Görülmüş şey değil, dumanlar Kuzey Kutbu’na ulaştı! Kendi haline bırakılmış bir afet…
Türkiye’de geçtiğimiz iki hafta boyunca yüreğimizi dağlayan orman yangınlarının büyük oranda denetim altına alınmasıyla hepimiz rahat bir nefes aldık. Lakin çabucak yanı başımızda komşumuz Yunanistan’da yangınlar devam ediyor.
Batımızda hal bu biçimdeyken doğumuz da öteki bir yangının tesiri altında. Rusya’nın Sibirya bölgesindeki ormanlar günlerdir yanıyor. Yetkililer yangınların bir kısmını söndürmeye çalışırken bir kısmını da kendi haline bırakmış durumda.
Bunun sebebi Sibirya’nın yüzölçümünün hayli geniş olması niçiniyle yangınların rastgele bir büyük yerleşim yerini, ulaşım sistemlerini ya da altyapı hizmetlerini tehdit etmemesi. Fakat bir daha Sibirya’daki yangının kapladığı alanın dünyanın geri kalanındaki tüm yangınların toplamından daha geniş olduğunu da söylemek gerek. Ve şüphesiz bu kadar büyük bir yangının biroldukca olumsuz kararı var.
SICAK-YANGIN-SICAK DÖNGÜSÜ TÜM DÜNYAYI ETKİLİYOR
Aslına nazaran Sibirya yangınları her yıl sistemli olarak yaşanıyor ve ekolojik istikrarın de bir kesimi olarak görülüyor. Fakat iklim uzmanları bu yılki yangınların kapladığı alanın bu kadar geniş olmasının, gezegenimizin ısınmasıyla günden güne büyüyen yangın riskinin bir yansıması olduğunu düşünüyor. Üstelik yangınlarla ortaya çıkan yüksek ölçüdeki karbonun da global ısınmaya katkı yapmasından tasa ediliyor.
Rus yetkililer şu an Sibirya’nın çeşitli yerlerinde çıkan 170’den çok orman yangınıyla gayret etmeye çalışıyor. Bu yangınlar niçiniyle biroldukca havalimanı ve yol kapandı, binlerce kişi tahliye edildi ve ortaya çıkan duman bulutları Arktika’ya ve Kuzey Kutbu’na kadar ulaştı. Avrupa Atmosfer Müşahede Ajansı Copernicus’un ve NASA’nın elde ettiği uydu manzaraları Sibirya yangınlarından kaynaklı dumanın 5,2 milyon kilometrekarelik bir alana yayıldığını gösteriyor. Uzmanlara nazaran bu biçimde bir durum eldeki kayıtlara nazaran görülmüş bir şey değil…
Fakat binlerce kilometrekareyi kaplayan epeyce sayıda yangın da hiç müdahale edilmeden yanmaya devam ediyor. Rusya tarihinin en makus yangın dönemini yaşarken, çevreciler yetkililerin her sene olağan bir olay muamelesi yaptığı yangınların bu sene her zamankinden biraz daha fazla ilgiyi hak ettiğini belirtiyor.
TÜRKİYE DE DAHİL BEŞ ÜLKEDEKİ YANGINLARIN TOPLAMINDAN FAZLA
Washington Post’a konuşan ormancılık uzmanı Aleksey Yaroşenko’ya nazaran, ülkede “Yangınlar olağan, tayga her vakit yanıyor ve bunu sıkıntı etmeye gerek yok” yaklaşımı hakim. Lakin iklim değişikliğinin bir kararı olarak Rusya’da olağanüstü hava olayları artıyor.
Bilhassa ormanlarla kaplı Yakutistan bölgesinde süratle yayılan yangınlar, ağır kuraklık, tarihte kaydedilmiş en yüksek sıcaklıklar ve kuvvetli rüzgarların bir ortaya gelmesinin kararı olarak ortaya çıktı. meğer Yakutistan, Rusya’nın en büyük ve en soğuk bölgesi olarak biliniyor. Bölge bir permafrost alanının üzerine konumlanmış durumda yani topraklarının sıcaklığı dört mevsim 0 derecenin altında. Dahası Rusya’nın hava müşahede kuruluşu Rosgidromet’ten pazartesi günü yapılan açıklamada Saha olarak da bilinen Yakutistan’daki durumun daha da kötüleşmekte olduğu bildirildi.
Yaroşenko, Sibirya’daki yangınların yüzölçümünün “Yunanistan, Türkiye, İtalya, ABD ve Kanada’daki yangınların toplamından fazla” olduğunu belirterek, bu yılın Rusya tarihli en makûs yangın yılı olarak bilinen 2012’yi geride bırakabileceği konusunda ikazda bulundu.
Geçmiş yangınların Rus medyasında fazlaca fazla dikkat çekmediğini de hatırlatan Yaroşenko, bu durumun da değişmeye başladığını söylemiş oldu. Rus uzmana göre, bir daha de biroldukça yurttaşı, büyük yangınların sabotaj komplo üzere sebeplerle ve insan eliyle çıkarıldığına inanıyor. Bu komplo teorilerini destekleyen ispatlar ise pek hudutlu.
Öteki yandan insanların bu ihtimallere tartı vermesi havanın iddia edilemez olduğu rüzgârlı günlerde anız yakmak, ormanda denetimsiz ateş yakmak üzere dikkatsiz davranışların sık sık yaşanmasına niye oluyor.
GREENPEACE: 183 BİN KİLOMETREKARELİK ALAN YANDI
Greenpeace göre, bu yılın başından beri yanmakta olan ve yaklaşık 162 bin kilometrekarelik alanı küle çeviren ormanları söndürmek için 7 binden çok itfaiyeci, çiftçiler, askerler ve öbür acil durum nazaranvlisi çalışıyor. Yanan alanların toplamı Avusturya’nın yüzölçümünün neredeyse iki katı. Mahallî yetkililer ise söndürme çalışmaları için daha fazla gönüllüye ve finansmana muhtaçlık olduğunu söylüyor.
Kendi haline bırakılmış yangınların sayısı ise 66. Bu yangınlar söndürme çalışmalarının hayli sıkıntı olduğu ya da konutların ve ekonomik altyapının fazla etkilenmeyeceği bölgelerde. bu türlü de yaklaşık 21 bin kilometrekarelik bir alan yandı. Bu ABD’nin California eyaletinde geçtiğimiz hafta büyük yıkıma yol açan Dixie Yangını’nın 10 katı büyüklüğe denk geliyor. ABD’de bu yıl 100 yangında 23 bin kilometrekareden çok alan yandı. Kanada’da ise toplam yanan arazi 34 bin kilometrekare civarında. Avrupa Orman Yangınları Bilgi Sistemi’nin bilgilerinde ise Türkiye’deki yanan alan 1800 kilometrekare civarı görünüyor. Yunanistan ve İtalya ise 1000’er kilometrekarenin biraz üstündeki alanları yangına kurban verdi.
Yaroşenko, Rusya’nın ormanlarının yarısının lokal yetkililerce korunmadığını zira yangınla gayret için kâfi finansman bulunmadığını söylemiş oldu ve şöyleki devam etti: “Bu yangınlar etrafın istikrarı için epey kıymetli bir role sahip. Ormanların kıymetli bir kısmı en kuzeydeki korunmasız bölgelerde. Çok yavaş büyüyorlar, epeyce hassaslar ve yandıkları takdirde etraf üstündeki tesirleri fazlaca büyük oluyor.”
YETKİLİLER ‘KÜRESEL ISINMA’ DİYOR
Greenpeace’in üstte aktardığımız bilgileri mahallî itfaiye ünitelerinden toplanıyor. Lakin Rusya Doğal Kaynaklar ve Ekoloji Bakanlığı yalnızca insanların yaşadığı bölgeleri tehdit eden yangınları kayda geçiriyor, steplerdeki ya da tarım topraklarındaki yangınlar sayılmıyor. Bu niçinle resmi bilgilerde Rusya’da yanan alan 78 bin kilometrekare civarı yani Greenpeace’in yarısının bile altında. Buna karşın Bakan Aleksandr Kozlov geçtiğimiz hafta yangınla çaba bütçesinin 81 milyon dolardan 190 milyon dolara çıkarılmasını talep etti.
Öbür yandan Yaroşenko, mahallî yetkililerin de Moskova’ya durumun ciddiyetini gerçek aktarmadığını ön sürerek, “Ancak artık yangınları saklamak mümkün değil. Uydu imajları her şeyi ortaya koyuyor. Fakat bir daha de bu biçimde bir alışkanlık var” diye konuştu.
Mahallî yetkililer genel olarak global iklim krizine dikkat çeken açıklamalar yapıyor. Yakutistan bölgesinin ormancılık konusunda en yetkili ismi olan Sergey Sivtsev, Kommersant gazetesine yaptığı açıklamada, 1888’den beri en sıcak haziran ayını geçirdiklerini söylemiş oldu. Yakutistan’ın lokal idaresi Saha Cumhuriyeti’nin lideri Aysen Nikolayev, geçen hafta RIA Novosti’ye yaptığı açıklamada orman yangınlarının ana sebebinin iklim değişikliği olduğunu söylemiş oldu. Nikolayev, “19’uncu yüzyılın sonundan bu yana meteorolojk ölçümler tarihinin en sıcak ve kurak yazını yaşıyoruz” dedi. Bölgenin Hava Orman Muhafaza Hizmeti’nden Vladimir Leonov ise bu kadar fazlaca yangın çıkmasını kuru fırtınalarda düşen yıldırımlara bağladı.
SICAKLAR PERMAFROSTU DA ERİTİYOR
Rusya’da geçen yıl 4,7 milyar ağaç yandı. Dikilen ağaç sayısı ise bunun yedide biriyle sonlu kaldı. Ülkede bir ayda orman yangınlarıyla üretilen karbon ölçüsü İsveç’in bu yılki toplam karbondioksit emisyonuna denk.
Üstelik Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin bu hafta başında yayımlanan raporunda da Rusya’nın yazlarının daha da sıcak ve kurak olacağı, global karbon emisyonlarında büyük düşüşler yaşansa bile Sibirya’nın permafrostunun üçte birinin bu yüzyıl sonuna kadar eriyeceği söz edildi.
Sibirya’daki permafrostun erimesi birfazlaca kıymetli tehlikeyi de birlikteinde getiriyor. Bunların başında da bir diğer sera gazı olan metan çıkışı geliyor. sonuçları geçtiğimiz hafta yayımlanan bir araştırmada, Sibirya’da 2020 yılında yaşanan sıcak dalgasının beklenin epeyce üzerinde düzeylerde metan çıkışına yol açmış olabileceği açıklandı.
Bonn Üniversitesi’nden Nikolaus Froitzheim ile meslektaşlarının uydu haritalarını kullanarak yürüttükleri araştırmada, Sibirya’nın kuzeyindeki Taymır Yarımadası’nda kilometrelerce uzunluktaki bir alanda metan çıkış gözlemlendi. Bunun kararında atmosferdeki metan yoğunluğu yüzde 5 arttı. Üstelik bölgede 2021’de yaşanan kar yağışı ve soğuğun da çıkışın suratını kesmediği anlaşıldı.
Türkiye’de geçtiğimiz iki hafta boyunca yüreğimizi dağlayan orman yangınlarının büyük oranda denetim altına alınmasıyla hepimiz rahat bir nefes aldık. Lakin çabucak yanı başımızda komşumuz Yunanistan’da yangınlar devam ediyor.
Batımızda hal bu biçimdeyken doğumuz da öteki bir yangının tesiri altında. Rusya’nın Sibirya bölgesindeki ormanlar günlerdir yanıyor. Yetkililer yangınların bir kısmını söndürmeye çalışırken bir kısmını da kendi haline bırakmış durumda.
Bunun sebebi Sibirya’nın yüzölçümünün hayli geniş olması niçiniyle yangınların rastgele bir büyük yerleşim yerini, ulaşım sistemlerini ya da altyapı hizmetlerini tehdit etmemesi. Fakat bir daha Sibirya’daki yangının kapladığı alanın dünyanın geri kalanındaki tüm yangınların toplamından daha geniş olduğunu da söylemek gerek. Ve şüphesiz bu kadar büyük bir yangının biroldukca olumsuz kararı var.
SICAK-YANGIN-SICAK DÖNGÜSÜ TÜM DÜNYAYI ETKİLİYOR
Aslına nazaran Sibirya yangınları her yıl sistemli olarak yaşanıyor ve ekolojik istikrarın de bir kesimi olarak görülüyor. Fakat iklim uzmanları bu yılki yangınların kapladığı alanın bu kadar geniş olmasının, gezegenimizin ısınmasıyla günden güne büyüyen yangın riskinin bir yansıması olduğunu düşünüyor. Üstelik yangınlarla ortaya çıkan yüksek ölçüdeki karbonun da global ısınmaya katkı yapmasından tasa ediliyor.
Rus yetkililer şu an Sibirya’nın çeşitli yerlerinde çıkan 170’den çok orman yangınıyla gayret etmeye çalışıyor. Bu yangınlar niçiniyle biroldukca havalimanı ve yol kapandı, binlerce kişi tahliye edildi ve ortaya çıkan duman bulutları Arktika’ya ve Kuzey Kutbu’na kadar ulaştı. Avrupa Atmosfer Müşahede Ajansı Copernicus’un ve NASA’nın elde ettiği uydu manzaraları Sibirya yangınlarından kaynaklı dumanın 5,2 milyon kilometrekarelik bir alana yayıldığını gösteriyor. Uzmanlara nazaran bu biçimde bir durum eldeki kayıtlara nazaran görülmüş bir şey değil…
Fakat binlerce kilometrekareyi kaplayan epeyce sayıda yangın da hiç müdahale edilmeden yanmaya devam ediyor. Rusya tarihinin en makus yangın dönemini yaşarken, çevreciler yetkililerin her sene olağan bir olay muamelesi yaptığı yangınların bu sene her zamankinden biraz daha fazla ilgiyi hak ettiğini belirtiyor.
TÜRKİYE DE DAHİL BEŞ ÜLKEDEKİ YANGINLARIN TOPLAMINDAN FAZLA
Washington Post’a konuşan ormancılık uzmanı Aleksey Yaroşenko’ya nazaran, ülkede “Yangınlar olağan, tayga her vakit yanıyor ve bunu sıkıntı etmeye gerek yok” yaklaşımı hakim. Lakin iklim değişikliğinin bir kararı olarak Rusya’da olağanüstü hava olayları artıyor.
Bilhassa ormanlarla kaplı Yakutistan bölgesinde süratle yayılan yangınlar, ağır kuraklık, tarihte kaydedilmiş en yüksek sıcaklıklar ve kuvvetli rüzgarların bir ortaya gelmesinin kararı olarak ortaya çıktı. meğer Yakutistan, Rusya’nın en büyük ve en soğuk bölgesi olarak biliniyor. Bölge bir permafrost alanının üzerine konumlanmış durumda yani topraklarının sıcaklığı dört mevsim 0 derecenin altında. Dahası Rusya’nın hava müşahede kuruluşu Rosgidromet’ten pazartesi günü yapılan açıklamada Saha olarak da bilinen Yakutistan’daki durumun daha da kötüleşmekte olduğu bildirildi.
Yaroşenko, Sibirya’daki yangınların yüzölçümünün “Yunanistan, Türkiye, İtalya, ABD ve Kanada’daki yangınların toplamından fazla” olduğunu belirterek, bu yılın Rusya tarihli en makûs yangın yılı olarak bilinen 2012’yi geride bırakabileceği konusunda ikazda bulundu.
Geçmiş yangınların Rus medyasında fazlaca fazla dikkat çekmediğini de hatırlatan Yaroşenko, bu durumun da değişmeye başladığını söylemiş oldu. Rus uzmana göre, bir daha de biroldukça yurttaşı, büyük yangınların sabotaj komplo üzere sebeplerle ve insan eliyle çıkarıldığına inanıyor. Bu komplo teorilerini destekleyen ispatlar ise pek hudutlu.
Öteki yandan insanların bu ihtimallere tartı vermesi havanın iddia edilemez olduğu rüzgârlı günlerde anız yakmak, ormanda denetimsiz ateş yakmak üzere dikkatsiz davranışların sık sık yaşanmasına niye oluyor.
GREENPEACE: 183 BİN KİLOMETREKARELİK ALAN YANDI
Greenpeace göre, bu yılın başından beri yanmakta olan ve yaklaşık 162 bin kilometrekarelik alanı küle çeviren ormanları söndürmek için 7 binden çok itfaiyeci, çiftçiler, askerler ve öbür acil durum nazaranvlisi çalışıyor. Yanan alanların toplamı Avusturya’nın yüzölçümünün neredeyse iki katı. Mahallî yetkililer ise söndürme çalışmaları için daha fazla gönüllüye ve finansmana muhtaçlık olduğunu söylüyor.
Kendi haline bırakılmış yangınların sayısı ise 66. Bu yangınlar söndürme çalışmalarının hayli sıkıntı olduğu ya da konutların ve ekonomik altyapının fazla etkilenmeyeceği bölgelerde. bu türlü de yaklaşık 21 bin kilometrekarelik bir alan yandı. Bu ABD’nin California eyaletinde geçtiğimiz hafta büyük yıkıma yol açan Dixie Yangını’nın 10 katı büyüklüğe denk geliyor. ABD’de bu yıl 100 yangında 23 bin kilometrekareden çok alan yandı. Kanada’da ise toplam yanan arazi 34 bin kilometrekare civarında. Avrupa Orman Yangınları Bilgi Sistemi’nin bilgilerinde ise Türkiye’deki yanan alan 1800 kilometrekare civarı görünüyor. Yunanistan ve İtalya ise 1000’er kilometrekarenin biraz üstündeki alanları yangına kurban verdi.
Yaroşenko, Rusya’nın ormanlarının yarısının lokal yetkililerce korunmadığını zira yangınla gayret için kâfi finansman bulunmadığını söylemiş oldu ve şöyleki devam etti: “Bu yangınlar etrafın istikrarı için epey kıymetli bir role sahip. Ormanların kıymetli bir kısmı en kuzeydeki korunmasız bölgelerde. Çok yavaş büyüyorlar, epeyce hassaslar ve yandıkları takdirde etraf üstündeki tesirleri fazlaca büyük oluyor.”
YETKİLİLER ‘KÜRESEL ISINMA’ DİYOR
Greenpeace’in üstte aktardığımız bilgileri mahallî itfaiye ünitelerinden toplanıyor. Lakin Rusya Doğal Kaynaklar ve Ekoloji Bakanlığı yalnızca insanların yaşadığı bölgeleri tehdit eden yangınları kayda geçiriyor, steplerdeki ya da tarım topraklarındaki yangınlar sayılmıyor. Bu niçinle resmi bilgilerde Rusya’da yanan alan 78 bin kilometrekare civarı yani Greenpeace’in yarısının bile altında. Buna karşın Bakan Aleksandr Kozlov geçtiğimiz hafta yangınla çaba bütçesinin 81 milyon dolardan 190 milyon dolara çıkarılmasını talep etti.
Öbür yandan Yaroşenko, mahallî yetkililerin de Moskova’ya durumun ciddiyetini gerçek aktarmadığını ön sürerek, “Ancak artık yangınları saklamak mümkün değil. Uydu imajları her şeyi ortaya koyuyor. Fakat bir daha de bu biçimde bir alışkanlık var” diye konuştu.
Mahallî yetkililer genel olarak global iklim krizine dikkat çeken açıklamalar yapıyor. Yakutistan bölgesinin ormancılık konusunda en yetkili ismi olan Sergey Sivtsev, Kommersant gazetesine yaptığı açıklamada, 1888’den beri en sıcak haziran ayını geçirdiklerini söylemiş oldu. Yakutistan’ın lokal idaresi Saha Cumhuriyeti’nin lideri Aysen Nikolayev, geçen hafta RIA Novosti’ye yaptığı açıklamada orman yangınlarının ana sebebinin iklim değişikliği olduğunu söylemiş oldu. Nikolayev, “19’uncu yüzyılın sonundan bu yana meteorolojk ölçümler tarihinin en sıcak ve kurak yazını yaşıyoruz” dedi. Bölgenin Hava Orman Muhafaza Hizmeti’nden Vladimir Leonov ise bu kadar fazlaca yangın çıkmasını kuru fırtınalarda düşen yıldırımlara bağladı.
SICAKLAR PERMAFROSTU DA ERİTİYOR
Rusya’da geçen yıl 4,7 milyar ağaç yandı. Dikilen ağaç sayısı ise bunun yedide biriyle sonlu kaldı. Ülkede bir ayda orman yangınlarıyla üretilen karbon ölçüsü İsveç’in bu yılki toplam karbondioksit emisyonuna denk.
Üstelik Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin bu hafta başında yayımlanan raporunda da Rusya’nın yazlarının daha da sıcak ve kurak olacağı, global karbon emisyonlarında büyük düşüşler yaşansa bile Sibirya’nın permafrostunun üçte birinin bu yüzyıl sonuna kadar eriyeceği söz edildi.
Sibirya’daki permafrostun erimesi birfazlaca kıymetli tehlikeyi de birlikteinde getiriyor. Bunların başında da bir diğer sera gazı olan metan çıkışı geliyor. sonuçları geçtiğimiz hafta yayımlanan bir araştırmada, Sibirya’da 2020 yılında yaşanan sıcak dalgasının beklenin epeyce üzerinde düzeylerde metan çıkışına yol açmış olabileceği açıklandı.
Bonn Üniversitesi’nden Nikolaus Froitzheim ile meslektaşlarının uydu haritalarını kullanarak yürüttükleri araştırmada, Sibirya’nın kuzeyindeki Taymır Yarımadası’nda kilometrelerce uzunluktaki bir alanda metan çıkış gözlemlendi. Bunun kararında atmosferdeki metan yoğunluğu yüzde 5 arttı. Üstelik bölgede 2021’de yaşanan kar yağışı ve soğuğun da çıkışın suratını kesmediği anlaşıldı.