Sezaryende genel anestezi Ulkemizde sezaryen operasyonlarnn %90'ndan fazlas genel anestezi altnda uygulanmaktadr. Avrupa ve Amerika'da ise sezaryen operasyonlarnda ilk secenek epidural ve spinal gibi yontemlerdir. Turkiye'de genel anestezinin tercih edilmesinin en onemli nedeni bir yandan anestezi uzman saysnn genel olarak nispeten az olmas, ote yandan dogumda epidural ve spinal anestezi uygulama konusunda yetismis anestezi uzman saysnn nispeten az olmasdr. Epidural ve spinal gibi lokal anestezi yontemleri ozel bir egitim gerektirir, uygulamas daha uzun surer ve kullanlan malzemelerin maliyeti (epidural kateter gibi) baz durumlarda genel anestezinin maliyetini asar. Genel anestezi ile epidural (ve spinal) anestezi arasndaki en onemli fark genel anestezinin operasyon suresince tam bilinc kaybna yol acmas, diger iki yontemde ise bilincin genellikle tumuyle ack olmasdr. Burada genellikle dememizin nedeni sudur: epidural uygulamas esnasnda anne adaynn asr kaygl olmas ya da baska tbbi nedenlerle anestezi uzman bebegin dogmas sonras anneyi "uyutmak" icin baz ilaclar uygulayabilir. Ancak bu genel anestezi degil "uykudur". Diger onemli bir fark da genel anestezi uygulamasnn baslamasndan operasyona gecilebilmesine kadar gerekli olan surenin genel anestezide cok daha ksa olmasdr. Epidural (ve spinal) on hazrlk gerektiren ve uygulandktan sonra etki etmesine kadar belli bir sure gecmesini gerektiren yontemlerdir. Bu nedenle dogumun acil olarak gerceklesmesinin gerekli oldugu durumlarda (fetal distres ("bebegin sksmas"), asr kanama gibi) genel anestezi kacnlmazdr. Diger tum durumlarda, epidural ve spinal icin kesin bir saknca mevcut olmadg surece (anne adaynn epidural istememesi, kanama-phtlasma bozukluklar, kan hacminin asr kanamaya bagl azalms olmas gibi) sezaryenin bu iki yontemden biriyle gerceklestirilmesi hem anne aday, hem de bebek icin avantaj teskil etmektedir. Bu noktada sunu da vurgulamak gerekir: epidural ve spinal uygulamalarnn yaygnlasmas icin ilk paragrafta deginildigi gibi ulkemizde hem genel olarak anestezi uzman saysnn, hem de epidural ve spinal konusunda deneyimli anestezi uzman saysnn artmas gereklidir. Bugunku imkanlarmza gore ulkemizde anne adaylarnn buyuk ksmna genel anestezi altnda sezaryen uygulanmakta ve onemli bir ksmnda da genel anestezi tumuyle basarl olmaktadr. Ulkemizde anestezi ve reanimasyon uzmanlarnn genel anestezi deneyimleri en az Avrupa ve Amerika'daki uzmanlar kadar fazladr. Genel anestezi nasl uygulanr? Genel anestezinin en onemli asamas entubasyon ad verilen asamadr. Burada anne adaynn agz boslugundan solunum yollarna dogru entubasyon tubu ad verilen plastik bir tup yerlestirilir ve anne adaynn solunumu anestezi uzman kontrolunde bu tupe baglanan oksijen kaynagyla devam eder. Entubasyon asamasna gelmeden once anne adayna "maske" ad verilen ve agz ve burunu kaplayan bir aletle %100 oksijen solutulur. Bu esnada anne adaynn karn cildi sezaryen operasyonu icin antiseptik maddeyle "boyanarak" uzerine steril ortuler serilir. Boyama asamasnn anne aday "uyumadan" once yaplmasnn nedeni henuz dogmams olan bebegin anestezi gazlarna daha az maruz kalmasn saglamaktr. Yine de baz doktorlar kendi tecrubelerine dayanarak, boyama asamasnn da anne aday "uyuduktan" sonra yaplamasn onerir ve uygularlar. Oksijen verildikten sonra anne adayna solunumu tumuyle kontrol altna almak amacyla santral sinir sistemini basklayan bir ilac verilir. Entubasyon tupunun daha kolay yerlestirilmesini saglamak amacyla bu asamada bir kas gevsetici uygulanr. Entubasyon tupunun solunum yollarna yerlestirilmesi sonrasnda bu tupten anne adayna bir yandan oksijen ote yandan da anestezinin "derinlesmesini" saglayan "anestezi gazlar" solutulur. Bu gazlarn solutulmasnda amac bir yandan agr hissini tumuyle ortadan kaldrmak ote yandan anne adaynn operasyon esnasnda olup bitenleri hicbir sekilde hatrlamamasna yardmc olmaktr. Kas gevsetici ilaclar da solunum kontrolunun anestezi uzmannda kalmasn saglamak amacyla devam ettirilir. Bebek dogduktan sonra anestezi daha da "derinlestirilir". Operasyon sona erdiginde kas gevseticilerin etkisini gideren ilaclar uygulanr, entubasyon tupu ckarldgnda anne adaynn solunumu ve tum yasamsal refleksleri geri donmustur. Genel anestezinin muhtemel riskleri: Aspirasyon: genel anestezinin en onemli riski, oksurme refleksinin devre ds kalmas nedeniyle herhangi bir nedenle kusma olustugunda mide iceriginin kusmayla birlikte solunum yollarna kacmasdr. Mide icerigi asit oldugundan ve mide dolu oldugunda besin artklar icerdiginden akcigerler icin tehlikelidir. Asit akciger hucrelerini parcalayc etkiler gosterir, besin artklar da kitlesel etkileriyle solunum yollarn tkarlar. Aspirasyon, entubasyon yaplmadan onceki donemde veya entubasyon tupu ckarldktan sonra anne adaynn tumuyle "aylmasna" kadar olan donemde ortaya ckar. Gunumuzde aspirasyon, alnan onlemler sayesinde oldukca ender gorulur hale gelmistir. Bu onlemler anne adaynn en az 4 (ideal 6) saatlik tam bir aclk suresinden sonra (bu surede su da icilmemelidir!) anesteziye alnmas ve anestezi doktorunun mide asidini gidermek icin uyguladg antiasit ilaclardr. Bu iki onlemle aspirasyon oldukca ender olarak ortaya ckar. Zor entubasyon: ozellikle "sisman" anne adaylarnda veya diger baz nedenlerle (boynun ksa olmas gibi) entubasyon zor ya da imkansz olabilir. Tecrubeli bir anestezist bu zor durumlarda bile entubasyon tupunu dogru bir sekilde yerlestirmeyi basarabilir. Asr kanama: genel anestezi gazlarnn bir ksm uterusu gevsetici etkiler gosterirler. Tecrubeli bir anestezist, uterus kasn gevsetici etkileri en az olan "gazlar" kullanr ve gazn dozunu da mumkun olan en dusuk seviyede tutar. Yeni dogan bebekle ilgili sorunlar: sezaryene baslangctan bebegin dogmasna kadar gecen sure uzadkca bebegin bu durumdan olumsuz olarak etkilenme olaslg artar. Tecrubeli bir kadn-dogum uzman mumkun olan en ksa surede bebegin dogmasn saglayarak, bu riskin en aza inmesini saglar. Yeni dogan bebekle ilgili sorunlar: sezaryene baslangctan bebegin dogmasna kadar gecen sure uzadkca bebegin bu durumdan olumsuz olarak etkilenme olaslg artar. Tecrubeli bir kadn-dogum uzman mumkun olan en ksa surede bebegin dogmasn saglayarak, bu riskin en aza inmesini saglar.