Bir dönüm noktası: Robotlar insanlara bir adım daha yaklaştı!
İnsanlığın robotlara dair hisleri evvelce beri karmaşık fakat son senelerda daha da karıştı. Boston Dynamics üzere şirketlerin geliştirdiği ileri düzey hareket marifetlerine sahip robotları hem heyecan ve hayranlıkla birebir vakitte “Bunlar yarın öbür gün dünyayı ele geçirip bizi köle yapmasınlar sakın?!” tasasıyla izliyoruz.
Bu çeşit robotlarla ilgili son çarpıcı adım Facebook’tan geldi. Facebook, daha insansı robotlar üretebilmek için özel bir yazılım geliştirdi. “Dönüm noktası” olarak nitelendirilen bu yazılımla robotların tıpkı bebekler üzere yürümeyi öğrenmeleri amaçlanıyor.
Dilerseniz en baştan başlayalım. Beşerler hareket yapma konusunda epey başarılılar. Birinci adımlarımızı atmaya başladığımız andan itibaren, adımlarımızı yerin kum, çim, çamur yada beton bulunmasına nazaran ayarlıyor, yürüdüğümüzün yolun eğimine nazaran duruşumuzu değiştiriyor, çıkışlarda ve inişlerde duruma bakılırsa hareket etmeyi öğreniyoruz.
Vakit zaman düşsek de deneme yanılma formülüyle hangi ortamda ve yerde nasıl yürümemiz gerektiğine ahenk sağlamayı başarıyoruz. Üstelik sırtımızda ya da elimizde bir şeyler taşıyor olmak bile yürüme maharetimizi etkilemiyor.
ROBOTLAR SIRA DIŞI DURUMLARDA ÇARESİZ KALIYOR
Robotlara gelirsek, tahminen biroldukca açıdan bizden daha avantajlılar fakat iş adaptasyona geldiğinde bir makiniçin öteye geçemiyorlar. Düz yolda muvaffakiyetle yürüyen bir robot, kendisine öncesinden kodlanmadığı takdirde köşeyi dönme ya da karşısına çıkan yokuştan tırmanma marifetine sahip değil. Asfalt tabanda yürümeye alışkın bir robotu kumsala bıraktığınızda ortasında bulunduğu yeni ortama kendi kendine alışamıyor.
Teknoloji şirketi IBM ile Massachusetts Teknoloji Enstitüsü iş birliği ile hayata geçirilen MIT-IBM Watson Yapay Zeka Laboratuvarı’nın yöneticisi David Cox’a nazaran, kelamını ettiğimiz bu durum, günümüzde yapay zekayı en epeyce zorlayan bahislerin başında geliyor. Washington Post’a konuşan Cox, sorunu “Karşılarına çıkan tüm olağan dışı durumlara ahenk sağlayabilen sistemleri nasıl inşa edersiniz?” sorusuyla özetliyor.
Gelişmiş hareket kapasitesine sahip robotlar afet ve gibisi durumlarda nazaranv yapan acil yardım ünitelerinden tarıma, şoförsüz araçlardan imalat kesimine biroldukça dalda ihtilal yaratacak. Hatta bir gün karmaşık konut işlerini yapacak robotlara bile sahip olabiliriz. Fakat gelişmiş hareket kapasitesine sahip olmak için makinelerin de beşerler üzere farkında olmadan yaşadıkları deneyimler üzerinden yeni şeyler öğrenmelerini sağlayacak bir yapıya muhtaçlık var. Bunu yapmak da hayli zahmetli, hatta büyük ihtimalle imkânsız görünüyor.
ÇOCUK DÜŞE KALKA BÜYÜR, PEKALA YA ROBOT?
Beşerler yeni ortamlarda nasıl hareket edeceklerini düşe kalka öğreniyor. Ancak robotlar kelam konusu olduğunda düşüp kalkmak maliyetli ve uzun vakit alan bir müddetç. Zira robot düştüğünde büyük ihtimalle hasara uğruyor ve tamir edilmesi gerekiyor. Tamir gerektirmese bile düşüşün akabinde elde edilen bilgilerin robotun işletim sistemine kodlanması gerekiyor. Araştırmacılar bu evreyi ortadan kaldırmak emeliyle yeni ortamlar yaratıp robotların beyinlerinin bu yeni ortamlara tabiatıyla alışmasını sağlamaya çalışıyor.
Facebook’un dönüm noktası olarak nitelendirilen yeni yazılımı de tam olarak bu probleme tahlil olacak biçimde geliştirildi.
California Üniversitesi, Berkeley ve Carnegie Mellon Üniversitesi uzmanları ile birlikte çalışan Facebook yazılımcıları, evvela yapay zekayı kaygan yer ya da ani bir tırmanış üzere çeşitli çevresel şartlara cevap vermek üzere eğitmek için simülasyonlar oluşturdu. Akabinde köpek gibisi bir robotu kusurlarından ders alacak ve ortamdaki ani değişikliklere karşın gidebildiği kadar uzağa gidecek biçimde eğittiler.
Üçüncü etapta bu iki stratejiyi bir ortaya getiren araştırmacılar, “robotun rastgele bir ince ayara gereksinim duymadan kuvvetli ve ahenk sağlayabilir hareket hüneri sergilemesini” sağladı.
PÜRÜZLERLE KARŞILAŞTIĞINDA YENİ ŞEYLER ÖĞRENİYOR
Pekala bu ne manaya geliyor? özetlemek gerekirse söylemek gerekirse yapay zeka etrafındaki faktörlere, değişiklikler öncesinden görmeden adapte olabiliyor. Hareketinin yarıda kesilmesine niye olacak şeylerden kaçmak yerine, sürprizlerden bir şeyler öğrenip onları da hareketine dahil ediyor.
Müşahede yapay zekası aracılığıyla bacakların her yeni hareketi, daha evvelki hareketlerinden elde edilen ayrıntıları de içeriyor. Robotun ayaklarına ya da bacaklarına çarpan pürüzler, alttaki yer hakkında robota bilgi veriyor. Yapay zeka tüm bunları kullanarak öğreniyor, gelişiyor.
Rapid Motor Adaptation (Hızlı Motor Adaptasyonu) ismi verilen yazılım yardımıyla şirketler, daha ucuz ve epeyce fazla hassas olmayan donanımlarla da harika performans sergileyebilen, daha düşük maliyetli otomat makineler üretebilecek. Robotların ucuzlaması da daha fazla alanda daha gelişmiş robotların sayısının artması için kritik bir adım kabul ediliyor.
KAYMIYOR, DÜŞMÜYOR
Facebook yeni yapay zeka yazılımını yayınladığı bir görüntüyle görücüye çıkardı.
Görüntünün başında dört bacaklı bir robot ormanlık bir yerde rahatlıkla ilerlerken görünüyor. Lakin tıpkı robot iç yere getirilip kaygan yer üzere durumlarla karşılaştığında istikrar problemleri yaşıyor ve yürümekte zorlanıyor.
Bir öbür örnekte de sırtına tartı torbaları yerleştirilen robot ayakta duramayıp devriliyor.
Fakat Facebook’un yapay zeka yazılımıyla robot zorlansa da ayakta durmayı başarıyor. Hatta üzerine torbalar yerleştirildiği vakit bile yürümeye devam ediyor.
Aygıtın üzerinde kamera bulunmuyor. Robotun tüm hareketleri ayaklarındaki ve çeşitli eklemlerindeki sensörlerden gelen dataların işlenmesiyle şekilleniyor. Bu sensörler bir nevi dokunma fonksiyonu bakılırsarek robotun dış dünyayı deneyimlemesini sağlıyor.
BİRİNCİ KERE KUMSALDA YÜRÜMEK ÜZERE
Araştırmacılar robotun bu deneyimini insanların birinci kez bir kumsalda yürümesiyle kıyaslıyor. Facebook Yapay Zeka ünitesinde ve California Üniversitesi, Berkeley’de bilgisayar görmesi üzerine araştırmalar yapan Jitendra Malik, “İlk birkaç adım biraz istikrarsızdır lakin birkaç adımdan daha sonra kumsalda da sert bir tabanda yürüdüğünüz kadar olağan yürüyebilirsiniz” diye konuşuyor.
Yazılımı geliştiren grup projenin temelini oluştururken çocukların yürümeyi nasıl öğrendiğine dair geçmişte yapılmış araştırmalarda elde edilen bilgilerden faydalandı.
Robotların gerçek beşerler üzere hareket etmesini sağlayacak yazılımlar geliştirmeye çalışan tek büyük teknoloji şirketi Facebook da değil üstelik.
Örneğin IBM, bir bebeğin yetiştirilmesini simüle eden yapay zeka metotlarını araştırıyor. Gaye bir çocuğun “sağduyu” dediğimiz bilgi çeşidini nasıl öğrendiğini anlamak ve bunu robotlarda da uygulamak.
Geçtiğimiz yıl Google, tekerlekli robotların “öngörülemeyen ortamlarda” hareket etmesine dair bir çerçeve yayınladı.
FİYATI SPOT’UN 27’DE BİRİ
Hareketli robotlar konusunda öncü olan Boston Dynamics’in Spot isimli robotlarında ise altlarındaki tabanı “hissetmelerini” sağlayan bir sistem bulunuyor. Bu sistem yardımıyla robotlar nazaranmedikleri ortamlarda bile düşmeden ilerleyebiliyor.
Facebook’un yazılımının en kıymetli getirisi fiyat avantajı. Boston Dynamics’in Spot robotlarının maliyeti 74.500 dolar. Facebook ise sistemini yalnızca 2.700 dolara mal olan bir Unitree robotu üzerinde inşa etti.
Washington Post’un “How do you teach robots to navigate new places? Study toddlers.” başlıklı haberinden derlenmiştir.
İnsanlığın robotlara dair hisleri evvelce beri karmaşık fakat son senelerda daha da karıştı. Boston Dynamics üzere şirketlerin geliştirdiği ileri düzey hareket marifetlerine sahip robotları hem heyecan ve hayranlıkla birebir vakitte “Bunlar yarın öbür gün dünyayı ele geçirip bizi köle yapmasınlar sakın?!” tasasıyla izliyoruz.
Bu çeşit robotlarla ilgili son çarpıcı adım Facebook’tan geldi. Facebook, daha insansı robotlar üretebilmek için özel bir yazılım geliştirdi. “Dönüm noktası” olarak nitelendirilen bu yazılımla robotların tıpkı bebekler üzere yürümeyi öğrenmeleri amaçlanıyor.
Dilerseniz en baştan başlayalım. Beşerler hareket yapma konusunda epey başarılılar. Birinci adımlarımızı atmaya başladığımız andan itibaren, adımlarımızı yerin kum, çim, çamur yada beton bulunmasına nazaran ayarlıyor, yürüdüğümüzün yolun eğimine nazaran duruşumuzu değiştiriyor, çıkışlarda ve inişlerde duruma bakılırsa hareket etmeyi öğreniyoruz.
Vakit zaman düşsek de deneme yanılma formülüyle hangi ortamda ve yerde nasıl yürümemiz gerektiğine ahenk sağlamayı başarıyoruz. Üstelik sırtımızda ya da elimizde bir şeyler taşıyor olmak bile yürüme maharetimizi etkilemiyor.
ROBOTLAR SIRA DIŞI DURUMLARDA ÇARESİZ KALIYOR
Robotlara gelirsek, tahminen biroldukca açıdan bizden daha avantajlılar fakat iş adaptasyona geldiğinde bir makiniçin öteye geçemiyorlar. Düz yolda muvaffakiyetle yürüyen bir robot, kendisine öncesinden kodlanmadığı takdirde köşeyi dönme ya da karşısına çıkan yokuştan tırmanma marifetine sahip değil. Asfalt tabanda yürümeye alışkın bir robotu kumsala bıraktığınızda ortasında bulunduğu yeni ortama kendi kendine alışamıyor.
Teknoloji şirketi IBM ile Massachusetts Teknoloji Enstitüsü iş birliği ile hayata geçirilen MIT-IBM Watson Yapay Zeka Laboratuvarı’nın yöneticisi David Cox’a nazaran, kelamını ettiğimiz bu durum, günümüzde yapay zekayı en epeyce zorlayan bahislerin başında geliyor. Washington Post’a konuşan Cox, sorunu “Karşılarına çıkan tüm olağan dışı durumlara ahenk sağlayabilen sistemleri nasıl inşa edersiniz?” sorusuyla özetliyor.
Gelişmiş hareket kapasitesine sahip robotlar afet ve gibisi durumlarda nazaranv yapan acil yardım ünitelerinden tarıma, şoförsüz araçlardan imalat kesimine biroldukça dalda ihtilal yaratacak. Hatta bir gün karmaşık konut işlerini yapacak robotlara bile sahip olabiliriz. Fakat gelişmiş hareket kapasitesine sahip olmak için makinelerin de beşerler üzere farkında olmadan yaşadıkları deneyimler üzerinden yeni şeyler öğrenmelerini sağlayacak bir yapıya muhtaçlık var. Bunu yapmak da hayli zahmetli, hatta büyük ihtimalle imkânsız görünüyor.
ÇOCUK DÜŞE KALKA BÜYÜR, PEKALA YA ROBOT?
Beşerler yeni ortamlarda nasıl hareket edeceklerini düşe kalka öğreniyor. Ancak robotlar kelam konusu olduğunda düşüp kalkmak maliyetli ve uzun vakit alan bir müddetç. Zira robot düştüğünde büyük ihtimalle hasara uğruyor ve tamir edilmesi gerekiyor. Tamir gerektirmese bile düşüşün akabinde elde edilen bilgilerin robotun işletim sistemine kodlanması gerekiyor. Araştırmacılar bu evreyi ortadan kaldırmak emeliyle yeni ortamlar yaratıp robotların beyinlerinin bu yeni ortamlara tabiatıyla alışmasını sağlamaya çalışıyor.
Facebook’un dönüm noktası olarak nitelendirilen yeni yazılımı de tam olarak bu probleme tahlil olacak biçimde geliştirildi.
California Üniversitesi, Berkeley ve Carnegie Mellon Üniversitesi uzmanları ile birlikte çalışan Facebook yazılımcıları, evvela yapay zekayı kaygan yer ya da ani bir tırmanış üzere çeşitli çevresel şartlara cevap vermek üzere eğitmek için simülasyonlar oluşturdu. Akabinde köpek gibisi bir robotu kusurlarından ders alacak ve ortamdaki ani değişikliklere karşın gidebildiği kadar uzağa gidecek biçimde eğittiler.
Üçüncü etapta bu iki stratejiyi bir ortaya getiren araştırmacılar, “robotun rastgele bir ince ayara gereksinim duymadan kuvvetli ve ahenk sağlayabilir hareket hüneri sergilemesini” sağladı.
PÜRÜZLERLE KARŞILAŞTIĞINDA YENİ ŞEYLER ÖĞRENİYOR
Pekala bu ne manaya geliyor? özetlemek gerekirse söylemek gerekirse yapay zeka etrafındaki faktörlere, değişiklikler öncesinden görmeden adapte olabiliyor. Hareketinin yarıda kesilmesine niye olacak şeylerden kaçmak yerine, sürprizlerden bir şeyler öğrenip onları da hareketine dahil ediyor.
Müşahede yapay zekası aracılığıyla bacakların her yeni hareketi, daha evvelki hareketlerinden elde edilen ayrıntıları de içeriyor. Robotun ayaklarına ya da bacaklarına çarpan pürüzler, alttaki yer hakkında robota bilgi veriyor. Yapay zeka tüm bunları kullanarak öğreniyor, gelişiyor.
Rapid Motor Adaptation (Hızlı Motor Adaptasyonu) ismi verilen yazılım yardımıyla şirketler, daha ucuz ve epeyce fazla hassas olmayan donanımlarla da harika performans sergileyebilen, daha düşük maliyetli otomat makineler üretebilecek. Robotların ucuzlaması da daha fazla alanda daha gelişmiş robotların sayısının artması için kritik bir adım kabul ediliyor.
KAYMIYOR, DÜŞMÜYOR
Facebook yeni yapay zeka yazılımını yayınladığı bir görüntüyle görücüye çıkardı.
Görüntünün başında dört bacaklı bir robot ormanlık bir yerde rahatlıkla ilerlerken görünüyor. Lakin tıpkı robot iç yere getirilip kaygan yer üzere durumlarla karşılaştığında istikrar problemleri yaşıyor ve yürümekte zorlanıyor.
Bir öbür örnekte de sırtına tartı torbaları yerleştirilen robot ayakta duramayıp devriliyor.
Fakat Facebook’un yapay zeka yazılımıyla robot zorlansa da ayakta durmayı başarıyor. Hatta üzerine torbalar yerleştirildiği vakit bile yürümeye devam ediyor.
Aygıtın üzerinde kamera bulunmuyor. Robotun tüm hareketleri ayaklarındaki ve çeşitli eklemlerindeki sensörlerden gelen dataların işlenmesiyle şekilleniyor. Bu sensörler bir nevi dokunma fonksiyonu bakılırsarek robotun dış dünyayı deneyimlemesini sağlıyor.
BİRİNCİ KERE KUMSALDA YÜRÜMEK ÜZERE
Araştırmacılar robotun bu deneyimini insanların birinci kez bir kumsalda yürümesiyle kıyaslıyor. Facebook Yapay Zeka ünitesinde ve California Üniversitesi, Berkeley’de bilgisayar görmesi üzerine araştırmalar yapan Jitendra Malik, “İlk birkaç adım biraz istikrarsızdır lakin birkaç adımdan daha sonra kumsalda da sert bir tabanda yürüdüğünüz kadar olağan yürüyebilirsiniz” diye konuşuyor.
Yazılımı geliştiren grup projenin temelini oluştururken çocukların yürümeyi nasıl öğrendiğine dair geçmişte yapılmış araştırmalarda elde edilen bilgilerden faydalandı.
Robotların gerçek beşerler üzere hareket etmesini sağlayacak yazılımlar geliştirmeye çalışan tek büyük teknoloji şirketi Facebook da değil üstelik.
Örneğin IBM, bir bebeğin yetiştirilmesini simüle eden yapay zeka metotlarını araştırıyor. Gaye bir çocuğun “sağduyu” dediğimiz bilgi çeşidini nasıl öğrendiğini anlamak ve bunu robotlarda da uygulamak.
Geçtiğimiz yıl Google, tekerlekli robotların “öngörülemeyen ortamlarda” hareket etmesine dair bir çerçeve yayınladı.
FİYATI SPOT’UN 27’DE BİRİ
Hareketli robotlar konusunda öncü olan Boston Dynamics’in Spot isimli robotlarında ise altlarındaki tabanı “hissetmelerini” sağlayan bir sistem bulunuyor. Bu sistem yardımıyla robotlar nazaranmedikleri ortamlarda bile düşmeden ilerleyebiliyor.
Facebook’un yazılımının en kıymetli getirisi fiyat avantajı. Boston Dynamics’in Spot robotlarının maliyeti 74.500 dolar. Facebook ise sistemini yalnızca 2.700 dolara mal olan bir Unitree robotu üzerinde inşa etti.
Washington Post’un “How do you teach robots to navigate new places? Study toddlers.” başlıklı haberinden derlenmiştir.