Cet için seferber oldular… ‘Onu kurtarabilirsek herkese bir umut iletisi verebiliriz’
İtalya’nın Sardinya adasında küçük bir köy olan Cuglieri’de yaşayanlar ona “El Patriarca” diyordu, yani Cet.
Ata’nın bu ismi hak ettiği ortadaydı. Çünkü 1800 ila 2000 yaşlarında olduğu iddia ediliyordu. Bu koskoca ömründe neler görmemişti ki… Üstelik heybetiyle de ismini hak ediyordu. 16-16,5 metrelik uzunluğu, yaklaşık 3,5 metrelik genişliğiyle, Sardinya’nın batı yakasında ömrün vazgeçilmez bir kesimiydi Cet.
Ne olduysa geçen ay bu günlerde oldu. Akdeniz havzasının onsenelerdır gördüğü en büyük orman yangınları, tıpkı ülkemizi olduğu üzere, Ata’nın vatanını da vurdu. Biroldukça köy, çiftlik ve hektarlarca ağaç yangından fazlaca ağır etkilendi.
Temmuz ayı sonunda yangın, bir yanı mantar ve meşe ağaçları öteki yanı Akdeniz’le çevrili bir zirvenin üzerine kurulmuş Cuglieri köyüne ulaştı. Köyde yaşayan 2600 kişinin neredeyse tamamının geçim kaynağı olan zeytin ağaçlarının yüzde 90’ı kül oldu. Alevler epeyce geçmeden Ata’yı da sardı. Tarihe tanıklık etmiş bu dev zeytin ağacının gövdesi, neredeyse iki gün boyunca cayır cayır yandı.
“ATA BİZİM KİMLİĞİMİZ”
Tam her şeyin bittiği sırada bir umut ışığı doğdu. Cagliari Üniversitesi’nde öğretim bakılırsavlisi olan beraberinde üniversitenin botanik bahçelerinin yöneticiliğini yapan Prof. Gianluigi Bacchetta, Ata’yı hayata döndürmek için kolları sıvadı. Artık lokal halk ve yetkililer, Bacchetta’nın gayretlerinin sonuç vereceği günü dört gözle bekliyor.
Cuglieri Belediyesi’nin kültürel ve toplumsal siyasetlerden sorumlu yetkilisi Maria Franca Curcu, New York Times’a yaptığı açıklamada, sesi titreyerek, “Ata bizim kimliğimiz” diye konuştu ve ekledi: “Eğer onu kurtarabilirsek, yangında her şeyini kaybetmiş herkese bir umut iletisi verebiliriz.”
AĞIR BAKIM ÜNİTESİ KURDULAR
Ağacın kurtarılması için Bacchetta’nın deyişiyle bir “yoğun bakım ünitesi kurulması gerekiyordu”. Profesör, New York Times’a, “Bu ağaç önemli bir travma hayatış canlı bir varlık. Elimizden geleni yapacağız ve komadan uyanmasını umut edeceğiz” diye konuştu.
Bacchetta temmuz ayında Ata’yı birinci ziyaret ettiğinde yer sıcaklıkları orman yangınları niçiniyle 80 derece civarındaydı. Bu niçinle o ve grubu evvel sulama çalışmalarıyla toprağı soğutmakla işe başladı. Ağacın yanık kısımları budandı, gövdesi küçültüldü. Akabinde üzerine jütten yapılmış brandalar örtüldü, toprak da samanlarla kaplandı. Lokal halk nöbetleşe ağacın başında bekleyip kimseyi yanına yaklaştırmadı.
Yakınlardaki bir köy, ağaç için bir su tankı bağışlarken yöreden bir tesisatçı, toprağın neminin korunması için gerekli bir sulama sistemi inşa etti.
10 GÜNDE BİR GÜBRE VERİLİYOR
Yörede faaliyet gösteren bir inşaat şirketi de hem ekipman bağışı yaptı tıpkı vakitte ağacın gövdesini güneşin yakıcı ışınlarına kalkan olması için bir yapı inşa etti zira Ata’nın tüm yaprakları yanmış ve gövdesi korunmasız kalmıştı.
Şu an her 10 günde bir ağaca organik gübre verilerek etraf köklerinin büyümesi sağlanmaya çalışılıyor. Bacchetta, “Çevre kökler bir daha çıkar ve topraktaki hususları gövdeye ulaştırmayı başarırsa eylül-ekim aylarında Ata’nın yeni sürgünler vermesini ümit edebiliriz” diye anlattı süreci.
4000 yaşında olduğu iddia edilen zeytin ağacı
BAŞKA ZEYTİNLİKLERİ DE KURTARMAYA ÇALIŞIYORLAR
Lakin Bacchetta’nın kurtarmaya çalıştığı tek ağaç Cet değildi. Bölgedeki tüm asırlık zeytinlikleri ziyaret eden Bacchetta, çiftçilere yangından hasar goren bitkileri nasıl kurtaracaklarına dair tavsiyeler verdi. Bacchetta’nın grubu ve mahallî yetkililer, zeytinlikleri ve topraklarını bir daha canlandırmak için gerekli ekipmanın alınmasını sağlayacak bir toplu fonlama kampanyasının da hazırlık sürecini yürütüyor. Sardinya’da en büyüğünün 4000 yaşında olduğu varsayım edilen biroldukça tarihi zeytin ağacı bulunuyor.
Resmi ismi “Sa Tanca Manna” olan Cet, İtalya Tarım, Besin ve Ormancılık Siyasetleri Bakanlığının Anıt Ağaçlar listesinde yer alıyor. Sassari Üniversitesi Tarım Kısmı’ndan botanik profesörü Ignazio Camarda, bölgeyi ziyaret ettikten daha sonra paylaştığı Facebook iletisinde Cet için, “Bu artık bulunmayan bir mecnun zeytin türü” sözlerini kullandı.
Kaynak: By Fontanaelia – Own work, CC BY-SA 4.0
“DAHA EVVEL BÖYLESİNİ GÖRMEDİK”
Cuglieri sakinlerinden Giorgio Zampa, yangının tesirlerini en derinden hissedenlerden. Çünkü Zampa büyük dedesinin 350 yıl kadar evvel diktiği 500 zeytin ağacının tamamını kaybetti. New York Times’a yaptığı açıklamada Zampa, “Maalesef Sinyor Bacchetta’nın benim için yapabileceği epeyce fazla şey yok lakin Ata’yla ilgili çalışmalarının tüm halkımızın psikolojisine düzgün geleceğine inanıyorum” tabirlerini kullandı.
Zampa’nın yangında kaybettiği tek şey ağaçları da değildi. 14 Sardinya eşeğinden 10’u ve jenerasyonu tükenmekte olan bir mahallî tıbbın üyesi olan danaları da alevlerin sığındıkları bir ormanı sarmasıyla hayatlarını yitirdi. Zampa hayatta kalan genç zeytin ağaçlarına odaklanacağını ve yeni ağaçlar dikmek için çabalayacağını belirterek, “Köyümüzün iktisadı tıpkı zeytinliklerimiz üzere kül oldu. Yangın toprağa, iktisada ve gelirlerimize hesaplanamayacak biçimde ziyan verdi. Daha evvel bu biçimdesini görmedik” diye konuştu.
Nitekim de Cuglieri bölgesi orman yangınlarına aşina bir coğrafya. Bilhassa yaz aylarında kurak Sardinya adasında sıkça yangın görülüyor. Fakat bu sezonki üzere felaket ölçülerinde yangınlar yaşanmıyor. En son büyük yangın 1994 yılında meydana geldi. Cet o yangını sağ salim atlatmayı başardı fakat o devirde de civardaki biroldukça asırlık zeytin ağacı kül oldu.
“HİÇBİRİMİZ KURTULAMAYACAĞINI DÜŞÜNMEDİK”
Bölgede yaşayan bir antropolog olan ve Ata’yı kurtarmak gayesiyle Bacchetta’yı bölgeye davet eden Piera Perria, “Cuglieri halkı olarak bizler her vakit bu ağaçta bir kutsallık olduğuna ve yangınlardan korunduğuna inandık. hiç birimiz bu kere kurtulamayacağını düşünmedik” sözlerini kullandı.
Emekli bir ormancılık yetkilisi olan Guiseppe Mariano Delogu da geçtiğimiz 40 yılda orman yangınlarının Coglieri yakınlarındaki doruklarda ve dağlarda tıpkı rotayı izlediğini lakin hiç bir vakit zeytinliklere ulaşmadığını belirtti.
CET İÇİN HÂLÂ UMUT VAR
Bölgede orman yangınlarına karşı sivil savunma ve müdahale gücünde son senelerda güzelleşmeler olsa da uzmanlar birtakım bürokratik mahzurlar niçiniyle yerdeki kolay yanan bitkilerin temizlenemediğini bunun da yangın riskine yol açtığını belirtiyor. Bu yaz görülen yüksek sıcaklıklar ve Afrika’dan gelen sıcak rüzgarlar da orman yangını riskini birkaç katına çıkardı.
Delogu, “Bu cins yangınları söndürmenin tek yolu yaşanmalarını önlemek. Teknoloji yangının bu kadar kuvvetli olduğu ve geniş alana yayıldığı vakit içinderda yetersiz kalıyor. Kaç itfaiyeciniz olursa olsun kesinlikle zorlanacaklardır” dedi.
Fakat Cet için hala ümitli olduğunu belirten Delogu, “Bunlar inanılmaz ağaçlar. Ben iyimserim” diye konuştu.
İtalya’nın Sardinya adasında küçük bir köy olan Cuglieri’de yaşayanlar ona “El Patriarca” diyordu, yani Cet.
Ata’nın bu ismi hak ettiği ortadaydı. Çünkü 1800 ila 2000 yaşlarında olduğu iddia ediliyordu. Bu koskoca ömründe neler görmemişti ki… Üstelik heybetiyle de ismini hak ediyordu. 16-16,5 metrelik uzunluğu, yaklaşık 3,5 metrelik genişliğiyle, Sardinya’nın batı yakasında ömrün vazgeçilmez bir kesimiydi Cet.
Ne olduysa geçen ay bu günlerde oldu. Akdeniz havzasının onsenelerdır gördüğü en büyük orman yangınları, tıpkı ülkemizi olduğu üzere, Ata’nın vatanını da vurdu. Biroldukça köy, çiftlik ve hektarlarca ağaç yangından fazlaca ağır etkilendi.
Temmuz ayı sonunda yangın, bir yanı mantar ve meşe ağaçları öteki yanı Akdeniz’le çevrili bir zirvenin üzerine kurulmuş Cuglieri köyüne ulaştı. Köyde yaşayan 2600 kişinin neredeyse tamamının geçim kaynağı olan zeytin ağaçlarının yüzde 90’ı kül oldu. Alevler epeyce geçmeden Ata’yı da sardı. Tarihe tanıklık etmiş bu dev zeytin ağacının gövdesi, neredeyse iki gün boyunca cayır cayır yandı.
“ATA BİZİM KİMLİĞİMİZ”
Tam her şeyin bittiği sırada bir umut ışığı doğdu. Cagliari Üniversitesi’nde öğretim bakılırsavlisi olan beraberinde üniversitenin botanik bahçelerinin yöneticiliğini yapan Prof. Gianluigi Bacchetta, Ata’yı hayata döndürmek için kolları sıvadı. Artık lokal halk ve yetkililer, Bacchetta’nın gayretlerinin sonuç vereceği günü dört gözle bekliyor.
Cuglieri Belediyesi’nin kültürel ve toplumsal siyasetlerden sorumlu yetkilisi Maria Franca Curcu, New York Times’a yaptığı açıklamada, sesi titreyerek, “Ata bizim kimliğimiz” diye konuştu ve ekledi: “Eğer onu kurtarabilirsek, yangında her şeyini kaybetmiş herkese bir umut iletisi verebiliriz.”
AĞIR BAKIM ÜNİTESİ KURDULAR
Ağacın kurtarılması için Bacchetta’nın deyişiyle bir “yoğun bakım ünitesi kurulması gerekiyordu”. Profesör, New York Times’a, “Bu ağaç önemli bir travma hayatış canlı bir varlık. Elimizden geleni yapacağız ve komadan uyanmasını umut edeceğiz” diye konuştu.
Bacchetta temmuz ayında Ata’yı birinci ziyaret ettiğinde yer sıcaklıkları orman yangınları niçiniyle 80 derece civarındaydı. Bu niçinle o ve grubu evvel sulama çalışmalarıyla toprağı soğutmakla işe başladı. Ağacın yanık kısımları budandı, gövdesi küçültüldü. Akabinde üzerine jütten yapılmış brandalar örtüldü, toprak da samanlarla kaplandı. Lokal halk nöbetleşe ağacın başında bekleyip kimseyi yanına yaklaştırmadı.
Yakınlardaki bir köy, ağaç için bir su tankı bağışlarken yöreden bir tesisatçı, toprağın neminin korunması için gerekli bir sulama sistemi inşa etti.
10 GÜNDE BİR GÜBRE VERİLİYOR
Yörede faaliyet gösteren bir inşaat şirketi de hem ekipman bağışı yaptı tıpkı vakitte ağacın gövdesini güneşin yakıcı ışınlarına kalkan olması için bir yapı inşa etti zira Ata’nın tüm yaprakları yanmış ve gövdesi korunmasız kalmıştı.
Şu an her 10 günde bir ağaca organik gübre verilerek etraf köklerinin büyümesi sağlanmaya çalışılıyor. Bacchetta, “Çevre kökler bir daha çıkar ve topraktaki hususları gövdeye ulaştırmayı başarırsa eylül-ekim aylarında Ata’nın yeni sürgünler vermesini ümit edebiliriz” diye anlattı süreci.
4000 yaşında olduğu iddia edilen zeytin ağacı
BAŞKA ZEYTİNLİKLERİ DE KURTARMAYA ÇALIŞIYORLAR
Lakin Bacchetta’nın kurtarmaya çalıştığı tek ağaç Cet değildi. Bölgedeki tüm asırlık zeytinlikleri ziyaret eden Bacchetta, çiftçilere yangından hasar goren bitkileri nasıl kurtaracaklarına dair tavsiyeler verdi. Bacchetta’nın grubu ve mahallî yetkililer, zeytinlikleri ve topraklarını bir daha canlandırmak için gerekli ekipmanın alınmasını sağlayacak bir toplu fonlama kampanyasının da hazırlık sürecini yürütüyor. Sardinya’da en büyüğünün 4000 yaşında olduğu varsayım edilen biroldukça tarihi zeytin ağacı bulunuyor.
Resmi ismi “Sa Tanca Manna” olan Cet, İtalya Tarım, Besin ve Ormancılık Siyasetleri Bakanlığının Anıt Ağaçlar listesinde yer alıyor. Sassari Üniversitesi Tarım Kısmı’ndan botanik profesörü Ignazio Camarda, bölgeyi ziyaret ettikten daha sonra paylaştığı Facebook iletisinde Cet için, “Bu artık bulunmayan bir mecnun zeytin türü” sözlerini kullandı.
Kaynak: By Fontanaelia – Own work, CC BY-SA 4.0
“DAHA EVVEL BÖYLESİNİ GÖRMEDİK”
Cuglieri sakinlerinden Giorgio Zampa, yangının tesirlerini en derinden hissedenlerden. Çünkü Zampa büyük dedesinin 350 yıl kadar evvel diktiği 500 zeytin ağacının tamamını kaybetti. New York Times’a yaptığı açıklamada Zampa, “Maalesef Sinyor Bacchetta’nın benim için yapabileceği epeyce fazla şey yok lakin Ata’yla ilgili çalışmalarının tüm halkımızın psikolojisine düzgün geleceğine inanıyorum” tabirlerini kullandı.
Zampa’nın yangında kaybettiği tek şey ağaçları da değildi. 14 Sardinya eşeğinden 10’u ve jenerasyonu tükenmekte olan bir mahallî tıbbın üyesi olan danaları da alevlerin sığındıkları bir ormanı sarmasıyla hayatlarını yitirdi. Zampa hayatta kalan genç zeytin ağaçlarına odaklanacağını ve yeni ağaçlar dikmek için çabalayacağını belirterek, “Köyümüzün iktisadı tıpkı zeytinliklerimiz üzere kül oldu. Yangın toprağa, iktisada ve gelirlerimize hesaplanamayacak biçimde ziyan verdi. Daha evvel bu biçimdesini görmedik” diye konuştu.
Nitekim de Cuglieri bölgesi orman yangınlarına aşina bir coğrafya. Bilhassa yaz aylarında kurak Sardinya adasında sıkça yangın görülüyor. Fakat bu sezonki üzere felaket ölçülerinde yangınlar yaşanmıyor. En son büyük yangın 1994 yılında meydana geldi. Cet o yangını sağ salim atlatmayı başardı fakat o devirde de civardaki biroldukça asırlık zeytin ağacı kül oldu.
“HİÇBİRİMİZ KURTULAMAYACAĞINI DÜŞÜNMEDİK”
Bölgede yaşayan bir antropolog olan ve Ata’yı kurtarmak gayesiyle Bacchetta’yı bölgeye davet eden Piera Perria, “Cuglieri halkı olarak bizler her vakit bu ağaçta bir kutsallık olduğuna ve yangınlardan korunduğuna inandık. hiç birimiz bu kere kurtulamayacağını düşünmedik” sözlerini kullandı.
Emekli bir ormancılık yetkilisi olan Guiseppe Mariano Delogu da geçtiğimiz 40 yılda orman yangınlarının Coglieri yakınlarındaki doruklarda ve dağlarda tıpkı rotayı izlediğini lakin hiç bir vakit zeytinliklere ulaşmadığını belirtti.
CET İÇİN HÂLÂ UMUT VAR
Bölgede orman yangınlarına karşı sivil savunma ve müdahale gücünde son senelerda güzelleşmeler olsa da uzmanlar birtakım bürokratik mahzurlar niçiniyle yerdeki kolay yanan bitkilerin temizlenemediğini bunun da yangın riskine yol açtığını belirtiyor. Bu yaz görülen yüksek sıcaklıklar ve Afrika’dan gelen sıcak rüzgarlar da orman yangını riskini birkaç katına çıkardı.
Delogu, “Bu cins yangınları söndürmenin tek yolu yaşanmalarını önlemek. Teknoloji yangının bu kadar kuvvetli olduğu ve geniş alana yayıldığı vakit içinderda yetersiz kalıyor. Kaç itfaiyeciniz olursa olsun kesinlikle zorlanacaklardır” dedi.
Fakat Cet için hala ümitli olduğunu belirten Delogu, “Bunlar inanılmaz ağaçlar. Ben iyimserim” diye konuştu.