Bir vakit içinder bölgenin en büyüğüydü, bugün haritadan silinmek üzere… Bu haber hepimizi ilgilendiriyor!
Urmiye Gölü bundan yalnızca 20 yıl evvel Ortadoğu’nun en büyük gölüydü. İran’ın en değerli turistik merkezlerinden biri olan gölün kıyıları oteller ve restoranlarla doluydu. Gölün üstündeki adaların içinde düzenlenen tekne cinsleriyle turistler bu hoşluğun keyfini çıkarıyordu. İsteyenler gölün tuzlu sularında yüzüyor, isteyenler de şifalı olduğuna inanılan çamurlarında sıhhat arıyordu.
Bugün Urmiye bir göl değil, neredeyse büsbütün kurumuş bir tuz çölü. 20 yıl evvelden adaların içinde dolanan tekneler de tuza saplanmış biçimde pas ortasında yatıyor.
YAKINDA HARİTADAN BÜSBÜTÜN SİLİNEBİLİR
Urmiye Gölü, İran’ın Batı Azerbaycan eyaletinde yer alıyor. İsmini Türkiye hududuna yalnızca 50 kilometre aralıkta bulunan Urmiye kentinden alıyor. Batı Azerbaycan Etraf Muhafaza Bakanlığı’nın bilgilerine göre 90’lı senelerda yüzölçümü 5400 kilometrekare olan göl bugün 2500 kilometrekareye kadar küçülmüş durumda. bu biçimde giderse büsbütün kuruyup haritalardan silinmesinden telaş ediliyor.
Üstelik bu sorun yalnızca Urmiye Gölü’ne ya da İran’a has de değil ne yazık ki… Ortadoğu’nun genelinde su tükeniyor. Ağır kuraklık ve insanın yaşayamayacağı düzeyde yüksek sıcaklıklarla boğuşan bölgeyi, suyun yanlış idaresi ve çok kullanması da düşünüldüğünde pek sıkıntı günler bekliyor.
Soldaki ‘oynat’ tuşuna basarak gölün 1984-2020 içindeki gidişatını görüntüleyebilirsiniz.
YAĞIŞLAR TÜKETİMİ KARŞILAYAMIYOR
CNN, Urmiye Gölü’nden hareketle Ortadoğu’nun su sorununu masaya yatırdı.
CNN’e konuşan Dünya Kaynaklar Enstitüsü (WRI) Global Su Yöneticisi Charles Iceland, İran, Irak, Ürdün üzere ülkelerin ziraî muhtaçlıkları karşılayabilmek hedefiyle yeraltı sularının fazlaca büyük bir kısmını sulamaya yönlendirdiğini belirterek, “Yağışlar kararı elde edilen sudan daha fazlasını kullanıyorlar. Bunun kararında yeraltı su düzeyleri düşüyor zira yağmurla telafi edilenden epey daha süratli su çekiyorsunuz” diye konuştu.
Iceland’in altını çizdiği bu durum İran’da çok ileri düzeyde Ülkedeki su tüketiminin yüzde 90’ı barajlar yoluyla tarım yerlerinde sulama suyu olarak harcanıyor. Iceland, “Hem yağışların azalması tıpkı vakitte bu ülkelerde talebin artması birfazlaca ırmak, göl ve bataklığın kurumasına niye oluyor” diye konuştu.
BİRÇOK YER YAŞANMAZ HALE GELECEK
Suyun gitgide daha kıt hale gelmesinin sonuçları pek ağır. Biroldukca bölge yaşanmaz hale gelebilir, göller ve akarsular üzere su kaynaklarının nasıl yönetileceği ve paylaşılacağına dair gerginlik artarak çatışmalara ve şiddet olaylarına dönüşebilir.
İran’da Urmiye gölünün bu kadar kısa müddette bu derece küçülmesinin niçini hayli fazla insanın gölü adeta sömürmesi. elbette buna gölün havzasındaki akarsuların üzerine inşa edilen sulama gayeli barajların su akışını azaltmasını da ek etmek gerek.
Üstelik ülkede suyun kısmıyla ilgili uyuşmazlıklar şimdiden can almaya başladı. Temmuz ayında ülkenin güneybatısında düzenlenen su protestolarında güvenlik güçleriyle çatışan üç gösterici hayatını yitirdi.
50 YILIN EN BÜYÜK KURAKLIĞI
İran meteoroloji dairesinin bilgilerine nazaran ülkede son 50 yılın en büyük kuraklığı yaşanıyor. Üstelik bu ay başında Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin yayımladığı raporda, global ısınmanın artışıyla Ortadoğu’da kışların daha kurak, yazların ise daha nemli geçeceği fakat yaz yağışlarının yüksek sıcaklıkların sebep olduğu buharlaşmayı telafi etmeye yetmeyeceği de net bir halde söz ediliyor.
Suudi Arabistan’da bulunan Kral Abdülaziz Üniversitesi İklim Değişikliği Araştırmaları Harikalık Merkezi Yöneticisi Mansour Almazroui, CNN’e yaptığı açıklamada, “Sorun şu ki bu sıcaklık yükselişiyle ne kadar yağmur yağarsa yağsın buharlaşacak zira hava hayli sıcak olacak” dedi.
Almazroui, şöyleki devam etti: “Bir öteki sorun da şu: Bu yağmur alışkın olduğumuz üzere bir yağmur olmak zorunda değil. Çok çok yağışlar nazaranbiliriz, bu da bugün Çin’de, Almanya’da, Belçika’da gördüğümüz sellerin Ortadoğu için de büyük bir sorun olacağı manasına geliyor. Bu fazlaca büyük bir iklim değişikliği problemi.”,
KALAN SUYUN ZİYANI YARARINDAN FAZLA
İran Güç Bakanlığı’nın yaptığı bir araştırmaya bakılırsa, Urmiye Gölü’ndeki küçülmenin yüzde 30’dan fazlası iklim değişikliği kaynaklı. Üstelik bu değişimler yalnızca eldeki su ölçüsünü değil, suyun kalitesini de etkiliyor.
Urmiye Gölü, hipersalin göller kategorisinde yer alıyor yani suyu fazlaca tuzlu. Göl küçüldükçe suyundaki tuz oranı da yükseliyor. Şu an tuzluluk o kadar yüksek ki gölün sularının tarımda kullanılması eserlere yarardan fazlaca ziyan veriyor.
CNN’e konuşan çiftçi Kiomars Poujebeli, göl yakınlarında domates, ayçiçeği, şeker pancarı, patlıcan ve ceviz tarımı yaptığını fakat tuzlu suyun tesirlerinin felaket olduğunu belirterek, “Toprağın tarım yapılamaz hale geleceği günler hayli uzak değil” tabirlerini kullandı.
ÜRDÜNLÜLER KİŞİ BAŞI 40 LİTRE İLE YETİNMEK ZORUNDA KALACAK
Üstte da dediğimiz üzere, sorun yalnızca İran’la hudutlu değil. Dünyada su geriliminin en ağır olduğu ülkelerden biri olan Ürdün’de beşerler fazlaca uzun vakittir fazlaca az ölçüde suyla yaşamaya alışmış durumda.
sonuçları bilim mecmuası Proceedings of the National Academy of Sciences’da yayımlanan bir araştırmada, Ürdünlülerin kişi başı su tüketimini bu yüzyılın sonuna kadar yarıya indirmek zorunda oldukları ortaya çıktı. Düşük gelir düzeyindeki Ürdünlülerin içme, yıkanma, çamaşır, bulaşık üzere tüm gereksinimleri için kullanabilecekleri su ölçüsü günde 40 litreyle hudutlu olacak.
Günümüzde en su tasarruflu çamaşır makineleri bile tek seferde 40 litre civarı su harcıyor. Batı’da insanların günlük su kullanması 400 litreyi bulabiliyor. TÜİK’in 2018 tarihindeki Belediye Su İstatistikleri’ne göre ise belediyeler tarafınca içme ve kullanma suyu şebekesine çekilen kişi başı günlük ortalama su ölçüsü 224 litre.
BAŞŞEHİR BİLE SUSUZ
Kudüs’te bulunan İbrani Üniversitesi’nin Atmosferik Bilimler Programı’ndan Profesör Daniel Rosenfeld, Ürdün’de birfazlaca konutta suların her gün akmadığını hatırlatarak, “Başkent Amman’da bile sular haftada bir ya da iki defa verilebiliyor. Ürdün’de şu an fazlaca kritik bir su kıtlığı yaşanıyor” dedi.
Araştırmalara bakılırsa, Ürdün’deki yeraltı suyu düzeyleri ülkenin birtakım yerlerinde 1 metrenin altına inmiş durumda. Üstelik birfazlaca ülkeden gelen göçmenler ve mülteciler de esasen kısıtlı olan kaynakların daha da fazla bireyle paylaşılması manasına geliyor.
Ürdün’de bulunan Zaatari Mülteci Kampı’nın 2013’ten bir fotoğrafı
MÜLTECİ KRİZİ VE YAĞIŞ KRİZİ BİR ORTADA
Ürdün Su Dairesi Genel Sekreteri Bashar Batayneh, CNN’e yaptığı açıklamada, artan su talebiyle başa çıkabilmek için dünyanın geri kalanının dayanağına gereksinim duyduklarını söylemiş oldu.
Batayneh, “Ürdün, memleketler arası kamuoyu ismine Suriye’nin mülteci krizinde ağır bir yük üstlendi ve bunun su bağlamında büyük tesirleri oldu. Mülteciler su kesimine yılda 600 milyon dolardan fazla maliyet yaratıyor fakat Ürdün memleketler arası kamuoyundan bu ölçünün fazlaca küçük bir kısmını alabildi” diye konuştu.
Ürdün’ün 2020 yılında bundan evvelki seneye kıyasla epeyce daha az yağış aldığını da kelamlarına ekleyen Batayneh, bu durumun su kaynaklarının dörtte birini riske attığını ve içme suyu kaynaklarını yarıya indirdiğini belirtti.
SUYU BİRÇOK ÜLKE PAYLAŞIYOR
Lakin problem yalnızca iklim değişikliğinden ibaret de değil. Ürdün’ün en temel su kaynağı olan Ürdün Irmağı sistemi beraberinde İsrail, Batı Şeria, Suriye ve Lübnan topraklarından da geçiyor. Tüm bu ülkelerin barajlarına çekilen sular Ürdün’e kadar erişen suyun fazlaca daha az olması manasına geliyor. Üstelik Ürdün de ırmağın sularını sulamada kullanmak için çeşitli kanallara yönlendiriyor.
Geçmişte dünya bu ırmak sistemiyle ilgili epey sayıda uyuşmazlık yaşandığına şahit oldu. Fırat ve Dicle ırmaklarının havzaları ile Kuzey Afrika’da Nil kıyılarında da misal durumlar yaşanıyor.
Ürdün, İsrail ve Suriye, bağımlı oldukları ırmak sisteminin idaresinin uyumunda eskiye kıyasla daha güzel bir performans sergiliyor lakin bir daha de vakit zaman tansiyon yükseliyor. Uzmanlar iklim değişikliği niçiniyle su kıtlığının derinleşmesiyle çatışmaların da artabileceğine dair ikazlarını uzun vakittir bir dahaliyor.
İsrail’in Hadera kentinde bulunan tuzlu su arıtma tesisi
DENİZ SUYUNU ARITMAK DA TAHLİL DEĞİL
Ürdün’ün hayatta kalmak için İsrail’den su satın almaktan öteki dermanı yok. İsrail’in deniz suyunu içme ve kullanma suyuna çeviren çok büyük bir arıtım programı var. Lakin arıtma süreci hayli fazla güç tüketimine yol açıyor. Bu güç de etraf dostu ve yenilenebilir olmadığından global ısınmaya katkıda bulunuyor ki global ısınma da su kıtlığının en temel kaynaklarından biri olarak bedellendiriliyor. Yani bir kısır döngü kelam konusu…
Dünya ısınmaya devam ettikçe ve su kıtlığı arttıkça, Ortadoğu tarımda daha az sulama yapma seçeneğine yönelmek zorunda kalacak. Bu da üretilen ve ihraç edilen mamüllerin değişeceği manasına geliyor. Başka yandan mamüllerin genetik yapılarının değiştirilerek ısıya ve kuraklığa daha sağlam hale getirilmeleri de bir tahlil önerisi olarak masada.
Almazroui, barajların da değişen yağış modelleri doğrultusunda daha uygun organize edilebileceğini belirtti. Dahası birden çok ülkeden geçen akarsuların idaresi konusundaki iş birliğinin de daha yakın bir halde yürütülmesi gerekiyor.
ÇİFTÇİLER ÇİFTÇİLİĞİ BIRAKMAYI DÜŞÜNÜYOR
Fakat bunların hiç biri kuşaklardır ailesinin toprağını işleyen ve daha nemli iklimlere göçmesi mümkün olmayan ya da komşu ülkenin baraj inşaatları üzerinde kelam hakkı bulunmayan çiftçilere yararı olmayan ayrıntılar.
Bu çiftçilerden biri Raad al Tamami. Irak’ın Diyala kentinin bir köyünde çiftçilik yapan 54 yaşındaki beş çocuk babası Tamami, mamüllerini yetiştirebilmek için Diyal Irmağı’na muhtaç. Dicle’nin bir kolu olan Diyal’ın suları yıllardır azalmakta. Bu da Tamami’yi meyve üretimini yarıya indirmek zorunda bıraktı.
Tamami ve tarla komşuları kendi ortalarında bir su paylaşım sistemi geliştirdi. Tamami’nin kimi vakit suyun gelmesi için 1 ay beklemesi gerekiyor.
Besin güvenliğini sağlama emelli su bağımlılığının ironik bir halde besin kıtlığına yol açması da kelam konusu. Çünkü çiftçilerin bu şartlara fazla uzun dayanabilmeleri mümkün olmayacak. Tamami de CNN’e yaptığı açıklamada daima bunu düşündüğünü belirterek,
“Ben dahil biroldukça çiftçi, babalarından, dedelerinden miras kalan bu mesleği bırakmayı önemli manada düşünüyor. Çocuklarımız için daha yeterli bir geleceği garanti edecek daha kârlı işler aramaya başlamayı planlıyoruz” diye konuştu.
CNN’in “The Middle East is running out of water, and parts of it are becoming uninhabitable” başlıklı haberinden derlenmiştir.
Urmiye Gölü bundan yalnızca 20 yıl evvel Ortadoğu’nun en büyük gölüydü. İran’ın en değerli turistik merkezlerinden biri olan gölün kıyıları oteller ve restoranlarla doluydu. Gölün üstündeki adaların içinde düzenlenen tekne cinsleriyle turistler bu hoşluğun keyfini çıkarıyordu. İsteyenler gölün tuzlu sularında yüzüyor, isteyenler de şifalı olduğuna inanılan çamurlarında sıhhat arıyordu.
Bugün Urmiye bir göl değil, neredeyse büsbütün kurumuş bir tuz çölü. 20 yıl evvelden adaların içinde dolanan tekneler de tuza saplanmış biçimde pas ortasında yatıyor.
YAKINDA HARİTADAN BÜSBÜTÜN SİLİNEBİLİR
Urmiye Gölü, İran’ın Batı Azerbaycan eyaletinde yer alıyor. İsmini Türkiye hududuna yalnızca 50 kilometre aralıkta bulunan Urmiye kentinden alıyor. Batı Azerbaycan Etraf Muhafaza Bakanlığı’nın bilgilerine göre 90’lı senelerda yüzölçümü 5400 kilometrekare olan göl bugün 2500 kilometrekareye kadar küçülmüş durumda. bu biçimde giderse büsbütün kuruyup haritalardan silinmesinden telaş ediliyor.
Üstelik bu sorun yalnızca Urmiye Gölü’ne ya da İran’a has de değil ne yazık ki… Ortadoğu’nun genelinde su tükeniyor. Ağır kuraklık ve insanın yaşayamayacağı düzeyde yüksek sıcaklıklarla boğuşan bölgeyi, suyun yanlış idaresi ve çok kullanması da düşünüldüğünde pek sıkıntı günler bekliyor.
Soldaki ‘oynat’ tuşuna basarak gölün 1984-2020 içindeki gidişatını görüntüleyebilirsiniz.
YAĞIŞLAR TÜKETİMİ KARŞILAYAMIYOR
CNN, Urmiye Gölü’nden hareketle Ortadoğu’nun su sorununu masaya yatırdı.
CNN’e konuşan Dünya Kaynaklar Enstitüsü (WRI) Global Su Yöneticisi Charles Iceland, İran, Irak, Ürdün üzere ülkelerin ziraî muhtaçlıkları karşılayabilmek hedefiyle yeraltı sularının fazlaca büyük bir kısmını sulamaya yönlendirdiğini belirterek, “Yağışlar kararı elde edilen sudan daha fazlasını kullanıyorlar. Bunun kararında yeraltı su düzeyleri düşüyor zira yağmurla telafi edilenden epey daha süratli su çekiyorsunuz” diye konuştu.
Iceland’in altını çizdiği bu durum İran’da çok ileri düzeyde Ülkedeki su tüketiminin yüzde 90’ı barajlar yoluyla tarım yerlerinde sulama suyu olarak harcanıyor. Iceland, “Hem yağışların azalması tıpkı vakitte bu ülkelerde talebin artması birfazlaca ırmak, göl ve bataklığın kurumasına niye oluyor” diye konuştu.
BİRÇOK YER YAŞANMAZ HALE GELECEK
Suyun gitgide daha kıt hale gelmesinin sonuçları pek ağır. Biroldukca bölge yaşanmaz hale gelebilir, göller ve akarsular üzere su kaynaklarının nasıl yönetileceği ve paylaşılacağına dair gerginlik artarak çatışmalara ve şiddet olaylarına dönüşebilir.
İran’da Urmiye gölünün bu kadar kısa müddette bu derece küçülmesinin niçini hayli fazla insanın gölü adeta sömürmesi. elbette buna gölün havzasındaki akarsuların üzerine inşa edilen sulama gayeli barajların su akışını azaltmasını da ek etmek gerek.
Üstelik ülkede suyun kısmıyla ilgili uyuşmazlıklar şimdiden can almaya başladı. Temmuz ayında ülkenin güneybatısında düzenlenen su protestolarında güvenlik güçleriyle çatışan üç gösterici hayatını yitirdi.
50 YILIN EN BÜYÜK KURAKLIĞI
İran meteoroloji dairesinin bilgilerine nazaran ülkede son 50 yılın en büyük kuraklığı yaşanıyor. Üstelik bu ay başında Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin yayımladığı raporda, global ısınmanın artışıyla Ortadoğu’da kışların daha kurak, yazların ise daha nemli geçeceği fakat yaz yağışlarının yüksek sıcaklıkların sebep olduğu buharlaşmayı telafi etmeye yetmeyeceği de net bir halde söz ediliyor.
Suudi Arabistan’da bulunan Kral Abdülaziz Üniversitesi İklim Değişikliği Araştırmaları Harikalık Merkezi Yöneticisi Mansour Almazroui, CNN’e yaptığı açıklamada, “Sorun şu ki bu sıcaklık yükselişiyle ne kadar yağmur yağarsa yağsın buharlaşacak zira hava hayli sıcak olacak” dedi.
Almazroui, şöyleki devam etti: “Bir öteki sorun da şu: Bu yağmur alışkın olduğumuz üzere bir yağmur olmak zorunda değil. Çok çok yağışlar nazaranbiliriz, bu da bugün Çin’de, Almanya’da, Belçika’da gördüğümüz sellerin Ortadoğu için de büyük bir sorun olacağı manasına geliyor. Bu fazlaca büyük bir iklim değişikliği problemi.”,
KALAN SUYUN ZİYANI YARARINDAN FAZLA
İran Güç Bakanlığı’nın yaptığı bir araştırmaya bakılırsa, Urmiye Gölü’ndeki küçülmenin yüzde 30’dan fazlası iklim değişikliği kaynaklı. Üstelik bu değişimler yalnızca eldeki su ölçüsünü değil, suyun kalitesini de etkiliyor.
Urmiye Gölü, hipersalin göller kategorisinde yer alıyor yani suyu fazlaca tuzlu. Göl küçüldükçe suyundaki tuz oranı da yükseliyor. Şu an tuzluluk o kadar yüksek ki gölün sularının tarımda kullanılması eserlere yarardan fazlaca ziyan veriyor.
CNN’e konuşan çiftçi Kiomars Poujebeli, göl yakınlarında domates, ayçiçeği, şeker pancarı, patlıcan ve ceviz tarımı yaptığını fakat tuzlu suyun tesirlerinin felaket olduğunu belirterek, “Toprağın tarım yapılamaz hale geleceği günler hayli uzak değil” tabirlerini kullandı.
ÜRDÜNLÜLER KİŞİ BAŞI 40 LİTRE İLE YETİNMEK ZORUNDA KALACAK
Üstte da dediğimiz üzere, sorun yalnızca İran’la hudutlu değil. Dünyada su geriliminin en ağır olduğu ülkelerden biri olan Ürdün’de beşerler fazlaca uzun vakittir fazlaca az ölçüde suyla yaşamaya alışmış durumda.
sonuçları bilim mecmuası Proceedings of the National Academy of Sciences’da yayımlanan bir araştırmada, Ürdünlülerin kişi başı su tüketimini bu yüzyılın sonuna kadar yarıya indirmek zorunda oldukları ortaya çıktı. Düşük gelir düzeyindeki Ürdünlülerin içme, yıkanma, çamaşır, bulaşık üzere tüm gereksinimleri için kullanabilecekleri su ölçüsü günde 40 litreyle hudutlu olacak.
Günümüzde en su tasarruflu çamaşır makineleri bile tek seferde 40 litre civarı su harcıyor. Batı’da insanların günlük su kullanması 400 litreyi bulabiliyor. TÜİK’in 2018 tarihindeki Belediye Su İstatistikleri’ne göre ise belediyeler tarafınca içme ve kullanma suyu şebekesine çekilen kişi başı günlük ortalama su ölçüsü 224 litre.
BAŞŞEHİR BİLE SUSUZ
Kudüs’te bulunan İbrani Üniversitesi’nin Atmosferik Bilimler Programı’ndan Profesör Daniel Rosenfeld, Ürdün’de birfazlaca konutta suların her gün akmadığını hatırlatarak, “Başkent Amman’da bile sular haftada bir ya da iki defa verilebiliyor. Ürdün’de şu an fazlaca kritik bir su kıtlığı yaşanıyor” dedi.
Araştırmalara bakılırsa, Ürdün’deki yeraltı suyu düzeyleri ülkenin birtakım yerlerinde 1 metrenin altına inmiş durumda. Üstelik birfazlaca ülkeden gelen göçmenler ve mülteciler de esasen kısıtlı olan kaynakların daha da fazla bireyle paylaşılması manasına geliyor.
Ürdün’de bulunan Zaatari Mülteci Kampı’nın 2013’ten bir fotoğrafı
MÜLTECİ KRİZİ VE YAĞIŞ KRİZİ BİR ORTADA
Ürdün Su Dairesi Genel Sekreteri Bashar Batayneh, CNN’e yaptığı açıklamada, artan su talebiyle başa çıkabilmek için dünyanın geri kalanının dayanağına gereksinim duyduklarını söylemiş oldu.
Batayneh, “Ürdün, memleketler arası kamuoyu ismine Suriye’nin mülteci krizinde ağır bir yük üstlendi ve bunun su bağlamında büyük tesirleri oldu. Mülteciler su kesimine yılda 600 milyon dolardan fazla maliyet yaratıyor fakat Ürdün memleketler arası kamuoyundan bu ölçünün fazlaca küçük bir kısmını alabildi” diye konuştu.
Ürdün’ün 2020 yılında bundan evvelki seneye kıyasla epeyce daha az yağış aldığını da kelamlarına ekleyen Batayneh, bu durumun su kaynaklarının dörtte birini riske attığını ve içme suyu kaynaklarını yarıya indirdiğini belirtti.
SUYU BİRÇOK ÜLKE PAYLAŞIYOR
Lakin problem yalnızca iklim değişikliğinden ibaret de değil. Ürdün’ün en temel su kaynağı olan Ürdün Irmağı sistemi beraberinde İsrail, Batı Şeria, Suriye ve Lübnan topraklarından da geçiyor. Tüm bu ülkelerin barajlarına çekilen sular Ürdün’e kadar erişen suyun fazlaca daha az olması manasına geliyor. Üstelik Ürdün de ırmağın sularını sulamada kullanmak için çeşitli kanallara yönlendiriyor.
Geçmişte dünya bu ırmak sistemiyle ilgili epey sayıda uyuşmazlık yaşandığına şahit oldu. Fırat ve Dicle ırmaklarının havzaları ile Kuzey Afrika’da Nil kıyılarında da misal durumlar yaşanıyor.
Ürdün, İsrail ve Suriye, bağımlı oldukları ırmak sisteminin idaresinin uyumunda eskiye kıyasla daha güzel bir performans sergiliyor lakin bir daha de vakit zaman tansiyon yükseliyor. Uzmanlar iklim değişikliği niçiniyle su kıtlığının derinleşmesiyle çatışmaların da artabileceğine dair ikazlarını uzun vakittir bir dahaliyor.
İsrail’in Hadera kentinde bulunan tuzlu su arıtma tesisi
DENİZ SUYUNU ARITMAK DA TAHLİL DEĞİL
Ürdün’ün hayatta kalmak için İsrail’den su satın almaktan öteki dermanı yok. İsrail’in deniz suyunu içme ve kullanma suyuna çeviren çok büyük bir arıtım programı var. Lakin arıtma süreci hayli fazla güç tüketimine yol açıyor. Bu güç de etraf dostu ve yenilenebilir olmadığından global ısınmaya katkıda bulunuyor ki global ısınma da su kıtlığının en temel kaynaklarından biri olarak bedellendiriliyor. Yani bir kısır döngü kelam konusu…
Dünya ısınmaya devam ettikçe ve su kıtlığı arttıkça, Ortadoğu tarımda daha az sulama yapma seçeneğine yönelmek zorunda kalacak. Bu da üretilen ve ihraç edilen mamüllerin değişeceği manasına geliyor. Başka yandan mamüllerin genetik yapılarının değiştirilerek ısıya ve kuraklığa daha sağlam hale getirilmeleri de bir tahlil önerisi olarak masada.
Almazroui, barajların da değişen yağış modelleri doğrultusunda daha uygun organize edilebileceğini belirtti. Dahası birden çok ülkeden geçen akarsuların idaresi konusundaki iş birliğinin de daha yakın bir halde yürütülmesi gerekiyor.
ÇİFTÇİLER ÇİFTÇİLİĞİ BIRAKMAYI DÜŞÜNÜYOR
Fakat bunların hiç biri kuşaklardır ailesinin toprağını işleyen ve daha nemli iklimlere göçmesi mümkün olmayan ya da komşu ülkenin baraj inşaatları üzerinde kelam hakkı bulunmayan çiftçilere yararı olmayan ayrıntılar.
Bu çiftçilerden biri Raad al Tamami. Irak’ın Diyala kentinin bir köyünde çiftçilik yapan 54 yaşındaki beş çocuk babası Tamami, mamüllerini yetiştirebilmek için Diyal Irmağı’na muhtaç. Dicle’nin bir kolu olan Diyal’ın suları yıllardır azalmakta. Bu da Tamami’yi meyve üretimini yarıya indirmek zorunda bıraktı.
Tamami ve tarla komşuları kendi ortalarında bir su paylaşım sistemi geliştirdi. Tamami’nin kimi vakit suyun gelmesi için 1 ay beklemesi gerekiyor.
Besin güvenliğini sağlama emelli su bağımlılığının ironik bir halde besin kıtlığına yol açması da kelam konusu. Çünkü çiftçilerin bu şartlara fazla uzun dayanabilmeleri mümkün olmayacak. Tamami de CNN’e yaptığı açıklamada daima bunu düşündüğünü belirterek,
“Ben dahil biroldukça çiftçi, babalarından, dedelerinden miras kalan bu mesleği bırakmayı önemli manada düşünüyor. Çocuklarımız için daha yeterli bir geleceği garanti edecek daha kârlı işler aramaya başlamayı planlıyoruz” diye konuştu.
CNN’in “The Middle East is running out of water, and parts of it are becoming uninhabitable” başlıklı haberinden derlenmiştir.