Londra’da taksici olmak epey zor! ‘3,5 yıl boyunca haftanın 7 günü, günde 12 saat imtihana çalıştım’
İngiltere’nin başşehri Londra’da taksi sürücüsü olmak hiç kolay değil.
Kentin sembollerinden biri olan siyah taksilerde şoförlük yapmak isteyenlerin “The Knowledge” (Bilgi) ismi verilen ve “dünyanın en sıkıntı ezber sınavı” olarak bilinen çoksıyla zorlayıcı bir testi geçmesi gerekiyor.
1865 yılından beri uygulanan test kapsamında, şoför adaylarının, on binlerce cadde ve sokaktan oluşan labirent üzere bir kent olan Londra’daki 100 bin iş yerinin ve anıt yerin yerini kolaylıkla bulabileceklerini ispatlamaları isteniyor.
Birden çok evrede gerçekleştirilen imtihanları tamamlamak, şoför adaylarının 3-4 yılını alabiliyor.
Kişinin Londra’nın her yerinde taksicilik yapabileceğine işaret eden yeşil rozeti alması için, Londra’nın merkezi kabul edilen Charing Cross’un etrafındaki 10 kilometre çapındaki alanda bulunan 26 bin cadde ve sokakta, navigasyon aygıtlarına başvurmadan yolunu bulabilmesi kaide.
The Knowledge’ı muvaffakiyetle tamamlayıp yeşil rozet almaya hak kazanan taksiciler, çalışma saatlerine bağlı olarak yılda 35000 ila 70000 sterlin gelir elde edebiliyor.
3,5 YIL BOYUNCA İMTİHANA ÇALIŞMIŞ
Yeşil rozetli bir taksi sürücüsü olan 44 yaşındaki Matt Newton, “Ben The Knowledge için çalışmaktan keyif almıştım lakin inanılmaz zordu. Biroldukça insan pes ediyor” kelamlarıyla özetledi yaşadığı süreci.
“3,5 yıl boyunca haftanın 7 günü günde 12 saat çalıştım” diyen Newton, taksiciliktilk evvel 20 yıl boyunca ağ analisti olarak çalıştığını da anlattı.
Washington Post’a konuşan Newton, “Öncelikle ‘Mavi Kitap’taki 320 rotayı çalışmakla başladım. Her gün bu rotalardan 80’ini başımda tasarlıyordum, daha sonrasında bir scooter’la buralardan geçiyordum. Taksi sürücüsü olmak için müracaat yapmadan evvel hastane rotalarını, tiyatro/sinema rotalarını, futbol rotalarını, trafik ışığı olmayan rotaları öğrendim” diye konuştu.
Newton yazılı imtihanı geçtikten daha sonra asıl “siyah taksici” olma süreci başladı. Birinci evrede her 56 günde bir, ilgili kurumun ofisinde imtihana tabi tutuluyordu. İmtihanda Newton’a Londra’nın rastgele noktalarından seçilen dört farklı rotayı nasıl oluşturacağı soruluyordu.
Gereğince puan topladıktan daha sonra, imtihanların aralığı evvel her 28 günde teğe, akabinde her 21 günde teğe indi.
Newton, “Herhangi bir etapta başarısız olduğunuz takdirde, bundan evvelki düzeye dönmeniz gerekiyor. Üç sene boyunca çalışıp bir daha de kendinizi en başta bulabilirsiniz. Geçeceğinizin garantisi yok” sözlerini kullandı.
ALZHEIMER İÇİN UMUT OLDU
Londra’nın taksi sürücülerinin bu üstün maharetleri, bilim beşerlerine da ilham oldu. Londra Üniversitesi’nden (UCL) bir küme bilim beşerinin başlatmış olduğu bir proje, taksicilerin beyinlerinde Alzheimer hastalığının daha güzel anlaşılabilmesi için ipuçları arıyor.
Günümüzde dünyada 50 milyon Alzheimer hastası olduğu ve bu sayıya her yıl 1 milyon yeni insanın eklendiği iddia ediliyor.
Taxi Brains (Taksi Beyinleri) ismi verilen proje kapsamında, sürücülerden MRI taraması altındayken Londra’nın A noktasından B noktasına nasıl gidebileceklerine dair rotalar oluşturmaları isteniyor.
Projeyi üç doktora öğrencisiyle birlikte yürüten bilişsel nörobilim uzmanı Prof. Hugo Spiers, Washington Post’a yaptığı açıklamada, “Londra taksicilerinin beyinleri dikkate şayan” derken 2000 yılında yapılmış bir diğer araştırmayı hatırlattı.
İrlandalı nörobilimci Eleanor Maguire’ın yürüttüğü bu çalışmada The Knowledge’a hazırlık basamağında taksi sürücülerinin beyinlerinde yaşanan olumlu değişimler mercek altına alınmıştı.
TAKSİCİLİK YAPTIKÇA BEYİNLERİ BÜYÜYOR
Spiers, “Bir taksicinin meslekte geçirdiği müddet arttıkça, beyninde öğrenme ve hafıza konusunda kıymetli bir rol oynayan hipokampus bölgesi de o kadar büyüyor. Alzheimer hastalarında ise tıpkı bölgenin küçüldüğünü görüyoruz” dedi ve ekledi:
“Taksi sürücülerinin rotaları planlarken hipokampuslarını nasıl kullandıkları hakkında hayli fazla bilgimiz yok. Pekala 26 bin cadde ve sokak içinde yollarını bulurken, beyinlerinin öteki bölgelerini nasıl kullanıyorlar? Birtakım rotaları daha süratli çizerken kimileri üzerine daha fazla düşünmelerinin niçinini açıklayabilir miyiz? Bu üzerine daha fazla bilgi sahibi olmamız gereken bir şey.”
Spiers’a göre, bu soruların karşılıkları, bunamayı daha erken teşhis edip hastaların tedavisine daha evvel başlamamızı sağlayacak araçların gelişmeninde değerli rol oynayabilir. Önümüzdeki yaz aylarında birinci sonuçlarının çıkması beklenen araştırmanın bulguları İngiltere Alzheimer Araştırmaları kurumu ile de paylaşılacak.
BABASINI ALZHEIMER’DAN KAYBETMİŞ
Temmuz-Ekim devrinde araştırmaya katılmak için müracaatta bulunan taksiciler, The Knowledge niçiniyle edindikleri ezber hünerlerinin öbür işlere de yarayacak olmasından şad. Araştırma kapsamında 30 taksi sürücüsünün beyinleri inceleniyor.
Bunlardan biri olan Newton, araştırmaya katılmak için şahsi sebepleri de olduğunu belirtti. Babası 2019 yılında bunama niçiniyle hayatını kaybeden Newton, araştırmaya katılmayı bir vazife olarak kabul ettiğini belirterek, “Bu hastalığın bir insan ve ailesi için ne kadar yıkıcı olabileceğini biliyorum. Benden tek istenen birkaç saat ayırmamdı, memnuniyetle dayanak verdim” diye konuştu.
2016 yılından bu yana taksicilik yapan Newton, yaz aylarında rast geldiği “Yeşil rozetli taksici gönüllüler aranıyor” ilanına başvurarak Taxi Brains projesinin bir kesimi oldu. Newton, Londra taksicilerinin çalışma mühletleri boyunca beyinlerinin büyümesinin kendisini şaşırtmadığını da belirtti.
FİYAT 30 STERLİN VE BİR BEYİN FOTOĞRAFI
Testin detaylarını da paylaşan Newton, “MRI’ın ortasında yatarken bize Londra’nın anıt yerlerine ilişkin fotoğraflar ve sokak isimleri gösteriyorlar. Aklımızdan A noktasından B noktasına gidebileceğimiz 120 farklı rotayı geçirmemizi istiyorlar. Bu esnada da beynimizi tarıyorlar” diye konuştu.
Newton ve öbür taksicilerden ayrıyeten Sea Hero Quest ismi verilen bir oyunu oynamaları da istendi. Kelam konusu görüntü bilimsel araştırmalarda sık sık kullanılıyor ve beynin karmaşık uzaysal navigasyon marifetlerini test etmekte kullanılıyor.
Araştırmacılar, iştirakleri karşılığında taksicilere 30 sterlin ödeme yapıyor ve bir de beyinlerinin MRI’la çekilmiş bir fotoğrafını ikram ediyor.
“YOL BULMA KONUSUNDA UZMANLAR”
Çalışmanın yürütücülerinden doktora öğrencisi Chris Gahnstrom, “Bugüne kadar birlikte deney yapma keyfini yaşadığım en nazik ve en açık kelamlı küme onlar” dedi.
31 yaşındaki Gahnstrom, “Londra’nın taksicileri bu çalışma için ülkü iştirakçiler zira uzaysal navigasyon manasında onların düzeyinde diğer hiç bir meslek kümesi yok” diye konuştu ve ekledi:
“Yol bulma konusunda uzmanlar. Hepsi epey büyük ölçüde bilgiyi öğrenmek zorunda kaldı ve bu ayrıntıları her gün daima kullanıyorlar. Onları öne çıkaran da bu.”
Gahnstrom, Taxi Brains grubu olarak hipokampusun alt bölgelerini de tespit etmek istediklerini, gayelerinin The Knowledge için çalışırken bilhassa etkilenen alanları bulmak olduğunu da kelamlarına ekledi.
“En yeterli rehberle en inançlı seyahat için her vakit Londra’nın ünlü siyah taksilerini seçin”
“LONDRA ARAÇ KULLANMANIN YANINDA BU TEST NE Kİ?”
Taksi sürücüsü Robert Lordon da Newton’a benzeri yollardan geçti. Hatta The Knowledge hazırlık süreci kendisini o kadar hayli etkiledi ki bu mevzuda bir blog yazmaya karar verdi. Lordon’ın yazıları 2018’de “The Knowledge: Train Your Brain Like a Cabbie” (Bilgi:Beyninizi Bir Taksici Üzere Çalıştırın) ismiyle kitap oldu.
Lordon, Taxi Brains projesini duyunca kendini katılmak zorunda hissettiğini belirterek, “Ailemde hiç kimsede Alzheimer olmadığı için epeyce şanslıyım. Fakat bu hastalığın ne kadar fecî olduğunun da farkındayım ve küçücük bir yardımım bile dokunabilecekse bunu yapmanın değerli olduğunu düşündüm” dedi.
40 yaşındaki taksici “İş çıkış saatinde Londra’nın dar ve dönemeçli sokaklarında araç kullanmanın yanında, The Knowledge’a hazırlanmak çocuk oyuncağı gibiydi” diye konuştu.
Lordon, “Londra’da araç kullanmak son senelerda fazlaca sayıdaki yol çalışması ve gitgide berbatlaşan trafik niçiniyle git gide gerilimli bir hal aldı. ötürüsıyla Alzheimer araştırmasına katılmak benim için hem bir zevk tıpkı vakitte bir cümbüş oldu” tabirlerini kullandı.
The Washington Post’ta yayımlanan “London cabbies’ brains are being studied for their navigating skills. It could help Alzheimer’s research.” başlıklı haberden derlenmiştir.
İngiltere’nin başşehri Londra’da taksi sürücüsü olmak hiç kolay değil.
Kentin sembollerinden biri olan siyah taksilerde şoförlük yapmak isteyenlerin “The Knowledge” (Bilgi) ismi verilen ve “dünyanın en sıkıntı ezber sınavı” olarak bilinen çoksıyla zorlayıcı bir testi geçmesi gerekiyor.
1865 yılından beri uygulanan test kapsamında, şoför adaylarının, on binlerce cadde ve sokaktan oluşan labirent üzere bir kent olan Londra’daki 100 bin iş yerinin ve anıt yerin yerini kolaylıkla bulabileceklerini ispatlamaları isteniyor.
Birden çok evrede gerçekleştirilen imtihanları tamamlamak, şoför adaylarının 3-4 yılını alabiliyor.
Kişinin Londra’nın her yerinde taksicilik yapabileceğine işaret eden yeşil rozeti alması için, Londra’nın merkezi kabul edilen Charing Cross’un etrafındaki 10 kilometre çapındaki alanda bulunan 26 bin cadde ve sokakta, navigasyon aygıtlarına başvurmadan yolunu bulabilmesi kaide.
The Knowledge’ı muvaffakiyetle tamamlayıp yeşil rozet almaya hak kazanan taksiciler, çalışma saatlerine bağlı olarak yılda 35000 ila 70000 sterlin gelir elde edebiliyor.
3,5 YIL BOYUNCA İMTİHANA ÇALIŞMIŞ
Yeşil rozetli bir taksi sürücüsü olan 44 yaşındaki Matt Newton, “Ben The Knowledge için çalışmaktan keyif almıştım lakin inanılmaz zordu. Biroldukça insan pes ediyor” kelamlarıyla özetledi yaşadığı süreci.
“3,5 yıl boyunca haftanın 7 günü günde 12 saat çalıştım” diyen Newton, taksiciliktilk evvel 20 yıl boyunca ağ analisti olarak çalıştığını da anlattı.
Washington Post’a konuşan Newton, “Öncelikle ‘Mavi Kitap’taki 320 rotayı çalışmakla başladım. Her gün bu rotalardan 80’ini başımda tasarlıyordum, daha sonrasında bir scooter’la buralardan geçiyordum. Taksi sürücüsü olmak için müracaat yapmadan evvel hastane rotalarını, tiyatro/sinema rotalarını, futbol rotalarını, trafik ışığı olmayan rotaları öğrendim” diye konuştu.
Newton yazılı imtihanı geçtikten daha sonra asıl “siyah taksici” olma süreci başladı. Birinci evrede her 56 günde bir, ilgili kurumun ofisinde imtihana tabi tutuluyordu. İmtihanda Newton’a Londra’nın rastgele noktalarından seçilen dört farklı rotayı nasıl oluşturacağı soruluyordu.
Gereğince puan topladıktan daha sonra, imtihanların aralığı evvel her 28 günde teğe, akabinde her 21 günde teğe indi.
Newton, “Herhangi bir etapta başarısız olduğunuz takdirde, bundan evvelki düzeye dönmeniz gerekiyor. Üç sene boyunca çalışıp bir daha de kendinizi en başta bulabilirsiniz. Geçeceğinizin garantisi yok” sözlerini kullandı.
ALZHEIMER İÇİN UMUT OLDU
Londra’nın taksi sürücülerinin bu üstün maharetleri, bilim beşerlerine da ilham oldu. Londra Üniversitesi’nden (UCL) bir küme bilim beşerinin başlatmış olduğu bir proje, taksicilerin beyinlerinde Alzheimer hastalığının daha güzel anlaşılabilmesi için ipuçları arıyor.
Günümüzde dünyada 50 milyon Alzheimer hastası olduğu ve bu sayıya her yıl 1 milyon yeni insanın eklendiği iddia ediliyor.
Taxi Brains (Taksi Beyinleri) ismi verilen proje kapsamında, sürücülerden MRI taraması altındayken Londra’nın A noktasından B noktasına nasıl gidebileceklerine dair rotalar oluşturmaları isteniyor.
Projeyi üç doktora öğrencisiyle birlikte yürüten bilişsel nörobilim uzmanı Prof. Hugo Spiers, Washington Post’a yaptığı açıklamada, “Londra taksicilerinin beyinleri dikkate şayan” derken 2000 yılında yapılmış bir diğer araştırmayı hatırlattı.
İrlandalı nörobilimci Eleanor Maguire’ın yürüttüğü bu çalışmada The Knowledge’a hazırlık basamağında taksi sürücülerinin beyinlerinde yaşanan olumlu değişimler mercek altına alınmıştı.
TAKSİCİLİK YAPTIKÇA BEYİNLERİ BÜYÜYOR
Spiers, “Bir taksicinin meslekte geçirdiği müddet arttıkça, beyninde öğrenme ve hafıza konusunda kıymetli bir rol oynayan hipokampus bölgesi de o kadar büyüyor. Alzheimer hastalarında ise tıpkı bölgenin küçüldüğünü görüyoruz” dedi ve ekledi:
“Taksi sürücülerinin rotaları planlarken hipokampuslarını nasıl kullandıkları hakkında hayli fazla bilgimiz yok. Pekala 26 bin cadde ve sokak içinde yollarını bulurken, beyinlerinin öteki bölgelerini nasıl kullanıyorlar? Birtakım rotaları daha süratli çizerken kimileri üzerine daha fazla düşünmelerinin niçinini açıklayabilir miyiz? Bu üzerine daha fazla bilgi sahibi olmamız gereken bir şey.”
Spiers’a göre, bu soruların karşılıkları, bunamayı daha erken teşhis edip hastaların tedavisine daha evvel başlamamızı sağlayacak araçların gelişmeninde değerli rol oynayabilir. Önümüzdeki yaz aylarında birinci sonuçlarının çıkması beklenen araştırmanın bulguları İngiltere Alzheimer Araştırmaları kurumu ile de paylaşılacak.
BABASINI ALZHEIMER’DAN KAYBETMİŞ
Temmuz-Ekim devrinde araştırmaya katılmak için müracaatta bulunan taksiciler, The Knowledge niçiniyle edindikleri ezber hünerlerinin öbür işlere de yarayacak olmasından şad. Araştırma kapsamında 30 taksi sürücüsünün beyinleri inceleniyor.
Bunlardan biri olan Newton, araştırmaya katılmak için şahsi sebepleri de olduğunu belirtti. Babası 2019 yılında bunama niçiniyle hayatını kaybeden Newton, araştırmaya katılmayı bir vazife olarak kabul ettiğini belirterek, “Bu hastalığın bir insan ve ailesi için ne kadar yıkıcı olabileceğini biliyorum. Benden tek istenen birkaç saat ayırmamdı, memnuniyetle dayanak verdim” diye konuştu.
2016 yılından bu yana taksicilik yapan Newton, yaz aylarında rast geldiği “Yeşil rozetli taksici gönüllüler aranıyor” ilanına başvurarak Taxi Brains projesinin bir kesimi oldu. Newton, Londra taksicilerinin çalışma mühletleri boyunca beyinlerinin büyümesinin kendisini şaşırtmadığını da belirtti.
FİYAT 30 STERLİN VE BİR BEYİN FOTOĞRAFI
Testin detaylarını da paylaşan Newton, “MRI’ın ortasında yatarken bize Londra’nın anıt yerlerine ilişkin fotoğraflar ve sokak isimleri gösteriyorlar. Aklımızdan A noktasından B noktasına gidebileceğimiz 120 farklı rotayı geçirmemizi istiyorlar. Bu esnada da beynimizi tarıyorlar” diye konuştu.
Newton ve öbür taksicilerden ayrıyeten Sea Hero Quest ismi verilen bir oyunu oynamaları da istendi. Kelam konusu görüntü bilimsel araştırmalarda sık sık kullanılıyor ve beynin karmaşık uzaysal navigasyon marifetlerini test etmekte kullanılıyor.
Araştırmacılar, iştirakleri karşılığında taksicilere 30 sterlin ödeme yapıyor ve bir de beyinlerinin MRI’la çekilmiş bir fotoğrafını ikram ediyor.
“YOL BULMA KONUSUNDA UZMANLAR”
Çalışmanın yürütücülerinden doktora öğrencisi Chris Gahnstrom, “Bugüne kadar birlikte deney yapma keyfini yaşadığım en nazik ve en açık kelamlı küme onlar” dedi.
31 yaşındaki Gahnstrom, “Londra’nın taksicileri bu çalışma için ülkü iştirakçiler zira uzaysal navigasyon manasında onların düzeyinde diğer hiç bir meslek kümesi yok” diye konuştu ve ekledi:
“Yol bulma konusunda uzmanlar. Hepsi epey büyük ölçüde bilgiyi öğrenmek zorunda kaldı ve bu ayrıntıları her gün daima kullanıyorlar. Onları öne çıkaran da bu.”
Gahnstrom, Taxi Brains grubu olarak hipokampusun alt bölgelerini de tespit etmek istediklerini, gayelerinin The Knowledge için çalışırken bilhassa etkilenen alanları bulmak olduğunu da kelamlarına ekledi.
“En yeterli rehberle en inançlı seyahat için her vakit Londra’nın ünlü siyah taksilerini seçin”
“LONDRA ARAÇ KULLANMANIN YANINDA BU TEST NE Kİ?”
Taksi sürücüsü Robert Lordon da Newton’a benzeri yollardan geçti. Hatta The Knowledge hazırlık süreci kendisini o kadar hayli etkiledi ki bu mevzuda bir blog yazmaya karar verdi. Lordon’ın yazıları 2018’de “The Knowledge: Train Your Brain Like a Cabbie” (Bilgi:Beyninizi Bir Taksici Üzere Çalıştırın) ismiyle kitap oldu.
Lordon, Taxi Brains projesini duyunca kendini katılmak zorunda hissettiğini belirterek, “Ailemde hiç kimsede Alzheimer olmadığı için epeyce şanslıyım. Fakat bu hastalığın ne kadar fecî olduğunun da farkındayım ve küçücük bir yardımım bile dokunabilecekse bunu yapmanın değerli olduğunu düşündüm” dedi.
40 yaşındaki taksici “İş çıkış saatinde Londra’nın dar ve dönemeçli sokaklarında araç kullanmanın yanında, The Knowledge’a hazırlanmak çocuk oyuncağı gibiydi” diye konuştu.
Lordon, “Londra’da araç kullanmak son senelerda fazlaca sayıdaki yol çalışması ve gitgide berbatlaşan trafik niçiniyle git gide gerilimli bir hal aldı. ötürüsıyla Alzheimer araştırmasına katılmak benim için hem bir zevk tıpkı vakitte bir cümbüş oldu” tabirlerini kullandı.
The Washington Post’ta yayımlanan “London cabbies’ brains are being studied for their navigating skills. It could help Alzheimer’s research.” başlıklı haberden derlenmiştir.