Kuzey yarım küre yanıyor

EdisonAbi

Yeni Üye
Kuzey yarım küre yanıyor
Azamî sıcaklığın olağanda 25 santigrat derece olduğu Kanada’nın küçük Lytton kasabası, 49.6 derece üzere inanması güç dereceleri gördü. Gece sıcaklıklarının da olağanın üzerinde seyrettiği bölgede bu üslup hava şartları olağan olmadığından konutlarda soğutma sistemleri de bulunmuyordu. Dahası sıcakların niye olduğu yangınlar, yüzlerce bölge sakinini konutlarını terk etmeye zorladı.


BİLİM İNSANLARI UYARMIŞTI

Bilim insanları yıllardır, ekstrem hava olaylarının daha sık ve uzun soluklu yaşanacağı konusunda ihtarlarda bulunuyordu. Bu gerçek Kanada’da net biçimde deneyim ediliyor lakin kuzey yarım kürenin öbür bölgeleri için de durum birebir. ABD’nin kuzeybatısında birtakım otoyollar çok sıcaklar niçiniyle eridi, ülkenin en büyük kentlerinden New York’ta sıcaklar niçiniyle elektrik altyapısı riske girince halktan klima kullanmamaları istendi. Rusya’nın başşehri Moskova’da da tüm vakit içinderın haziran sıcaklık rekoru 34.8 derece ile 23 Haziran’da kırıldı.

Sibirya’da tarım eserleri sıcaklar yüzünden tarlada kurumaya yüz tuttu. Kuzey Kutbu’nda bile 30 derece üstü görüldü, Dünya Meteoroloji Tertibi bölgede rekor sıcaklıklar kaydedildiğini teyit ederken, Sibirya’daki Verkhoyansk’da 20 Haziran’da 38 derece ile rekor kırıldı. Koronavirüs pandemisi karşısında zorlanan Hindistan’da da sıcak hava hayatı zorlaştırıyor. Başşehir Yeni Delhi’de üst üste 40 derece üstü günler yaşandı. Irak’ta da 50 derece üzeri görüldü.

HASTANELERDE DURUM KORONADAN MAKUS

ABD Oregon Sıhhat Bilimleri Üniversitesi acil servisi, COVID-19’un en tesirli olduğu devirden bile daha ağır günler yaşıyor. Hekimler terden sırılsıklam biçimde nefes nefese kalmış hastalara sıvı temin etmek için yarışıyorlar, hastalar beden sıcaklıkları çok yükseldiği için hudut sistemleri iflas etmiş biçimde sedyelerde yatıyor. Oregon, Washington ve batı Kanada’da 800’den çok sıcaklık kaynaklı vefat yaşandı.

Bilim beşerlerine nazaran bu, iklim değişikliğinin ne kadar tehlikeli olabileceğine dair net bir ihtar. Bir gecede sıcak çarpmasına maruz kalmış 12 kişiyi tedavi eden Seattle Hastanesi’nden acil servis uzmanı David Markel, “yaşamımda bu biçimde bir şey görmedim” diyor. Sıcak çarpan hastaların böbrek ve ciğerleri çökerken kasları fonksiyonsuz hale geliyor.


‘İNSAN TESİRİ OLMASA BU TÜRLÜ OLMAZDI’

İngiltere Meteoroloji Ofisi’nden Nikos Christidis, “İnsan tesiri olmasa bu bölgede haziran ayında rekor sıcaklıkların görülmesi neredeyse imkânsızdı” dedi. Christidis, insan tesiri olmadan yaşanan iklim değişikliği durumunda çok sıcakların ABD’nin kuzeybatısı ve Kanada’nın güneybatısında lakin on binlerce yılda bir görüleceğini, fakat artık bunun her 15 yılda bir olmasının öngörüldüğünü söylemiş oldu. Christidis, sera gazı salınımının sürmesi halinde bunun bu yüzyıl ortasında her 2 yıla kadar düşebileceğini aktardı.


‘OMEGA BLOKU’ TESİRİ

İngiltere Kraliyet Meteoroloji Derneği Lideri Liz Bentley, Kanada ve ABD’de yaşanmakta olan çok sıcakları ‘Omega bloku’ tesirine bağlıyor. Yunan alfabesindeki Omega harfine misal biçiminden ötürü bu ismi alan akım süratli hareket edemeyen, sıcak karakterlere sahip. ötürüsıyla bunun tesirindeyken olağanların üzerinde bir sıcak hava görülüyor. Bentley yaşanan durumu şu biçimde anlattı: “Kanada ve ABD’de gördüğümüz yüksek basınç sistemleri, 10 kilometre irtifada esen ve jet akımı denilen rüzgârlar tarafınca yönlendiriliyor. Bu, olağanda hava sistemlerinin verimli bir biçimde batıdan doğuya hakikat hareket etmesini sağlıyor. Lakin bu jet akımı dalgalı hale geldi ve sıkıştı. Omega bloku denilen bu engelleme halinde hava sistemleri hiç bir yere hareket etmiyor. bu biçimdece oluşan yüksek basınç, günler yahut haftalar boyunca takılıp kalıyor.”
 
Üst