İklim değişikliği: Dev yosun tarlaları global ısınmayı yavaşlatabilir mi?

Bir İngiliz iş insanı, bunu 2026’ya kadar hayata geçirmeyi planlıyor.



Bilim insanları, global karbon salımını azaltmanın iklim değişikliğiyle uğraş için kâfi olmayacağını, bu niçinle atmosferden karbon çeken formların geliştirilmesinin hayati değere sahip olduğunu söylüyor.



Fakat atmosferden karbon çekmek için denenen prosedürler bugüne kadar daima küçük çaplı kaldı ve başarısı da birebir oranda sonlu oldu.



Bu formların işe yaraması için tezli, büyük ve yatırımcılar için cazip olması gerekiyor.



İngiliz işadamı John Auckland’ın Seafields projesi yalnızca atmosferdeki karbonu okyanus tabanına göndermeyi hedeflemiyor, beraberinde bu faaliyetle elde edeceği karbon kredisini öbür şirketlere satarak para kazanmayı da amaçlıyor.



55 bin kilometrekarelik bir alana yayılması planlanan bu dev yosun tarlası, başarılı olursa her yıl atmosferden bir milyar ton karbon çekecek.



Dünya çapında atmosfere 50 milyar ton karbon salındığı iddia ediliyor.



Yani bu proje salınan karbonun yüzde 2’sini tek başına atmosferden geri alabilecek.



Deniz biyoloğu Victor Smetacek’in fikirlerinden ilham alan bu proje artık Karayipler’de ve Meksika’da test ediliyor.



Seafields’ın Bilimsel Kurucu sıfatını verdiği Prof. Smetacek, yosunların denizlerdeki dairesel akıntıların ortasında büyüme potansiyelinin kendisini şaşkınlığa düşürdüğünü söylüyor:



“Bu döngüsel akıntılar her şeyi merkezlerinde topluyor.”



“Bugüne kadar daha fazlaca okyanuslardaki dev plastik çöp adalarına yol açmalarıyla ünlenmişlerdi.”




John Auckland, bu akıntıların tıpkı biçimde yosunları da dağılmadan bir ortada tutabileceğini anlatıyor, bir biçimde tarladan uzaklaşan yosunların da beslenemedikleri için öleceğini belirtiyor.



Kıyıya vurunca pis bir koku yayan bu yosun tipi yıllardır Karayipler’deki turizme ziyan veriyor.



Seafields grubu, tarla için gerekli besinleri okyanusun daha alt kesitlerinden ince borularla üst taşımayı hedefliyor.



Tropik bölgelerde güneş ışınları daha güçlü olduğu için deniz suyu daha hayli buharlaşıyor ve bu yüzden denizin üst katmanları epey tuzlu ve besinsiz oluyor. Bu yüzden buralara “okyanusların çölü” deniyor.



Altlarında ise besin açısından güçlü olan su katmanı bulunuyor. Prof. Smetacek’in planı güç kullanması gerektirmeyecek bir devridaim sistemiyle aşağıdaki soğuk ve besleyici suyun üst çıkmasını, burada ısındıktan daha sonra da yeniden aşağı gönderilmesini sağlamak.



Bu devridaim sisteminin birinci deneyleri 2023’te başlayacak. Planın en kritik etabı bu olduğu için o ana kadar tansiyon yüksek olacak.



ilk vakit içinderda 1956’da teorik olarak bahsedilen bu sistem, ilerleyen senelerda pratikte de hayata geçirildi. Ama bunların hiç biri Seafields boyutlarında değildi.



Bu usul başarılı olursa sargassum yosunu süratle çoğalabilir. Prof. Smetacek “İnanılmaz bir büyüme suratları var. 10 günde bir kütleleri ikiye katlanıyor” diyor.



Planlara göre otomatik balya sistemleri büyüyen yosunları balyalayacak ve okyanus tabanına yollayacak.



Orada oksijen ölçüsü hayli düşük olduğu için bu balyalar çürümeyecek ve içlerindeki karbon yüzlerce, tahminen de binler yıl atmosfere geri karışmayacak.


Seafields’ın finansörleri bunun yalnızca atmosfer için değil, banka hesapları için de kârlı olmasını umuyor.




Planları, deniz tabanına gönderilen karbon ölçüsü kadar, şirketlere karbon salım hakkı satmak.



Havayolları üzere karbon salımını azaltması epey güç olan şirketler, yükümlülüklerini yerine getirebilmek için bu cins krediler satın alıyor.



Karbon piyasasını eleştirenlerse bu motivasyonla hareket eden şirketlerin abartılı vaatlerle gelip bunları yerine getiremediğine dikkat çekiyor.



Bu da bizi başlangıç noktamıza geri gdolayıyor: Seafields’ın laboratuvarda umut vadeden bu planı okyanusun ortasında da işler mi?



East Anglia Üniversitesi’nde iklim değişikliği üzerine çalışan akademisyen Dr. Nem Vaughan “Ben sıkıcı bir bilim hanımıyım. Milyarlarca ton karbonun atmosferden hakikaten çekilebileceğini söylemedilk evvel daha fazla bilgi ve daha fazla araştırma görmek isterim” diyor.



Dr. Vaughan bu sistemin biyolojik sistemler üzerinde büyük tesiri olmasından tasa duyuyor.



Seafields Güney Atlantik’e büyük ziyan verebilecek bu yosun kütlesini inançlı bir biçimde ihtiva edebilir mi? Devridaim sistemi fırtınalardan sağ çıkabilir mi?



Vaughan “Büyük bir fırtınanın akabinde kıyılara tonlarca plastik borunun vurması kimseyi keyifli etmez” diyor.



Küresel ısınmayla gayret etmenin teknolojik açıdan daha sıradan yolları da var. Örneğin daha fazla ağaç ekmek, karbonu doğal olarak tutan turbalıklar üzere bölgeleri korumak ve Dr. Vaughan’a nazaran hepsinden kıymetlisi de “Karbonu atmosfere salmamak”:



“Fosil yakıtları çıkarmayı bırakın. Karbonu atmosfere salmamak, saldıktan daha sonra geri yakalayıp yere indirmeye çalışmaktan hayli lakin epey daha kolay.”



John Auckland da iş planlarının birtakım modüllerinin çabucak hemen test edilmemiş ögeler içerdiğini kabul etse de bunun denemeye paha olduğunu düşünüyor:



“Her gün yatırımcıların daha riskli şeylere para yatırdığını görüyorum.”



“İklim krizini çözerek büyük kârlar elde edebiliriz.”



“Bunu riskli diyerek bir kenara itemeyiz. Herkes bu biçimde düşünürse bu büyüklükteki bir tahlil prosedürü üzerine kimse çalışmaz.”
 
Üst