Saat 10.57’de telefon çaldı… Bilgili’nin son saatlerinde neler yaşandı?

EdisonAbi

Yeni Üye
Saat 10.57’de telefon çaldı… Bilgili’nin son saatlerinde neler yaşandı?
Yüzlerce Afgan Hamid Karzai Milletlerarası Havalimanı’nın pistini doldurmuştu. Taksi yapmakta olan ABD Hava Kuvvetleri’ne ilişkin nakliye uçağına tırmanmaya uğraşıyorlardı. Başlarının üzerinde iki Apache helikopteri uçuyor ve dağılmalarını sağlamaya çalışıyordu.

Pistteki Afganlardan biri de 17 yaşındaki Zeki Enveri’ydi. Kalabalığı yara yara uçağın yanına ulaşan Zeki, iniş ekiplerinden birine tırmandı. Uçağın suratı saatte 200 kilometreye ulaşmıştı lakin Zeki sıkı sıkı tutunmaya devam ediyordu.

Birkaç saat evvel başşehir Kabil’in Taliban denetimindeki birinci gününe başladığı sıralarda, lise son sınıf öğrencisi ve Afganistan genç ulusal futbol grubunun orta saha oyuncusu olan Zeki, ağabeyini telefonla aramış ve “Afganistan’dan kaçmazsam tekrar asla futbol oynayamam” demişti.

Ağabeyi Zakir, “Gitme kardeşim, geri dön, akıllı çocuksun sen, gitme sakın” diye karşılık verse de dinletemedi. Zeki, “Denemek zorundayım” diyerek kapattı telefonu.


UÇAK BİRDENBİRE KALKTI, ZEKİ TUTUNAMADI

Akabinde yaşanan müthiş olayın imgelerini milyonlarca kişi izledi. O kadar ki o anlar ABD’nin 20 yıldır süren ve kaotik bir çıkışla sonuçlanan Afganistan savaşındaki başarısızlığının sembollerinden biri haline geldi. Birfazlaca kişi ABD’nin bu savaşı başlatmasının niçini olan 11 Eylül’le paralellikler kurmadan edemedi. C-17 Globemaster III Kabil üzerinde yükselirken, Zeki yüzlerce metreden aşağı düştü.

Uçağın mürettebatı pisti dolduran kalabalıktan kaçabilmek için ansızın kalkma sonucu almıştı. Alanda topu kimselere kaptırmadığından “Kalkan” lakabıyla anılan Akıllı’nın gücü daha fazla tutunmaya yetmemişti.

O anları pistte bulunan biroldukca kişi telefonlarıyla görüntüledi. İmgelerden birinde bir erkeğin “Aman Allah’ım” dediği duyuluyordu. “Şuraya düşüyorlar.”

“BÜTÜN BİR KUŞAK DÜŞTÜ”

Yardım kuruluşlarının deklare ettiğına bakılırsa o gün en az iki genç erkek daha o uçakta hayatını kaybetti. Bir tanesi Bilgili’yle birebir anda uçaktan düşmüş başkası de kapanmakta olan iniş gruplarının altında ezilerek can vermişti. Uçağa tutunan biroldukca öteki genç erkek de tekerlekler pistten ayrılmadan birkaç saniye evvel atlamamış olsalar tıpkı mukadderatı yaşayabilirlerdi.

Bu gençlerin hepsi Taliban daha sonrası Afganistan’ında doğup büyümüş neslin üyeleriydi ve ülkeden çıkabilmek uğruna hızlanan bir askeri jete tutunmayı bile göze alabilecek kadar korkuyorlardı.


Kabil’de yaşayan şair Şefika Hpalvak, Twitter paylaşımında, “Sadece Kabil düşmedi. Daha ilerici bir Afganistan’a inanan ve bunun için çalışan bütün bir kuşak düştü. Dünyaya güvendiler ve daha parlak bir gelecek umut ettiler” diye yazdı.


O ANLARDA NELER OLDU?

Wall Street Journal, geçtiğimiz günlerde Akıllı’nın ailesi ve arkadaşlarıyla, olayın görgü şahitleriyle ve askeri havacılık uzmanlarıyla görüşüp olay yerinde çekilmiş görüntü ve fotoğrafları tahlil ederek, “O anlarda ne oldu?” sorusuna cevap aradı.


Gazeteye bir yazılı açıklama yapan ABD Hava Kuvvetleri yetkilileri, “olayların nasıl geliştiğini daha âlâ anlamak” ve “gelecekte de misal şeyler yaşanmasını önlemek” hedefiyle bir soruşturma yürütüldüğünü bildirdi.

TALİBAN daha sonraSI KUŞAĞIN ÇOCUKLARI

38 milyonluk Afganistan nüfusunun kıymetli bir kısmı Taliban’ın 1996-2001 yılları içindeki iktidarında çabucak hemen hayatta bile değildi. 17 yaşındaki Zeki ve kadro arkadaşları ebeveynlerinin hayal bile edemeyeceği bir çocukluk geçirdi.

Taliban’ın aşağıladığı futbol, Afganistan’ın dünyayla bir daha kaynaşmasının bir sembolü haline geldi. Kabil, Kunduz, Kandahar üzere kentlerde yaşayan kız ve oğlan çocukları, Barcelona, Manchester United, Chelsea üzere dünyanın öbür ucundaki ülkelerin ekiplerini meblağ oldular.


Bir vakit içinder Taliban’ın toplu infazlarını gerçekleştirdiği ve hırsızların kesik ellerini kale direklerine astığı futbol stadyumu bir kere daha spora açıldı. Hatta Akıllı’nın orta alanında oynadığı U-19 futbol grubu maçlarını bu stadyumda yapar hale geldi.


KAÇMAK GÜNLERDİR AKLINDAYDI

Taliban’ın geri dönüşüyle Zeki üzere biroldukca üst seviye atlet ülkeden kaçmanın yollarını aramaya başladı. Lakin yollar Taliban militanlarınca kapatılıyor kalabalık kümeler ülkeden kaçmaya çalışan futbolculara saldırıyordu. Milletlerarası Profesyonel Futbolcular Federasyonu’ndan geçtiğimiz pazartesi yapılan açıklamada, 77 bayan oyuncunun aileleriyle birlikte Avustralya’ya tahliyelerinin muvaffakiyetle gerçekleştirildiği bildirildi.


Zeki de kaçmaya kararlıydı. Bu ay başında Taliban’ın ilerleyişi başşehre yaklaştığında, arkadaşlarıyla birlikte öğlen yemeğinde et ve pilav yerken ne yapacaklarını konuşmuşlardı. Bir tanesi “Hepimiz gitmeliyiz” demiş, Zeki de “Eğer gelirlerse bu ülkeyi terk edeceğim” diye yanıt vermişti.

Zeki, ABD liderliğindeki koalisyonun Taliban idaresini devirmesinden iki yıl daha sonra Afganistan’ın yeni anayasasının kabulünden ve seçimlerden ise hemilk evvel Kabil’de doğdu. Ülkenin toplumsal manada en liberal kentinde yaşıyordu ve yavaş yavaş globalleşen bir toplum segmentinin kesimiydi.

MESSI ÜZERE OLMAK İSTİYORDU

Babası emekli bir iş adamıydı. Zeki, yerleşkesi Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın yakınlarında bulunan seçkin Fransız lisesinde okuyordu. Okul grubunun kaptanıydı. 2015 prestijiyle lokal kulüplerde de oynamaya başlamıştı. Maradona, Pele ve idolü Messi üzere o da en güzellerin numarası olan 10 numarayla alana çıkıyordu. Messi üzere olmak istiyor vaktinin birçoklarını Messi’nin görüntülerini izleyip onun üzere oynayabilmek için idman yapmakla geçiriyordu.

Arkadaşlarıyla konuşmalarında sık sık Taliban’ın ebeveynlerinin kuşağına yaptığı vahim şeylerden bahsediyorlardı. 2017 prestijiyle savaş kapılarına dayanmıştı. O yaz Taliban mensubu bir intihar saldırganı okulun çabucak önündeki bir kavşakta kendini patlatınca Zeki ve arkadaşları dehşet ortasında kaçmak zorunda kalmışlardı. Arkadaşlarından Abdullah, okulun bir hafta kapatıldığını belirterek, “Zeki fazlaca sarsılmıştı” diye konuştu.

2018’de bir gün okula çantasında bir sürprizle gitti: Afganistan genç ulusal grubunun kırmızı formasıyla… Abdullah, “O gün kutlamak için hepimize hamburger ısmarlamıştı” diye anlattı.


“FIRÇAYI SAKIN KİMSEYE VERME”

Kırmızı formasıyla hayli öz inançlı ve kararlı görünüyor, sık sık Facebook’ta fotoğraflarını paylaşıyordu. Kadro elbiseli bir öteki fotoğrafının altında da “Sen kendi hayatının ressamısın. Fırçayı sakın kimseye verme” diyordu.

Ağustos ayında Taliban Afganistan genelinde ilerledikçe Akıllı’nın de morali bozuldu. Ağabeyi Zakir’e militanların zafere ulaşması halinde futbol alanı ve ötesi için kurduğu hayallerin yerle bir olacağını söylemişti. Zakir, “Gençti ve Taliban’ı hiç görmemişti” diye konuştu ve ekledi: “Çok korkuyordu.”

Taliban’ın Kabil kapılarına dayandığı gece, Zeki ulusal ekipten arkadaşı olan Frutan’ı arayıp “Biz futbol oynamaya nasıl devam edeceğiz?” diye sormuştu. Frutan, Wall Street Journal’a yaptığı açıklamada, “Bütün hayallerimiz toza dönüşmüştü” tabirlerini kullandı.

SAAT 10.57’DE AĞABEYİNİ ARADI

Pazartesi sabahı yani Taliban’ın başşehrin denetimini ele geçirmesinin sonraki günü Zeki, ağabeyi Zakir’e ailenin otomobilini yıkamaya gittiğini söylemiş oldu. Saat 10.57’de Zakir’in telefonu çaldı. Açtığında arttan motor sesleri ve insan gürültüsü geliyordu.

Zeki çabukla, “Havaalanındayım ben” dedi.

Zakir, “Vizen yok, biletin yok, nereye gideceksin? Konuta gel” diye yanıtladı.

Zeki, “Uçağa hayli yakınım” dedi ve ekledi: “Bu iş Allah’a emanet…”

Biraz ileride ABD’ye ilişkin ekipmanla dolu C-17 uçağı Hamid Karzai Memleketler arası Havalimanı’nın askeri tarafına iniyordu. Bir gün evvel bir öteki emsal uçağın kargo rampasına tırmanıp içeri doluşan 832 Afgan ülkeden tahliye edilmişti.


PİLOT BİRDENBİRE KALKMAYA KARAR VERDİ

Artık ortalarında Zeki Enveri’nin de bulunduğu yüzlerce sivil daha havalimanı güvenliğini ihlal ederek tıpkı şeyi yapabilme ümidiyle pistte toplanıyordu. C-17’nin mürettebatı kargolarını boşaltamadan uçağın etrafı binmeye çalışan Afganlarla çevrilmişti bile.

İtiş kakışın ortasında C-17 pilotu bir karar aldı: Uçağın hiç yolcu almadan Kabil’den çabucak ayrılması gerekiyordu.

Hava Kuvvetleri Sözcüsü, “Uçağın etrafındaki durumun gitgide kötüleşmesiyle karşı karşıya kalan pilotlar hava alanını en kısa müddette terk etme sonucu aldı” diye konuştu.

Emekli bir ABD Hava Kuvvetleri albayı olan Cedric Leighton, pilotun bir sürü berbat seçenek içinden en uygununu seçtiğini belirterek, “Mürettebat olarak bir karar vermek zorundasınız: Mürettebatımın, uçağımın, kargomun güvenliği uçağa asılmakta olanların güvenliğinden daha mı kıymetli?” dedi ve “Sonuçta bu şahısların kim olduğunu bilmiyorsunuz” sözlerini kullandı.

KUVVETLİ OLANLAR UÇAĞA ASILDI

Uçak geri dönüp pistte taksi yapmaya başlamıştı. Etrafı silahlı Humvee’lerle çevriliydi. Dorukta helikopterler uçuyordu. Kalabalık süratle bir daha toplanmış, yüzlerce erkek uçağın dev kanatlarına ve gümbürdeyen motorlarına gerçek ilerlemeye başlamıştı.

Zeki uçak yükselirken sağ kanadın altına tutunabilecek kadar atletik bir erkek kümesinin en önüne geçti. Etrafındakiler uçağın farklı kısımlarına tutunmaya çalışıyordu.

Zeki uçağın dışını kavradı, dümdüz ileri yanlışsız bakıyordu. Odaklanarak kaslarındaki tüm gücünü kullandığı, yüzündeki çelik üzere tabirden aşikâr oluyordu. Etrafındaki uçağa tutunan öteki bireylerin kimileri pistteki kalabalığa yanlışsız el sallamaya başladı. Başkaları ise endişeyle ileri bakıyordu.


VAR GÜCÜYLE TUTUNMAYA DEVAM EDİYORDU

C-17 hızlandıkça gruptakilerin çoğunluğu pes etmeye başladı. Uçağın yanında koşan kimileri hala boşa ataklar yapıyordu. Uçağa tutunmaya devam edenlerden biri, “Hey, nereye gidiyoruz biz?” diye sordu. Bir başkası “Rüzgâr epeyce kötü çarpacak bize” diye uyardı. O esnada birkaç kişi kendini kurtarmak için tutunduğu yeri bıraktı. Zeki onlardan biri değildi…

Birkaç saat daha sonra Zakir’in telefonu bir daha çaldı. Karşıdaki kişi, “Zeki Enveri’yi tanıyor musunuz?” diye soruyordu.

Wall Street Journal’ın “Afghanistan’s Falling Man: The 17-Year-Old Soccer Star Who Plunged From a U.S. Military Jet” başlıklı haberinden derlenmiştir.
 
Üst