Kazakistan’da huzursuzluk: Akaryakıta artırım ülkeyi karıştırdı
KAZAKİSTAN’da başta LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı) olmak üzere akaryakıta yapılan astronomik artırımlar halkı isyan ettirdi. Cumhurbaşkanı Kasım Comert Tokayev, yaşanan hadiselerden hükümeti sorumlu tutarak dün Başbakan Askar Mamin’i nazaranvden alması ve ülkede 19 Ocak’a kadar olağanüstü hal (OHAL) ilan etmesi durumu rayına oturtamadı. Tokayev’in halka hitaben yaptığı konuşma daha sonrasında Kazakistan’ın en büyük kenti Almatı’da iki hükümet binası göstericiler tarafınca işgal edilerek ateşe verildi. Kazakistan İçişleri Bakanlığı, çıkan çatışmalarda 8 güvenlik gorevlisinin ömrünü kaybettiğini, 317’sinin yaralandığını deklare etti.
FİYAT ARTIŞINA ÖFKE
31 Aralık’ta litre fiyatı 60 Tenge (yaklaşık 1.86 TL) olan LPG, 1 Ocak’ta 120 Tenge’ye (yaklaşık 3.72 TL) çıktı. LPG’ye yüzde 100’lük artırım, 2 Ocak’ta Hazar kıyısında yer alan petrol üretim kenti Aktau halkını sokağa döktü. En büyük kent Almatı, başşehir Nursultan, Karaganda, Çimkent, Kökteşav, Beynau kentlerine de yayılan prostestolar dün şiddetlenerek devam etti.
ALMATI’DA OLAYLAR
Almatı’da belediye binası önünde toplanan 20 bin kadar göstericiye polis ses bombalarıyla karşılık verdi, silah sesleri duyuldu. Cumhurbaşkanı Tokayev’in OHAL ilanının akabinde bir küme gösterici, cumhurbaşkanı temsil binası ile belediye binasına girerek yangın çıkardı. Hareketler devam ederken Aktau ve Almatı kentinde LPG fiyatını eskisi üzere 60 değil, 50 Tenge’ye düşürüldüğünü ilan edildi. Üç aylığına akaryakıt dahil 19 temel tüketim eserinin fiyatını dondurma sonucu alındı. Göstericiler, Nursultan Nazarbayev’i kast ederek “İhtiyar artık git” sloganları atarken Tokayev, Nazarbayev’in Güvenlik Kurulu Başkanlığı’ndan alındığını duyurdu.
TOKAYEV: TERÖRİST İŞGAL
Cumhurbaşkanı Tokayev, Ulusal Güvenlik Komitesi Lideri dahil bir dizi yetkiliyi vazifeden aldı. Protestoları “terörist kümelerin işgali” olarak nitelendiren Tokayev; Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Belarus ve Ermenistan’ın bulunduğu Kolektif Güvenlik Mutabakatı Örgütü’nden (CSTO) askeri yardım talep ettiğini deklare etti. Tokayev ile telefonda görüşen Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, örgüt üyeleriyle istişarelere başladıklarını duyurdu.
NAZARBAYEV MİSYONDAN ALINDI
– Kazakistan’da halkı isyan ettiren yalnızca son artırımlar değildi. Petrol ve doğalgaz zengini Kazakistan, Nursultan Nazarbayev liderliğinde 1993 yılında ABD ve İngiltere ile “Tengizchevroil” isimli bir ortak petrol şirketi kurdu. Amerikan Chevron yüzde 50, İngiliz Exxon Taşınabilir yüzde 24, Kazakistan KazMunayGas yüzde 20 ve Rusya’dan LukArco şirketi iştirakte yüzde 20 pay sahibi oldu.
– Dev paydaşlık, petrol ve doğalgazın çıkarılmasında Batı’nın çağdaş teknolojisini kullandığı için işgücüne gerek kalmadı. Kazakistan’ın güneybatısında önemli işsizlik baş gösterdi.
– Yeni yıldan evvel bu durum daha da berbatlaştı. Milletlerarası şirketlerle yerli oligarklar doğalgaz piyasasını tıpkı son aylarda Avrupa’da olduğu üzere hür spot piyasaya çevirdi. Ortalarındaki kartel muahedesiyle açık arttırmada satılan gazın fiyatı bir günde tepe yaptı. Ayaklanmanın petrol üretim bölgesinde çıkmasının esas sebebi de bu oldu.
– Kazakistan’da durumu yumuşatacak bir muhalefet de bulunmuyor. Siyasi gözlemciler, ülkede 2 Ocak’ta başlayan protestoların dizginlenmesinin güç olacağını lisana getiriyor. Rusya’daki siyasi analistler ise ayaklanmanın Rusya ile Batı içinde önümüzdeki günlerde yapılacak kritik görüşmeler öncesinde Moskova’nın elini zayıflatmak için çıktığı görüşünü savunuyor.
– Öte yandan 9 Mart 2019 tarihinde Nursultan Nazarbayev Cumhurbaşkanlığı misyonunu kendi aldığı kararla Kasım Comert Tokayev’e bırakmıştı. Kazakistan Güvenlik Kurulu Lideri olarak ipler Nazarbayev’in elinde kalmaya devam etti. Protestolar daha sonrası ise Nazarbayev’in bu misyondan alındığı duyuruldu.
OLAYLAR ALMATI HAVALİMANINA SIÇRADI
protestolar Türk şirketi TAV’ın işlettiği Almatı Havalimanı’na sıçradı. Gece saatlerinde havalimanına giren aksiyoncular seferlerin iptal edilmesine niye oldu. Mahallî kaynaklar havalimanında iki Kazakistan askerinin öldüğünü aktardı. Son duruma dair Hürriyet’e bilgi veren Türkiye’nin Almatı Başkonsolosluğu, işletmeci TAV ile irtibatta olduklarını, bugün akşam prestijiyle havaalanında operasyonların olağana dönmesinin beklendiğini bildirdi. Açıklamada, “Güvenlik güçleri havalimanında denetimi bir daha sağladı. Türk Hava Yolları’nın aslına bakarsanız dün uçuşu yoktu. Bugünse sırf bir kargo seferi var, olağan biçimde yapılmasını bekliyoruz” denildi. Konsolosluk yetkilileri Türkler’den olumsuz etkilenen olmadığını, şu evrede tahliye uçuşu planlanmadığını da belirtti. (Muhammed KAFADAR)
TÜRK DIŞİŞLERİ: TAKİP EDİYORUZ
Dışişleri Bakanlığı Kazakistan’da yaşanan olaylarla ilgili yayımladığı açıklamada özetle şu biçimde dendi: “Kazakistan’daki protesto aksiyonlarını yakından takip ediyoruz. Dost Kazakistan’ın istikrarına değer atfediyoruz. Kazakistan idaresinin bu krizin üstesinden geleceğine yönelik inancımız tamdır.”
KAZAKİSTAN’da başta LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı) olmak üzere akaryakıta yapılan astronomik artırımlar halkı isyan ettirdi. Cumhurbaşkanı Kasım Comert Tokayev, yaşanan hadiselerden hükümeti sorumlu tutarak dün Başbakan Askar Mamin’i nazaranvden alması ve ülkede 19 Ocak’a kadar olağanüstü hal (OHAL) ilan etmesi durumu rayına oturtamadı. Tokayev’in halka hitaben yaptığı konuşma daha sonrasında Kazakistan’ın en büyük kenti Almatı’da iki hükümet binası göstericiler tarafınca işgal edilerek ateşe verildi. Kazakistan İçişleri Bakanlığı, çıkan çatışmalarda 8 güvenlik gorevlisinin ömrünü kaybettiğini, 317’sinin yaralandığını deklare etti.
FİYAT ARTIŞINA ÖFKE
31 Aralık’ta litre fiyatı 60 Tenge (yaklaşık 1.86 TL) olan LPG, 1 Ocak’ta 120 Tenge’ye (yaklaşık 3.72 TL) çıktı. LPG’ye yüzde 100’lük artırım, 2 Ocak’ta Hazar kıyısında yer alan petrol üretim kenti Aktau halkını sokağa döktü. En büyük kent Almatı, başşehir Nursultan, Karaganda, Çimkent, Kökteşav, Beynau kentlerine de yayılan prostestolar dün şiddetlenerek devam etti.
ALMATI’DA OLAYLAR
Almatı’da belediye binası önünde toplanan 20 bin kadar göstericiye polis ses bombalarıyla karşılık verdi, silah sesleri duyuldu. Cumhurbaşkanı Tokayev’in OHAL ilanının akabinde bir küme gösterici, cumhurbaşkanı temsil binası ile belediye binasına girerek yangın çıkardı. Hareketler devam ederken Aktau ve Almatı kentinde LPG fiyatını eskisi üzere 60 değil, 50 Tenge’ye düşürüldüğünü ilan edildi. Üç aylığına akaryakıt dahil 19 temel tüketim eserinin fiyatını dondurma sonucu alındı. Göstericiler, Nursultan Nazarbayev’i kast ederek “İhtiyar artık git” sloganları atarken Tokayev, Nazarbayev’in Güvenlik Kurulu Başkanlığı’ndan alındığını duyurdu.
TOKAYEV: TERÖRİST İŞGAL
Cumhurbaşkanı Tokayev, Ulusal Güvenlik Komitesi Lideri dahil bir dizi yetkiliyi vazifeden aldı. Protestoları “terörist kümelerin işgali” olarak nitelendiren Tokayev; Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Belarus ve Ermenistan’ın bulunduğu Kolektif Güvenlik Mutabakatı Örgütü’nden (CSTO) askeri yardım talep ettiğini deklare etti. Tokayev ile telefonda görüşen Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, örgüt üyeleriyle istişarelere başladıklarını duyurdu.
NAZARBAYEV MİSYONDAN ALINDI
– Kazakistan’da halkı isyan ettiren yalnızca son artırımlar değildi. Petrol ve doğalgaz zengini Kazakistan, Nursultan Nazarbayev liderliğinde 1993 yılında ABD ve İngiltere ile “Tengizchevroil” isimli bir ortak petrol şirketi kurdu. Amerikan Chevron yüzde 50, İngiliz Exxon Taşınabilir yüzde 24, Kazakistan KazMunayGas yüzde 20 ve Rusya’dan LukArco şirketi iştirakte yüzde 20 pay sahibi oldu.
– Dev paydaşlık, petrol ve doğalgazın çıkarılmasında Batı’nın çağdaş teknolojisini kullandığı için işgücüne gerek kalmadı. Kazakistan’ın güneybatısında önemli işsizlik baş gösterdi.
– Yeni yıldan evvel bu durum daha da berbatlaştı. Milletlerarası şirketlerle yerli oligarklar doğalgaz piyasasını tıpkı son aylarda Avrupa’da olduğu üzere hür spot piyasaya çevirdi. Ortalarındaki kartel muahedesiyle açık arttırmada satılan gazın fiyatı bir günde tepe yaptı. Ayaklanmanın petrol üretim bölgesinde çıkmasının esas sebebi de bu oldu.
– Kazakistan’da durumu yumuşatacak bir muhalefet de bulunmuyor. Siyasi gözlemciler, ülkede 2 Ocak’ta başlayan protestoların dizginlenmesinin güç olacağını lisana getiriyor. Rusya’daki siyasi analistler ise ayaklanmanın Rusya ile Batı içinde önümüzdeki günlerde yapılacak kritik görüşmeler öncesinde Moskova’nın elini zayıflatmak için çıktığı görüşünü savunuyor.
– Öte yandan 9 Mart 2019 tarihinde Nursultan Nazarbayev Cumhurbaşkanlığı misyonunu kendi aldığı kararla Kasım Comert Tokayev’e bırakmıştı. Kazakistan Güvenlik Kurulu Lideri olarak ipler Nazarbayev’in elinde kalmaya devam etti. Protestolar daha sonrası ise Nazarbayev’in bu misyondan alındığı duyuruldu.
OLAYLAR ALMATI HAVALİMANINA SIÇRADI
protestolar Türk şirketi TAV’ın işlettiği Almatı Havalimanı’na sıçradı. Gece saatlerinde havalimanına giren aksiyoncular seferlerin iptal edilmesine niye oldu. Mahallî kaynaklar havalimanında iki Kazakistan askerinin öldüğünü aktardı. Son duruma dair Hürriyet’e bilgi veren Türkiye’nin Almatı Başkonsolosluğu, işletmeci TAV ile irtibatta olduklarını, bugün akşam prestijiyle havaalanında operasyonların olağana dönmesinin beklendiğini bildirdi. Açıklamada, “Güvenlik güçleri havalimanında denetimi bir daha sağladı. Türk Hava Yolları’nın aslına bakarsanız dün uçuşu yoktu. Bugünse sırf bir kargo seferi var, olağan biçimde yapılmasını bekliyoruz” denildi. Konsolosluk yetkilileri Türkler’den olumsuz etkilenen olmadığını, şu evrede tahliye uçuşu planlanmadığını da belirtti. (Muhammed KAFADAR)
TÜRK DIŞİŞLERİ: TAKİP EDİYORUZ
Dışişleri Bakanlığı Kazakistan’da yaşanan olaylarla ilgili yayımladığı açıklamada özetle şu biçimde dendi: “Kazakistan’daki protesto aksiyonlarını yakından takip ediyoruz. Dost Kazakistan’ın istikrarına değer atfediyoruz. Kazakistan idaresinin bu krizin üstesinden geleceğine yönelik inancımız tamdır.”