Bir fotoğrafla başladı! Yatış hareketi süratle büyüyor…
“Saat 8.00 demek, yatma vakti demek. Gerçi bir işim olmadığı için bana her saat yatma vakti. Kusursuz bir şey bu.”
Sabah 8, Şanghay için günün en hareketli saatlerinden biri. Binlerce ofis çalışanı ellerinde çantaları ve kahveleriyle, metro sınırlarını doldurup işe gidiyor. Lakin Insider’a bunları söyleyen Zhiyuan Zhang onlardan biri değil. 27 yaşındaki Zhiyuan, o saatlerde yatmaya gidiyor.
Üstelik yalnızca o da değil. Çin’de 20’li yaşlardaki gençler içinde son aylarda süratle yaygınlaşmakta olan bir trend yardımıyla, mesai saatlerinde yatanların sayısı günden güne artıyor. Hatta bu trendin bir ismi bile var: Türkçeye “yatış” olarak çevirebileceğimiz tangping.
Kısa müddette pek tanınan hale gelen yatış hareketi, Çin’in “neijuan” (karışıklık) olarak isimlendirilen kültürüne bir reaksiyon olarak doğdu. Neijuan daima rekabet etmeyi gerektiren lakin bu rekabetin sonunda her insanın kaybettiği bir ömür biçimi olarak tanımlanıyor.
Fotoğraf: Weibo
BU FOTOĞRAF SEMBOL HALİNE GELDİ
Geçtiğimiz günlerde Çin toplumsal medya sitelerinde viral olan bir fotoğraf neijuan’ın adeta özeti oldu. Fotoğrafta, ülkenin itibarlı üniversitelerinden birinde öğrenci olduğu öğrenilen bir genç, bir yandan bisikletiyle yolda giderken bir yandan da gidonunun üzerine açtığı dizüstü bilgisayarında çalışmaya çalışıyordu. Başarılı olma baskısı, gençlere yolda geçen birkaç dakikanın bile boşa gittiğini hissettirdiğinden, bu biçimde imgeler Çin’de epey sıradışı değil.
Neijuan külçeşidinin en değerli ögelerinden birini “9-9-6” olarak özetlenen çalışma modeli oluşturuyor. “Haftada 6 gün sabah 9-akşam 9” manasına gelen 9-9-6, bilhassa teknoloji bölümünde epey yaygın ve e-ticaret sitesi Alibaba’nın kurucusu Jack Ma üzere varlıklı Çinliler tarafınca sık sık övülüyor. (Ma, bir röportajında 72 saatlik haftayı bir lütuf olarak nitelendirmişti.)
BİR ÇALIŞAN ÖLDÜ, BİR ÇALIŞAN İNTİHAR ETTİ
Her ne kadar Çin kanunları günlük mesaiyi 8 saatle sınırlamış olsa da uzun saatler çalışmaya devam etmek, Çin’de patronların çalışanlarından beklediği bir davranış. Maddelerin hayli sıkı uygulanmaması da çok çalışma yüzünden masalarında ölen, depresyon ve çok yorgunluk sıkıntılarıyla yaşayan Çinlilerin sayısının günden güne artmasına yol açıyor.
Örneğin bu yıl başlarında e-ticaret şirketi Pinduoduo’nun iki çalışanının çok çalışmaktan ötürü hayatını kaybetmesi oldukça ses getirdi. Çalışanlardan bir tanesi sabahın 1.30’unda ofiste yere yığılıp can verdi. Ondan iki hafta daha sonra ise bir öbür çalışan intihar etti. Bu yaşananlar üzerine üçüncü bir çalışan da ülkede viral olan bir görüntü yayınlayarak şirketin kendilerinden günde en az 12 saat çalışmalarını beklediğini anlattı.
DİYOJEN’E ATIFLA MANİFESTOSU DA VAR
Bütün bunlar olurken tangping kavramı, Nisan ayında Tieba isimli forum sitesinde bir kullanıcının yazdığı bir yazıda ortaya çıktı. Kullanıcı yazıda iki yıldır işsiz olduğunu belirtiyor, yılda yalnızca birkaç ay çalışarak nasıl zahmetsiz ve masrafsız bir hayat yaşadığını anlatıyordu.
Fıçıda yaşamasıyla ünlü Yunan filozofu Diyojen’e atıfla, “Yatmak benim için sofistçe bir hareket” diyen kullanıcı beraberinde gün ortasında perdeleri kapatıp yatmakta olduğu bir fotoğrafını da paylaşmıştı.
Kısa müddet ortasında “Yatış Manifestosu” olarak toplumsal medyada yayılan yazıda yatmanın hem fizikî birebir vakitte metaforik bir manası olduğuna dikkat çekilerek şöyleki deniyordu: “İnsanın öznelliği yüceltmek topraklarımızda hiç bir vakit bir ideolojik trend olmadığından, bunu ben yaratacağım. Yatmak benim için akil insan hareketidir. Beşerler yalnızca yatarak her şeyin ölçeği haline gelebilir.”
KISA MÜDDETTE BİNLERCE ŞAHSA ULAŞTI
Yazının paylaşılmasından daha sonraki birkaç hafta ortasında Çin’in Facebook’u olarak anılan toplumsal medya sitesi Douban’da açılan tangping kümesinin üye sayısı 9 bini geçti. Küme üyeleri kendilerine yatışçılar diyorlar ve sere serpe uzanan kedilerin ve fokların fotoğraflarını paylaşıyorlardı.
Hareket popülerlik kazandıkça reaksiyon çekmeye de başladı. Bilhassa Çin devlet medyasında tangping’e dair olumsuz haberler öne çıktı. Nanfang Daily gazetesi ideolojiyi “utanç verici” olarak nitelendiriyor, Küresel Times gazetesi ise aşağılamayla karışık “ciddi bir ideoloji değil” yorumunu yapıyordu. Komünist Gençlik Birliği de bir açıklama yaparak pandemide ön saflarda çalışan genç sıhhat çalışanlarının “asla yatmayı seçmediklerini” bildirdi.
Akabinde engelleme atılımları devreye girdi. Yatış Manifestosu’nun özgün metni Tieba’dan kaldırıldı, metni paylaşan başka hesaplardan da içerik silindi. Forum sayfaları kapatıldı, kümeler da silindi.
“NASIL EN YETERLİ HALDE YATABİLECEĞİMİZİ DÜŞÜNÜYORUZ”
Kimileri tangping gençliğini, ABD’de 1950’lerde çok yaygın olan Beat nesli ile kıyaslıyor. Kimileri ise bu gençlerin kendilerini tüketim toplumunun ideolojisinden özgürleştirdiğini ya da şiddet içermeyen bir direnişe imza attığını söylüyor. Hareketi destekleyenler bunun bitmek tükenmek bilmeyen bir hırs ve gayret dalgası karşısında direniş olduğunu, eleştirenler ise yenilgiyi kabul etmek manasına geldiğini belirtiyor.
Çin hükümeti hayli çalışmayı dayanaklar pozisyonunu hala sürdürüyor ve mutluluğun yolunun çalışmaktan geçtiğini savunuyor. Devlet Lideri Şi Cinping’in 2018’de çalışkanlığı “en onurlu, en soylu, en büyük ve en hoş erdem” diye tanımladığı ve “Bence milyonlarca kolay Çinliden büyüğü yok. bununla birlikte mutluluğa epey çalışmakla ulaşıldığına inanıyorum” dediği konuşma hala akıllarda.
Uzmanlar ise yatış hareketinin Çin’in gitgide kıymetlenen ve rekabetçi hale gelen kentlerinde, sabit gelirle çalışan orta sınıfların yaşadığı hayal kırıklığından kaynaklandığında hemfikir. Hatta bu hayal kırıklığından doğan “Pepe the Frog” ve “BoJack Horseman” ile sembolize edilen Sang kültürü de 4-5 yıldır Çin kamuoyunda sık sık tartışılıyor.
Çin haber sitesi CGTN’ye konuşan Tsinghua Üniversitesi’nden sosyoloji profesörü Yan Fei, “Orta sınıflar için orta sınıf kalıp çocuklarının da birebir düzeyde kalmasını hatta daha düzgün duruma gelmesini sağlamak değerli bir mesele” dedi. Washington Post’a konuşan Boston Üniversitesi siyaset bilimi kısmından doktora öğrencisi Yicheng Wang ise, “İnsanlar toplumsal olarak yükselemeyeceklerinin farkındalar. Olumsuz bir kabul hali var. ‘Benim ömrüm bu biçimde, daima de bu biçimde olacak’ diye düşünüyorlar” sözlerini kullandı.
Analistler tangping’in Çin iktisadının devamlılığını sağlayan iki davranış olan çalışmak ve tüketmenin reddi manasına geldiğini de belirtiyor. Örneğin geçtiğimiz günlerde Çin’de ailelerin üçüncü çocuğu yapmasına müsaade çıkınca bir yatışçı, “Onlar bizi üremeye zorlarken, biz hepimiz nasıl en yeterli biçimde yatabileceğimizi düşünüyoruz” yorumunu yaptı.
Hong Kong Politeknik Üniversitesi’nden antropolog Yang Zhan de Washington Post’a, “İnsanlar kendini geliştirme telaffuzuyla ikna olmuştu. Daha düzgün bir gelecek umuduyla şimdiki hayatlarını askıya almaya gönüllüydüler. Bu optimistlik duygusu kayboluyor gibi” diye konuştu.
HERKESİN ‘YATIŞ’I YORUMLAYIŞI FARKLI
her insanın tangping’i kendine bakılırsa. Evlenmeyi ve çocuk sahibi olmayı, mesken ya da otomobil almayı reddedenler kadar, fazla uzun müddet çalışmaya karşı çıkanlar hatta hiç çalışmayanlar da var.
Örneğin daha evvel sinema sanayisinde çalışmakta olan Wuxi sakini 28 yaşındaki Daisy Zhang, Washington Post’a, bir gününü “Evde kalıp uyuyorum ve televizyon dizileri seyrediyorum. kimi vakit dışarı çıkıp yürüyüşler yapıyorum. Kitaplar okuyorum ve kucak kucak düşünüyorum” diye anlattı.
AİLESİNİN PARASIYLA VE GÜNLÜK İŞLERLE GEÇİNİYOR
Insider’a konuşan Zhiyuan Zhang yatış hareketine isteyerek girmediğini lakin kendisine yönelik beklentilere karşı gösterdiği direnç kararı bir noktada ideolojinin en ateşli savunucularından biri haline geldiğini söylemiş oldu.
Zhiyuan, “Şanghay’a dört yıl evvel kesin olarak taşındım. bu biçimdedan bu yana 2000’den çok iş başvurusu yaptım, yüzlerce görüşmeye girdim. İkinci yılın sonunda bir muhasebe şirketinde iş buldum fakat dört ayın sonunda istifa ettim. O hayat şekli bana göre değildi” diye konuştu.
Zhiyuan, memlekette küçük esnaf olan ailesinin bu karar niçiniyle büyük bir hayal kırıklığına uğradığını da anlattı. Çünkü genç adam ülkenin en düzgün dokuz yüksek eğitim kurumundan biri olan Jiao Tong Üniversitesi’nden mezun olmuştu ve kendisinden çok şey bekleniyordu.
Lakin Zhiyuan’ı yatış hareketine iten de tam olarak üniversitede yaşadıkları oldu. “Fuerdai” (Çin argosunda ikinci jenerasyon zengin) arkadaşlarının kimileri üniversiteden mezun olur olmaz, ailelerinin ilişkileri yardımıyla birkaç hafta ortasında iş bulmuşlardı. Kimileri da aile servetleri yardımıyla kısa müddette kendi işlerini kurmuşlardı. “İş erkeklerinın oğulları ve devlet memurlarının kızları yarışa benden bir-iki tıp önde başladı. Bence benim gibilerin yarışı kaybetmeleri kaçınılmaz” diyen Zhiyuan, bu noktada “niçin uğraşayım ki?” diye düşünmeye başladığını anlattı.
Zhiyuan bugün ailesinden aldığı aylık 5000 yuanlık (6600-7000 TL civarı) harçlıkla geçiniyor. Ailesi kirasını da ödüyor. Ortada bu harçlığa dayanak olmak için konutunun yakınlarındaki marketlerde birkaç aylığına yarı vakitli işler bulan Zhiyuan, birçok vakit gecelerini bilgisayar oyunlarıyla, gündüzlerini ise uyuyarak geçiriyor.
ÇALIŞALIM LAKİN İNSANCA ÇALIŞALIM DİYEN DE VAR
Tangping’i çalışmak fakat gönlünce çalışmak olarak algılayanlar da yok değil. Örneğin Şanghay’da yaşayan dizayncı ve dijital sanatçı Yubo Li, Insider’a, “Tangping, bütün gün sırt üstü yatmak ve işsiz gezmek demek değil” dedi. Kendini zorlamadan günde 4-5 saat çalışarak geçinebileceği kadar para kazandığını söyleyen Li, “Sırf şirket merdivenlerini tırmanacağım diye ölene kadar çalışma fikrine karşı çıkıyorum” diye konuştu. Li şöyleki devam etti:
“Bir kurumsal şirkette çalışsam daha fazla para kazanıp daha âlâ bir konutta yaşayacağımı ve daha lezzetli yemekler yiyeceğimi ben de biliyorum şüphesiz. Lakin bu biçimde günde üç saat uyumam gerekecek ve hayatın tadını çıkarmak için vaktim kalmayacak. Şu an makarnalarımın tadı üzücü değil, yatağım da gereğince yumuşak. Daha fazla çabalamak için sebep görmüyorum.”
KALKMAK İÇİN YATMAK İSTEYENLER DE ÇOK
Bir de tangping’i süreksiz bir hal olarak tanımlayanlar var. Yatışçıların birçoğu için yatmak kalıcı bir ideolojiden çok bir mola. Örneğin Douban’da “yattıktan daha sonra ayağa kalkmak” ideolojisini destekleyen birfazlaca küme ortaya çıktı.
Daisy Zhang medya kesimine girmek istediğini ve özgeçmişini şimdiden yollamaya başladığını belirterek, “Biroldukça insan 9-9-6 ziyadesiyle yorucu olduğu için yatmak istiyor. Ben de hayli etkin olmasam da biraz yazıp istikametimi çizmeye çalışıyor, bu ortada da iş görüşmeleri yapıyorum. hiç bir şey yapmamaktan iyidir” dedi.
Yatış hareketinin pes etmek ya da toplumdan elini ayağını çekmek manasına gelmediğini vurgulayan Daisy, “Daha çok toplumdan taleplerimizin sözüyle ilgili bir hareket. Sistemlerin daha düzgün olmasını ve çalışanların daha fazla korunmasını istiyoruz” dedi.
bir daha Insider’a konuşan, Shihui Lin de bu kümede olanlardan. 25 yaşındaki Lin, bankadaki işinden bir ay evvel istifa etti zira “patlamanın hududuna gelmişti”. bir daha ayağa kalkmadan evvel bir süre yatmak istediğini söyleyen Lin, “Aklımı kaybediyorum sandım. Büyük bir proje için beş gün uykusuz kaldıktan daha sonra, ‘Şimdi bırakmazsam kendimi öldüreceğim’ diye düşündüm” dedi. 9-9-6 işlerin bir noktada 7/24’e dönüştüğünü de belirten Lin, bir daha sonraki işinde dinlenebileceği vakte sahip olmak karşılığında daha az kazanmaya razı olduğunu da kelamlarına ekledi.
“YA ZENGİNLER YATAR, YA DA EZİKLER”
Birtakım gençler ise yatışçıların orta sınıf rahatlığı ortasında olduğunu ve muhakkak bir gelir düzeyinin üstünde olmadan bu biçimde bir hayat usulünün mümkün olamayacağını belirtiyor.
Örneğin hukuk bölümünde çalışan 27 yaşındaki Yixiang Zhou, “Yatış fikri bana gülünç geliyor. Benim yatmaya hakkım yok zira anne-babam yaşlanıyor. Bir gün çalışamayacak hale gelecekler. bu biçimde onlara kim bakacak? Ben gençliğimi çarçur edersem onların masraflarını, sıhhat harcamalarını kim karşılayacak?” dedi.
21 yaşındaki üniversite öğrencisi Li-li Fang ise yatış hareketinin şımarıklık olduğunu belirterek, “Bence iki çeşit insan yatabilir: Ya buna yetecek parası olanlar ya da ölene kadar yoksul kalmayı kabul eden ezikler. Tembelliğinizi toplumsal normlara karşı çıkıyormuş da fazlaca büyük bir şey yapıyormuş üzere satmaya çalışmayın. Kendinize bir iş bulun, ailenizin birikimini yemeyi bırakın, faydalı olun” diye konuştu.
Zhiyuan Zhang ise her türlü baskıya karşın yatışa devam edeceklerden. Zhiyuan, “Ben yatıyorum zira bu bahtımda var. Beşerler ezik olduğumu düşünüyorlarsa da varsın düşünsünler” dedi.
“Saat 8.00 demek, yatma vakti demek. Gerçi bir işim olmadığı için bana her saat yatma vakti. Kusursuz bir şey bu.”
Sabah 8, Şanghay için günün en hareketli saatlerinden biri. Binlerce ofis çalışanı ellerinde çantaları ve kahveleriyle, metro sınırlarını doldurup işe gidiyor. Lakin Insider’a bunları söyleyen Zhiyuan Zhang onlardan biri değil. 27 yaşındaki Zhiyuan, o saatlerde yatmaya gidiyor.
Üstelik yalnızca o da değil. Çin’de 20’li yaşlardaki gençler içinde son aylarda süratle yaygınlaşmakta olan bir trend yardımıyla, mesai saatlerinde yatanların sayısı günden güne artıyor. Hatta bu trendin bir ismi bile var: Türkçeye “yatış” olarak çevirebileceğimiz tangping.
Kısa müddette pek tanınan hale gelen yatış hareketi, Çin’in “neijuan” (karışıklık) olarak isimlendirilen kültürüne bir reaksiyon olarak doğdu. Neijuan daima rekabet etmeyi gerektiren lakin bu rekabetin sonunda her insanın kaybettiği bir ömür biçimi olarak tanımlanıyor.
Fotoğraf: Weibo
BU FOTOĞRAF SEMBOL HALİNE GELDİ
Geçtiğimiz günlerde Çin toplumsal medya sitelerinde viral olan bir fotoğraf neijuan’ın adeta özeti oldu. Fotoğrafta, ülkenin itibarlı üniversitelerinden birinde öğrenci olduğu öğrenilen bir genç, bir yandan bisikletiyle yolda giderken bir yandan da gidonunun üzerine açtığı dizüstü bilgisayarında çalışmaya çalışıyordu. Başarılı olma baskısı, gençlere yolda geçen birkaç dakikanın bile boşa gittiğini hissettirdiğinden, bu biçimde imgeler Çin’de epey sıradışı değil.
Neijuan külçeşidinin en değerli ögelerinden birini “9-9-6” olarak özetlenen çalışma modeli oluşturuyor. “Haftada 6 gün sabah 9-akşam 9” manasına gelen 9-9-6, bilhassa teknoloji bölümünde epey yaygın ve e-ticaret sitesi Alibaba’nın kurucusu Jack Ma üzere varlıklı Çinliler tarafınca sık sık övülüyor. (Ma, bir röportajında 72 saatlik haftayı bir lütuf olarak nitelendirmişti.)
BİR ÇALIŞAN ÖLDÜ, BİR ÇALIŞAN İNTİHAR ETTİ
Her ne kadar Çin kanunları günlük mesaiyi 8 saatle sınırlamış olsa da uzun saatler çalışmaya devam etmek, Çin’de patronların çalışanlarından beklediği bir davranış. Maddelerin hayli sıkı uygulanmaması da çok çalışma yüzünden masalarında ölen, depresyon ve çok yorgunluk sıkıntılarıyla yaşayan Çinlilerin sayısının günden güne artmasına yol açıyor.
Örneğin bu yıl başlarında e-ticaret şirketi Pinduoduo’nun iki çalışanının çok çalışmaktan ötürü hayatını kaybetmesi oldukça ses getirdi. Çalışanlardan bir tanesi sabahın 1.30’unda ofiste yere yığılıp can verdi. Ondan iki hafta daha sonra ise bir öbür çalışan intihar etti. Bu yaşananlar üzerine üçüncü bir çalışan da ülkede viral olan bir görüntü yayınlayarak şirketin kendilerinden günde en az 12 saat çalışmalarını beklediğini anlattı.
DİYOJEN’E ATIFLA MANİFESTOSU DA VAR
Bütün bunlar olurken tangping kavramı, Nisan ayında Tieba isimli forum sitesinde bir kullanıcının yazdığı bir yazıda ortaya çıktı. Kullanıcı yazıda iki yıldır işsiz olduğunu belirtiyor, yılda yalnızca birkaç ay çalışarak nasıl zahmetsiz ve masrafsız bir hayat yaşadığını anlatıyordu.
Fıçıda yaşamasıyla ünlü Yunan filozofu Diyojen’e atıfla, “Yatmak benim için sofistçe bir hareket” diyen kullanıcı beraberinde gün ortasında perdeleri kapatıp yatmakta olduğu bir fotoğrafını da paylaşmıştı.
Kısa müddet ortasında “Yatış Manifestosu” olarak toplumsal medyada yayılan yazıda yatmanın hem fizikî birebir vakitte metaforik bir manası olduğuna dikkat çekilerek şöyleki deniyordu: “İnsanın öznelliği yüceltmek topraklarımızda hiç bir vakit bir ideolojik trend olmadığından, bunu ben yaratacağım. Yatmak benim için akil insan hareketidir. Beşerler yalnızca yatarak her şeyin ölçeği haline gelebilir.”
KISA MÜDDETTE BİNLERCE ŞAHSA ULAŞTI
Yazının paylaşılmasından daha sonraki birkaç hafta ortasında Çin’in Facebook’u olarak anılan toplumsal medya sitesi Douban’da açılan tangping kümesinin üye sayısı 9 bini geçti. Küme üyeleri kendilerine yatışçılar diyorlar ve sere serpe uzanan kedilerin ve fokların fotoğraflarını paylaşıyorlardı.
Hareket popülerlik kazandıkça reaksiyon çekmeye de başladı. Bilhassa Çin devlet medyasında tangping’e dair olumsuz haberler öne çıktı. Nanfang Daily gazetesi ideolojiyi “utanç verici” olarak nitelendiriyor, Küresel Times gazetesi ise aşağılamayla karışık “ciddi bir ideoloji değil” yorumunu yapıyordu. Komünist Gençlik Birliği de bir açıklama yaparak pandemide ön saflarda çalışan genç sıhhat çalışanlarının “asla yatmayı seçmediklerini” bildirdi.
Akabinde engelleme atılımları devreye girdi. Yatış Manifestosu’nun özgün metni Tieba’dan kaldırıldı, metni paylaşan başka hesaplardan da içerik silindi. Forum sayfaları kapatıldı, kümeler da silindi.
“NASIL EN YETERLİ HALDE YATABİLECEĞİMİZİ DÜŞÜNÜYORUZ”
Kimileri tangping gençliğini, ABD’de 1950’lerde çok yaygın olan Beat nesli ile kıyaslıyor. Kimileri ise bu gençlerin kendilerini tüketim toplumunun ideolojisinden özgürleştirdiğini ya da şiddet içermeyen bir direnişe imza attığını söylüyor. Hareketi destekleyenler bunun bitmek tükenmek bilmeyen bir hırs ve gayret dalgası karşısında direniş olduğunu, eleştirenler ise yenilgiyi kabul etmek manasına geldiğini belirtiyor.
Çin hükümeti hayli çalışmayı dayanaklar pozisyonunu hala sürdürüyor ve mutluluğun yolunun çalışmaktan geçtiğini savunuyor. Devlet Lideri Şi Cinping’in 2018’de çalışkanlığı “en onurlu, en soylu, en büyük ve en hoş erdem” diye tanımladığı ve “Bence milyonlarca kolay Çinliden büyüğü yok. bununla birlikte mutluluğa epey çalışmakla ulaşıldığına inanıyorum” dediği konuşma hala akıllarda.
Uzmanlar ise yatış hareketinin Çin’in gitgide kıymetlenen ve rekabetçi hale gelen kentlerinde, sabit gelirle çalışan orta sınıfların yaşadığı hayal kırıklığından kaynaklandığında hemfikir. Hatta bu hayal kırıklığından doğan “Pepe the Frog” ve “BoJack Horseman” ile sembolize edilen Sang kültürü de 4-5 yıldır Çin kamuoyunda sık sık tartışılıyor.
Çin haber sitesi CGTN’ye konuşan Tsinghua Üniversitesi’nden sosyoloji profesörü Yan Fei, “Orta sınıflar için orta sınıf kalıp çocuklarının da birebir düzeyde kalmasını hatta daha düzgün duruma gelmesini sağlamak değerli bir mesele” dedi. Washington Post’a konuşan Boston Üniversitesi siyaset bilimi kısmından doktora öğrencisi Yicheng Wang ise, “İnsanlar toplumsal olarak yükselemeyeceklerinin farkındalar. Olumsuz bir kabul hali var. ‘Benim ömrüm bu biçimde, daima de bu biçimde olacak’ diye düşünüyorlar” sözlerini kullandı.
Analistler tangping’in Çin iktisadının devamlılığını sağlayan iki davranış olan çalışmak ve tüketmenin reddi manasına geldiğini de belirtiyor. Örneğin geçtiğimiz günlerde Çin’de ailelerin üçüncü çocuğu yapmasına müsaade çıkınca bir yatışçı, “Onlar bizi üremeye zorlarken, biz hepimiz nasıl en yeterli biçimde yatabileceğimizi düşünüyoruz” yorumunu yaptı.
Hong Kong Politeknik Üniversitesi’nden antropolog Yang Zhan de Washington Post’a, “İnsanlar kendini geliştirme telaffuzuyla ikna olmuştu. Daha düzgün bir gelecek umuduyla şimdiki hayatlarını askıya almaya gönüllüydüler. Bu optimistlik duygusu kayboluyor gibi” diye konuştu.
HERKESİN ‘YATIŞ’I YORUMLAYIŞI FARKLI
her insanın tangping’i kendine bakılırsa. Evlenmeyi ve çocuk sahibi olmayı, mesken ya da otomobil almayı reddedenler kadar, fazla uzun müddet çalışmaya karşı çıkanlar hatta hiç çalışmayanlar da var.
Örneğin daha evvel sinema sanayisinde çalışmakta olan Wuxi sakini 28 yaşındaki Daisy Zhang, Washington Post’a, bir gününü “Evde kalıp uyuyorum ve televizyon dizileri seyrediyorum. kimi vakit dışarı çıkıp yürüyüşler yapıyorum. Kitaplar okuyorum ve kucak kucak düşünüyorum” diye anlattı.
AİLESİNİN PARASIYLA VE GÜNLÜK İŞLERLE GEÇİNİYOR
Insider’a konuşan Zhiyuan Zhang yatış hareketine isteyerek girmediğini lakin kendisine yönelik beklentilere karşı gösterdiği direnç kararı bir noktada ideolojinin en ateşli savunucularından biri haline geldiğini söylemiş oldu.
Zhiyuan, “Şanghay’a dört yıl evvel kesin olarak taşındım. bu biçimdedan bu yana 2000’den çok iş başvurusu yaptım, yüzlerce görüşmeye girdim. İkinci yılın sonunda bir muhasebe şirketinde iş buldum fakat dört ayın sonunda istifa ettim. O hayat şekli bana göre değildi” diye konuştu.
Zhiyuan, memlekette küçük esnaf olan ailesinin bu karar niçiniyle büyük bir hayal kırıklığına uğradığını da anlattı. Çünkü genç adam ülkenin en düzgün dokuz yüksek eğitim kurumundan biri olan Jiao Tong Üniversitesi’nden mezun olmuştu ve kendisinden çok şey bekleniyordu.
Lakin Zhiyuan’ı yatış hareketine iten de tam olarak üniversitede yaşadıkları oldu. “Fuerdai” (Çin argosunda ikinci jenerasyon zengin) arkadaşlarının kimileri üniversiteden mezun olur olmaz, ailelerinin ilişkileri yardımıyla birkaç hafta ortasında iş bulmuşlardı. Kimileri da aile servetleri yardımıyla kısa müddette kendi işlerini kurmuşlardı. “İş erkeklerinın oğulları ve devlet memurlarının kızları yarışa benden bir-iki tıp önde başladı. Bence benim gibilerin yarışı kaybetmeleri kaçınılmaz” diyen Zhiyuan, bu noktada “niçin uğraşayım ki?” diye düşünmeye başladığını anlattı.
Zhiyuan bugün ailesinden aldığı aylık 5000 yuanlık (6600-7000 TL civarı) harçlıkla geçiniyor. Ailesi kirasını da ödüyor. Ortada bu harçlığa dayanak olmak için konutunun yakınlarındaki marketlerde birkaç aylığına yarı vakitli işler bulan Zhiyuan, birçok vakit gecelerini bilgisayar oyunlarıyla, gündüzlerini ise uyuyarak geçiriyor.
ÇALIŞALIM LAKİN İNSANCA ÇALIŞALIM DİYEN DE VAR
Tangping’i çalışmak fakat gönlünce çalışmak olarak algılayanlar da yok değil. Örneğin Şanghay’da yaşayan dizayncı ve dijital sanatçı Yubo Li, Insider’a, “Tangping, bütün gün sırt üstü yatmak ve işsiz gezmek demek değil” dedi. Kendini zorlamadan günde 4-5 saat çalışarak geçinebileceği kadar para kazandığını söyleyen Li, “Sırf şirket merdivenlerini tırmanacağım diye ölene kadar çalışma fikrine karşı çıkıyorum” diye konuştu. Li şöyleki devam etti:
“Bir kurumsal şirkette çalışsam daha fazla para kazanıp daha âlâ bir konutta yaşayacağımı ve daha lezzetli yemekler yiyeceğimi ben de biliyorum şüphesiz. Lakin bu biçimde günde üç saat uyumam gerekecek ve hayatın tadını çıkarmak için vaktim kalmayacak. Şu an makarnalarımın tadı üzücü değil, yatağım da gereğince yumuşak. Daha fazla çabalamak için sebep görmüyorum.”
KALKMAK İÇİN YATMAK İSTEYENLER DE ÇOK
Bir de tangping’i süreksiz bir hal olarak tanımlayanlar var. Yatışçıların birçoğu için yatmak kalıcı bir ideolojiden çok bir mola. Örneğin Douban’da “yattıktan daha sonra ayağa kalkmak” ideolojisini destekleyen birfazlaca küme ortaya çıktı.
Daisy Zhang medya kesimine girmek istediğini ve özgeçmişini şimdiden yollamaya başladığını belirterek, “Biroldukça insan 9-9-6 ziyadesiyle yorucu olduğu için yatmak istiyor. Ben de hayli etkin olmasam da biraz yazıp istikametimi çizmeye çalışıyor, bu ortada da iş görüşmeleri yapıyorum. hiç bir şey yapmamaktan iyidir” dedi.
Yatış hareketinin pes etmek ya da toplumdan elini ayağını çekmek manasına gelmediğini vurgulayan Daisy, “Daha çok toplumdan taleplerimizin sözüyle ilgili bir hareket. Sistemlerin daha düzgün olmasını ve çalışanların daha fazla korunmasını istiyoruz” dedi.
bir daha Insider’a konuşan, Shihui Lin de bu kümede olanlardan. 25 yaşındaki Lin, bankadaki işinden bir ay evvel istifa etti zira “patlamanın hududuna gelmişti”. bir daha ayağa kalkmadan evvel bir süre yatmak istediğini söyleyen Lin, “Aklımı kaybediyorum sandım. Büyük bir proje için beş gün uykusuz kaldıktan daha sonra, ‘Şimdi bırakmazsam kendimi öldüreceğim’ diye düşündüm” dedi. 9-9-6 işlerin bir noktada 7/24’e dönüştüğünü de belirten Lin, bir daha sonraki işinde dinlenebileceği vakte sahip olmak karşılığında daha az kazanmaya razı olduğunu da kelamlarına ekledi.
“YA ZENGİNLER YATAR, YA DA EZİKLER”
Birtakım gençler ise yatışçıların orta sınıf rahatlığı ortasında olduğunu ve muhakkak bir gelir düzeyinin üstünde olmadan bu biçimde bir hayat usulünün mümkün olamayacağını belirtiyor.
Örneğin hukuk bölümünde çalışan 27 yaşındaki Yixiang Zhou, “Yatış fikri bana gülünç geliyor. Benim yatmaya hakkım yok zira anne-babam yaşlanıyor. Bir gün çalışamayacak hale gelecekler. bu biçimde onlara kim bakacak? Ben gençliğimi çarçur edersem onların masraflarını, sıhhat harcamalarını kim karşılayacak?” dedi.
21 yaşındaki üniversite öğrencisi Li-li Fang ise yatış hareketinin şımarıklık olduğunu belirterek, “Bence iki çeşit insan yatabilir: Ya buna yetecek parası olanlar ya da ölene kadar yoksul kalmayı kabul eden ezikler. Tembelliğinizi toplumsal normlara karşı çıkıyormuş da fazlaca büyük bir şey yapıyormuş üzere satmaya çalışmayın. Kendinize bir iş bulun, ailenizin birikimini yemeyi bırakın, faydalı olun” diye konuştu.
Zhiyuan Zhang ise her türlü baskıya karşın yatışa devam edeceklerden. Zhiyuan, “Ben yatıyorum zira bu bahtımda var. Beşerler ezik olduğumu düşünüyorlarsa da varsın düşünsünler” dedi.