manasına gelebileceğinin farkında.
O denli ya, umut var.
Amsterdam sokaklarından dünyaya açılan bir cadde, sonunu nazaranmediğiniz on binlerce insan, duyulmayanın sesi olmayı kendine nazaranv atfediyor. Daha da enteresanı, bu şarkıyı kolektifle, el ele ve kol kola söylüyor.
2019 yılında Hollanda’ya birinci sefer taşındığımda, Leiden Üniversitesi’nde bir toplumlar bilimi profesörü eğitmenimiz bize Hollandalıların aktivizm üzerine uzman bir sosyete olduğunu söylemişti. Yolunuz düşer de Hollanda’ya gelirseniz, burada geçirdiğiniz yıllar içerisinde, bu cümlenin ne manaya geldiğini daha âlâ anlayabilirsiniz. Hayatlarını bu biçimde kişisel ve özgürlükçü bir çerçevede yaşayan bu toplum, muhakkak gayeler çerçevesinde kolektifle bir olmayı sorumluluk olarak görüyor; bıkkınlıklarını ve hayal kırıklıklarını sevinç ve ümitle tabir edebiliyordu.
Geçtiğimiz cumartesi günü Amsterdam’da gerçekleşen hareket global ölçütte tek değildi. Misal protestolar İstanbul, Londra, Paris, Kopenhag, Zürih ve Dublin’de de gerçekleşti.
Amsterdam kent tarihine ismini kazıyan iklim aksiyonunda ortak bildiri siyasetçilerin iklim krizini öne almaları, önemsemeleri, bu acil durumu önlemek için acil kararlar almaları istikametindeydi. Çevresel sorunun politik boyutu daha evvelki hareketlere kıyasla hayli daha bariz bir biçimde ele alınmış, pankartlarda toplumsal ve politik tenkitler yapılmıştı. Kapitalist ekonomik nizamın sera gazı salınımlarına olan direkt tesiri göze alınmış ve ekonomik tenkitler pankartlara taşınmıştı.
Günün sonunda, Westerpark’ta biten aksiyonda herkes yanındakinin elini sıkıp sakince parkta yürüyüş yaparak meskenine döndü. tekrar geri gelecek olmanın verdiği heyecan, tıpkı sloganları atmak zorunda kalacak olma ihtimalinin verdiği yorgunluk ama hiç bir vakit bitmeyecek o umutla…
Geçtiğimiz hafta sonu Hollanda’da, Dünya’yı ve çıkarları yerine onu seçenleri kutladık. Sarı botlu küçük kızı babasının omzunda gördüm parktan çıkarken, babasının elindeki ondan boyutça büyük o pankartı alıp gülerek havaya kaldırdı:
“İklim değişmeyecek, biz değişeceğiz!”