Sizin bağışıklık sisteminiz hangisi? ‘General’ T hücrelerini dengeleme rehberi…
Covid-19 pandemisiyle bir arada 2020 yılının en çok konuşulan sözlerinden biri bağışıklık oldu. Bir anda hepimiz bağışıklık sistemimizi “güçlendirmenin” yollarını aramaya başladık. Bir yandan da antikor, sitokin, T hücresi üzere yeni yeni kavramlarla tanıştık.
İmmünoloji uzmanı Dr. Heather Moday‘e göre bunda şaşılacak bir şey yok. Çünkü, “Tüm dünyayı etkileyen bir pandemi ortaya çıkınca, beşerler da bu biçimde şeylere dikkat etmeye başlıyor.”
ABD’nin Pennsylvania eyaletinin Philadelphia kentinde bulunan İşlevsel Tıp Enstitüsü’nde vazife yapan Moday, yakın vakitte yayımlanan kitabı ‘The Immunotype Breakthrough’da (İmmünotip Atılımı) bağışıklık sistemimizi mercek altına alıyor.
Bağışıklık sistemini “gerçek bir vefat kalım meselesi” olarak nitelendiren Moday, bu sistemin her gün virüslerle ve öteki işgalcilerle karşı karşıya olduğunu ve bedenimizi savunduğunu belirtiyor.
“Çoğu vakit ne siz neyle uğraştığınızın farkındasınız, ne de ben farkındayım” diyen Moday, şöyleki devam ediyor:
“Hastalanmak olağan bir şeydir. Asıl problem çabucak güzelleşip iyileşemediğiniz… Ne çoğunlukla hasta oluyorsunuz? Hastalığınız ne kadar sürüyor? Bu soruların yanıtları size bağışıklık sisteminizin ne kadar kuvvetli olduğuna dair bir fikir verecektir.”
“BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ KRİZİ”
Moday’e göre çağdaş ömür biçimlerimiz, bir bağışıklık sistemi krizine yol açıyor. Lakin bu sistemleri daha kuvvetli bir hale getirmenin de elimizde olduğunu belirten ABD’li uzman, “İnsanlar birden fazla vakit kendilerine verilen bağışıklık sistemiyle yaşamak zorunda olduklarını, bu mevzuda ellerinden çok bir şey gelmeyeceğini düşünüyor. Ne var ki, nerede olurlarsa olsunlar, bağışıklık sistemlerini uygunlaştırmak ellerinde” sözlerini kullanıyor.
Kitabında da tabir ettiği üzere, beşerler bağışıklık sistemi sıkıntılarına bakılırsa dört kümeye ayrılıyor ve kişi bu kümelerin hangisinde bulunduğunu bildiği takdirde, metabolizmasının hastalıklara karşı savunma kalkanını bir daha dengeleyebiliyor.
Üstelik mevzu yalnızca bir virüs ya da bakteri kapıp da hasta olmak da değil. Bağışıklık sistemimiz genel manada sıhhat durumumuzu, hayat müddetimizi, birfazlaca insanın vefat niçini olan kalp hastalığı, akciğer hastalığı, diyabet, Alzheimer ve kanser üzere kronik hastalıkları geliştirme ihtimalimizi de belirliyor.
ENFLAMASYON NEDİR, NE İŞE FAYDA?
Bu kilidi açan anahtar ise enflamasyon kavramını anlamak. Enflamasyon, bağışıklık sisteminin tamir reaksiyonunun bir kesimi. Bedenimizde bağışıklık sistemi hücrelerinin oluşturduğu ordu bir düşmana karşı harekete geçtiğinde, kızarıklık, şişkinlik, ateş üzere belirtiler ortaya çıkıyor. Yahut mikropları hapsedip bedenden atabilmek için balgam üretmeye başlıyoruz. Bütün bunlar aslında birer enflamasyon semptomu.
Moday, “Hepimizin bedeninde gün ortasında daima enflamasyon yansıları oluşuyor. Lakin bu reaksiyonlar epey kısa mühlet ortasında ortadan kaybolduğu için semptomları hissetmiyoruz” kelamlarıyla, bunun insan hayatının en doğal ögelerinden biri olduğunu vurguluyor.
Burada kritik olan nokta şu: Enflamasyon reaksiyonunun vakit içinde sakinleşmesi gerekiyor. Moday, “Mikroplar etkisiz hale geldikten daha sonra yangını kendi kendinize söndürebiliyorsanız, enflamasyon süper bir şeydir” diyor. Lakin yangın yanmaya devam eder ya da denetimden çıkarsa, bu biçimde bir bozukluk ortaya çıkıyor, bu da çeşitli kronik hastalıkların temelini oluşturuyor.
SİGARA TÜKETİMİ, DİYABET, ÇOK KİLOLAR…
Diyelim sigara içiyorsunuz… Bu makus alışkanlık soluk borunuzda, akciğerlerinizde, ağzınızda ve yemek borunuzda hasara niye oluyor. Moday, “Bağışıklık hücrelerimiz daima bu hasarı tamir ettiğinden uzun vadede bedenimizde fazlaca fazla enflamasyon oluşuyor” diyor.
Birebir biçimde diyabet hastası olduğunuz takdirde de “çok yüksek kan şekeri, kan damarlarını tahrip ediyor ve daima bunu tamir etmek zorunda kalıyoruz. Misal bir durum beden kitle indeksi 30’un üzerinde olan obez bireyler için de geçerli. Moday, “Yağ başlı başına bir enflamatuar” diyor.
ENFLAMASYON KISIR DÖNGÜSÜ
Enflamasyon düzeyimiz bununla birlikte, Covid üzere yeni bir virüsle karşılaştığımızda ne kadar hasta olacağımızı da belirliyor. “Eğer enflamasyon sizde kronikse, bedeniniz aslına bakarsanız hasar görmüş demektir. Bedeninizin her yanındaki yangınları söndürmeye çalışıyorsunuz demektir” diyen Moday, bu durumda bağışıklık hücrelerimizin son bir uğraşla harekete geçip çok reaksiyon verdiğini bunun kararında da “sitokin fırtınası” denen çok tehlikeli durumun ortaya çıktığını belirtiyor.
Enflamasyonun kritik olduğu bir öteki nokta da romatoid artrit (iltihaplı romatizma), lupus, Tip 1 diyabet üzere otoimmün bozukluklar. Otoimmün bozukluğu bulunan bireylerde, bağışıklık sistemi bedenin kendi dokularına saldırmaya başlıyor. Moday bu durumu, “enflamasyon-otoimmünite-daha fazla enflamasyon formunda işleyen bir kısır döngü” olarak özetliyor.
Moday, “Eğer biz enflamasyon kaynaklarını kesersek, bağışıklık sistemimiz de işini yapabilecek hale gelir” tabirlerini kullanıyor.
ENFLAMASYONU NASIL AZALTIRIZ?
Alerji ve immünoloji alanlarındaki uzmanlıklarının akabinde Ayurveda, akupunktur, klâsik Çin tıbbı üzere başlıkları kapsayan bütünleyici tıp alanında çalışmalar yürüten Moday, işlevsel tıp eğitimi de almış. İşlevsel tıp, insan sağlığındaki sıkıntıların çeşitli dengesizliklerden kaynaklandığını öngörüyor. Çeşitli biyokimyasal testlerle tespit edilen bu dengesizliklerin beslenme ve ömür üslubu değişiklikleriyle bir daha rayına oturtulması hedefleniyor.
Bu noktada Moday’in enflamasyon meselesine yaklaşımı da biraz daha geniş kapsamlı. Çok şeker tüketiminin, fazla oturmanın ve fazlaca fazla alkol tüketmenin enflamasyonu artırabileceğini belirten Moday polifenol zengini besinlerle beslenmenin yani epeyce farklı renklerde zerzevat ve meyveler tüketmenin de enflamasyonu azaltabileceğini söylüyor.
Moday’in bağışıklık kelam konusu olduğunda en değerli tavsiyesi ise günde 8 saat uyumak. Gerçekten aşılanmış bireylerin antikor reaksiyonlarına bakılan araştırmalarda da gereğince uyku uyumayanların bedenlerindeki antikor ölçüsünün, her gece 8 saat uyuyanlara kıyasla daha düşük olduğu gözler önüne seriliyor.
Moday, besinlerdeki tarım ilacı kalıntıları, plastik eserleri yumuşatmak için kullanılan Bisfenol A (BPA) hususu, kozmetiklerde bulunan ftalat ve paraben çeşidi kimyasallar üzere toksinlerin “bağışıklık hücrelerimizi direkt güçsüz bıraktığını” ve bağışıklık bozukluğunda “önemli bir rol oynadığını” söylüyor.
İÇİN İÇİN YANAN, YANLIŞ YÖNLENDİRİLMİŞ, HİPERAKTİF BAĞIŞIKLIK
Kendisine danışan hastaların tedavisi sırasında karşılaştığı örüntülerle dört ana bağışıklık bozukluğu tipi belirleyen Moday, kişinin hayatında kendi bağışıklık tipine uygun değişimler yapmasının gerekliliğinin de altını çiziyor.
Yanlış Yönlendirilmiş bağışıklık bozukluğu tipinde, bağışıklık sistemi kişinin kendi sağlıklı dokularına saldırıyor. Zayıf bağışıklığa sahip olan bireylerde, sistem patojenler karşısında gereğince kuvvetli duramıyor. İçin İçin Yanan bağışıklık bozukluğunda, kişi kronik enflamasyonla yaşamaya çalışıyor. Hiperaktif bağışıklık tipinde ise bağışıklık sistemi, reaksiyon vermemesi gereken şeylere de reaksiyon veriyor. (Bu tiplerin detaylarını aşağıda bulabilirsiniz.) Moday bir kişinin birebir anda birden çok bağışıklık bozukluğunu yaşamasının mümkün olduğunun da altını çiziyor.
BAĞIŞIKLIK ORDUSUNUN GENERALLERİ T HÜCRELERİ
Moday’in her bir kategori için verdiği tavsiyeler, bağışıklık hücrelerini bilhassa de T hücrelerini dengelemeyi amaçlıyor. Aşılanan ve enfeksiyon geçirmiş şahıslarla yapılan çalışmalar kararı, Covid’e karşı bağışıklıktaki rolü son devirde sık sık gündeme gelen T hücreleriyle ilgili olarak Moday, “Bu hücreler ordudaki generaller üzeredir, biroldukca kıymetli sonucu onlar alır” diyor.
Bir hücum anında T hücreleri kendilerine yardımcı olacak Thl hücreleri üretmeye başlıyor. Thl hücreleri yüksek düzeyde enflamatuar özelliğe sahip. Bedeninde Thl ölçüsü olması gerekenden çok olan şahıslar, İçin İçin Yanan ya da Yanlış Yönlendirilmiş bağışıklık tipine sahipken, Zayıf bağışıklık kümesindeki şahıslar daha fazla Thl’ye muhtaçlık duyuyor.
Bu bağlamda düşünüldüğünde, bağışıklık sisteminin “güçlendirilmesi” her vakit daha güzel bağışıklık manasına gelmiyor. Birtakım durumlarda tam bilakis çok çalışan bağışıklık sisteminin suratının kesilmesini sağlamak gerekiyor. Zayıf gruptakiler haricindekilerin, bağışıklık sistemini güçlendirmeye gereksinimi olmadığını tabir eden Moday, başka kümeler için bir daha yönlendirme ya da sakinleştirme müdahalelerine gereksinim olduğunu belirtiyor ve ekliyor:
“Bağışıklık sisteminizin niye o biçimde hareket ettiğini çözebilirseniz, istikrarını de sağlayabilirsiniz.”
SİZİN BAĞIŞIKLIĞINIZ HANGİSİ?
Gelelim Moday’in belirlediği dört temel bağışıklık bozukluğunun detaylarına ve bu bozukluklardan birini ya da birkaçını yaşadığını düşünenlerin alabileceği tedbirlere…
Yanlış Yönlendirilmiş Bağışıklık
Muhtemel işaretleri: Lupus, romatoid artrit, multipl skleroz ya da tiroit üzere bir otoimmün hastalık ya da ailenizde bu hastalıklardan mustarip birilerinin olması.
Ayrıyeten açıklanamayan saç dökülmeleri, eklem ağrıları, eklem şişkinlikleri, kas zayıflığı ya da kas ağrıları.
Ne yapmalı? Moday’e nazaran bu gruptakiler bağırsak sıhhatine odaklanmalı; bağırsaklardaki bakterileri beslemek için daha fazla lif ve kefir, kimchi, sauerkraut üzere doğal olarak fermente edilmiş besinler tüketmeli.
Moday, bir beslenme uzmanından da dayanak alarak, şeker, alkol, buğday, süt eserleri, soya, yumurta, mısır, yer fıstığı ve işlenmiş besinleri 30 günlüğüne büsbütün kesmeyi de tavsiye ediyor.
“Eğer sorun bu yiyeceklerden rastgele birinden kaynaklanıyorsa, bağışıklık sisteminin sakinleşebilmek için kucak dolusu vakti olacaktır” diyen Moday 30 günün sonunda besinleri yavaş yavaş beslenmeye dahil ederek bedenin reaksiyonlarının gözlemlenmesi gerektiğini de kelamlarına ekliyor.
İçin İçin Yanan Bağışıklık
Muhtemel işaretleri: Diyabet ya da yüksek kan şekeri, kalp damar hastalıkları.
Kalp krizi geçirdiyseniz, tansiyonunuz yüksekse, vücut kitle indeksiniz 30’un üzerindeyse, eklemlerinizde iltihap ya da şişkinlik var ise.
Ne yapmalı? Moday, bu kümedeki şahısların enflamasyon azaltmaya odaklanması gerektiğini belirtiyor. Bunun için de atılacak adımların başında şekeri ve ayçiçeği, mısır, kanola üzere “endüstriyel” tohum yağlarını beslenmeden çıkarmak geliyor.
Moray ayrıyeten antienflamatuar balık yağlarının tüketiminin artırılmasını tavsiye ediyor. (Bunun için direkt yağlı balık yemek de balık yağı desteklerine başvurmak da mümkün seçenekler.) Birebir biçimde zerdeçalın etken hususu “curcumin” içeren destekler almak ya da zerdeçala mutfakta daha fazla yer vermek de Moday’in tavsiyelerinden. Çünkü araştırmalar curcumin unsurunun enflamasyonu biroldukca düzeyde aşağı çektiğini gösteriyor.
Çok kilolu şahıslar için ise en öncelik sağlıklı bir kiloya inmek.
Hiperaktif Bağışıklık
Mümkün işaretleri: Mevsimsel alerjiler ya da besin alerjileri, egzama ve çeşitli döküntüler, astım yahut kronik öksürük.
Küfe hassasiyet, mantar enfeksiyonları geçirmeye yatkınlık.
Ne yapmalı? Bu şahısların bağışıklık sistemi neyin dost neyin düşman olduğunu ayırt edemiyor. O niçinle bağışıklık sistemini sakinleştirecek adımlar atılması gerekiyor.
Moray, bunu yapmanın yollarından birinin A vitamini ve karotenoid tüketimini artırmak olduğunu söylüyor. Karotenoid, balkabağı, pancar, mango, yumurta sarısı, karaciğer, tavuk ve hindi etleri ile morina balığının karaciğerinden elde edilen balık yağında bulunuyor.
Bir öbür kritik husus de kuersetin. Başta soğan ve elma olmak üzere biroldukca eserde bulunabilen kuersetin, bedende antihistamin görevi görüyor.
Onun haricinde konutun havasındaki kirliliği ortadan kaldırmak için sık sık camları açmak da bir öbür tavsiye.
Zayıf Bağışıklık
Mümkün işaretleri: Sık sık soğuk algınlığı ya da üst teneffüs yolları enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları geçirmek. Sık sık uçuk çıkarmak. Soğuk algınlıklarının haftalarca sürmesi. Seyahatlerde ishal olmak ya da besin zehirlenmesi geçirmek. Genel olarak halsiz hissetmek.
Ne yapmalı? Moday, bağışıklık sistemini besleyen betaglukanlar açısından güçlü maitake ve shiitake mantarlarının tüketilmesini ya da mantar karışımlarından elde edilen besin desteklerinin kullanılmasını öneriyor.
Fakat hepsinden kıymetlisi uyku. Moday, “Uyku kaliteniz yükseldiği anda bağışıklık sisteminiz süratle toparlanmaya başlar” diyor.
Uyku hormonu olarak da bilinen melatonin salgısını artırmak için gece yatmadan 1 saat evvel elektronik aygıtların bir kenara bırakılması, geceleri mavi ışığı kıran gözlükler takılması, yatak odasındaki elektronik ışıkların üzerine sinema çekilmesi ve karanlık yapan perdeler kullanılması da uyku kalitesini artırmaya yardımcı ögelerden.
The Telegraph’ta yayımlanan “How to work out your ‘immunotype’ and why it could be the secret to better health” başlıklı yazıdan derlenmiştir.
Covid-19 pandemisiyle bir arada 2020 yılının en çok konuşulan sözlerinden biri bağışıklık oldu. Bir anda hepimiz bağışıklık sistemimizi “güçlendirmenin” yollarını aramaya başladık. Bir yandan da antikor, sitokin, T hücresi üzere yeni yeni kavramlarla tanıştık.
İmmünoloji uzmanı Dr. Heather Moday‘e göre bunda şaşılacak bir şey yok. Çünkü, “Tüm dünyayı etkileyen bir pandemi ortaya çıkınca, beşerler da bu biçimde şeylere dikkat etmeye başlıyor.”
ABD’nin Pennsylvania eyaletinin Philadelphia kentinde bulunan İşlevsel Tıp Enstitüsü’nde vazife yapan Moday, yakın vakitte yayımlanan kitabı ‘The Immunotype Breakthrough’da (İmmünotip Atılımı) bağışıklık sistemimizi mercek altına alıyor.
Bağışıklık sistemini “gerçek bir vefat kalım meselesi” olarak nitelendiren Moday, bu sistemin her gün virüslerle ve öteki işgalcilerle karşı karşıya olduğunu ve bedenimizi savunduğunu belirtiyor.
“Çoğu vakit ne siz neyle uğraştığınızın farkındasınız, ne de ben farkındayım” diyen Moday, şöyleki devam ediyor:
“Hastalanmak olağan bir şeydir. Asıl problem çabucak güzelleşip iyileşemediğiniz… Ne çoğunlukla hasta oluyorsunuz? Hastalığınız ne kadar sürüyor? Bu soruların yanıtları size bağışıklık sisteminizin ne kadar kuvvetli olduğuna dair bir fikir verecektir.”
“BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ KRİZİ”
Moday’e göre çağdaş ömür biçimlerimiz, bir bağışıklık sistemi krizine yol açıyor. Lakin bu sistemleri daha kuvvetli bir hale getirmenin de elimizde olduğunu belirten ABD’li uzman, “İnsanlar birden fazla vakit kendilerine verilen bağışıklık sistemiyle yaşamak zorunda olduklarını, bu mevzuda ellerinden çok bir şey gelmeyeceğini düşünüyor. Ne var ki, nerede olurlarsa olsunlar, bağışıklık sistemlerini uygunlaştırmak ellerinde” sözlerini kullanıyor.
Kitabında da tabir ettiği üzere, beşerler bağışıklık sistemi sıkıntılarına bakılırsa dört kümeye ayrılıyor ve kişi bu kümelerin hangisinde bulunduğunu bildiği takdirde, metabolizmasının hastalıklara karşı savunma kalkanını bir daha dengeleyebiliyor.
Üstelik mevzu yalnızca bir virüs ya da bakteri kapıp da hasta olmak da değil. Bağışıklık sistemimiz genel manada sıhhat durumumuzu, hayat müddetimizi, birfazlaca insanın vefat niçini olan kalp hastalığı, akciğer hastalığı, diyabet, Alzheimer ve kanser üzere kronik hastalıkları geliştirme ihtimalimizi de belirliyor.
ENFLAMASYON NEDİR, NE İŞE FAYDA?
Bu kilidi açan anahtar ise enflamasyon kavramını anlamak. Enflamasyon, bağışıklık sisteminin tamir reaksiyonunun bir kesimi. Bedenimizde bağışıklık sistemi hücrelerinin oluşturduğu ordu bir düşmana karşı harekete geçtiğinde, kızarıklık, şişkinlik, ateş üzere belirtiler ortaya çıkıyor. Yahut mikropları hapsedip bedenden atabilmek için balgam üretmeye başlıyoruz. Bütün bunlar aslında birer enflamasyon semptomu.
Moday, “Hepimizin bedeninde gün ortasında daima enflamasyon yansıları oluşuyor. Lakin bu reaksiyonlar epey kısa mühlet ortasında ortadan kaybolduğu için semptomları hissetmiyoruz” kelamlarıyla, bunun insan hayatının en doğal ögelerinden biri olduğunu vurguluyor.
Burada kritik olan nokta şu: Enflamasyon reaksiyonunun vakit içinde sakinleşmesi gerekiyor. Moday, “Mikroplar etkisiz hale geldikten daha sonra yangını kendi kendinize söndürebiliyorsanız, enflamasyon süper bir şeydir” diyor. Lakin yangın yanmaya devam eder ya da denetimden çıkarsa, bu biçimde bir bozukluk ortaya çıkıyor, bu da çeşitli kronik hastalıkların temelini oluşturuyor.
SİGARA TÜKETİMİ, DİYABET, ÇOK KİLOLAR…
Diyelim sigara içiyorsunuz… Bu makus alışkanlık soluk borunuzda, akciğerlerinizde, ağzınızda ve yemek borunuzda hasara niye oluyor. Moday, “Bağışıklık hücrelerimiz daima bu hasarı tamir ettiğinden uzun vadede bedenimizde fazlaca fazla enflamasyon oluşuyor” diyor.
Birebir biçimde diyabet hastası olduğunuz takdirde de “çok yüksek kan şekeri, kan damarlarını tahrip ediyor ve daima bunu tamir etmek zorunda kalıyoruz. Misal bir durum beden kitle indeksi 30’un üzerinde olan obez bireyler için de geçerli. Moday, “Yağ başlı başına bir enflamatuar” diyor.
ENFLAMASYON KISIR DÖNGÜSÜ
Enflamasyon düzeyimiz bununla birlikte, Covid üzere yeni bir virüsle karşılaştığımızda ne kadar hasta olacağımızı da belirliyor. “Eğer enflamasyon sizde kronikse, bedeniniz aslına bakarsanız hasar görmüş demektir. Bedeninizin her yanındaki yangınları söndürmeye çalışıyorsunuz demektir” diyen Moday, bu durumda bağışıklık hücrelerimizin son bir uğraşla harekete geçip çok reaksiyon verdiğini bunun kararında da “sitokin fırtınası” denen çok tehlikeli durumun ortaya çıktığını belirtiyor.
Enflamasyonun kritik olduğu bir öteki nokta da romatoid artrit (iltihaplı romatizma), lupus, Tip 1 diyabet üzere otoimmün bozukluklar. Otoimmün bozukluğu bulunan bireylerde, bağışıklık sistemi bedenin kendi dokularına saldırmaya başlıyor. Moday bu durumu, “enflamasyon-otoimmünite-daha fazla enflamasyon formunda işleyen bir kısır döngü” olarak özetliyor.
Moday, “Eğer biz enflamasyon kaynaklarını kesersek, bağışıklık sistemimiz de işini yapabilecek hale gelir” tabirlerini kullanıyor.
ENFLAMASYONU NASIL AZALTIRIZ?
Alerji ve immünoloji alanlarındaki uzmanlıklarının akabinde Ayurveda, akupunktur, klâsik Çin tıbbı üzere başlıkları kapsayan bütünleyici tıp alanında çalışmalar yürüten Moday, işlevsel tıp eğitimi de almış. İşlevsel tıp, insan sağlığındaki sıkıntıların çeşitli dengesizliklerden kaynaklandığını öngörüyor. Çeşitli biyokimyasal testlerle tespit edilen bu dengesizliklerin beslenme ve ömür üslubu değişiklikleriyle bir daha rayına oturtulması hedefleniyor.
Bu noktada Moday’in enflamasyon meselesine yaklaşımı da biraz daha geniş kapsamlı. Çok şeker tüketiminin, fazla oturmanın ve fazlaca fazla alkol tüketmenin enflamasyonu artırabileceğini belirten Moday polifenol zengini besinlerle beslenmenin yani epeyce farklı renklerde zerzevat ve meyveler tüketmenin de enflamasyonu azaltabileceğini söylüyor.
Moday’in bağışıklık kelam konusu olduğunda en değerli tavsiyesi ise günde 8 saat uyumak. Gerçekten aşılanmış bireylerin antikor reaksiyonlarına bakılan araştırmalarda da gereğince uyku uyumayanların bedenlerindeki antikor ölçüsünün, her gece 8 saat uyuyanlara kıyasla daha düşük olduğu gözler önüne seriliyor.
Moday, besinlerdeki tarım ilacı kalıntıları, plastik eserleri yumuşatmak için kullanılan Bisfenol A (BPA) hususu, kozmetiklerde bulunan ftalat ve paraben çeşidi kimyasallar üzere toksinlerin “bağışıklık hücrelerimizi direkt güçsüz bıraktığını” ve bağışıklık bozukluğunda “önemli bir rol oynadığını” söylüyor.
İÇİN İÇİN YANAN, YANLIŞ YÖNLENDİRİLMİŞ, HİPERAKTİF BAĞIŞIKLIK
Kendisine danışan hastaların tedavisi sırasında karşılaştığı örüntülerle dört ana bağışıklık bozukluğu tipi belirleyen Moday, kişinin hayatında kendi bağışıklık tipine uygun değişimler yapmasının gerekliliğinin de altını çiziyor.
Yanlış Yönlendirilmiş bağışıklık bozukluğu tipinde, bağışıklık sistemi kişinin kendi sağlıklı dokularına saldırıyor. Zayıf bağışıklığa sahip olan bireylerde, sistem patojenler karşısında gereğince kuvvetli duramıyor. İçin İçin Yanan bağışıklık bozukluğunda, kişi kronik enflamasyonla yaşamaya çalışıyor. Hiperaktif bağışıklık tipinde ise bağışıklık sistemi, reaksiyon vermemesi gereken şeylere de reaksiyon veriyor. (Bu tiplerin detaylarını aşağıda bulabilirsiniz.) Moday bir kişinin birebir anda birden çok bağışıklık bozukluğunu yaşamasının mümkün olduğunun da altını çiziyor.
BAĞIŞIKLIK ORDUSUNUN GENERALLERİ T HÜCRELERİ
Moday’in her bir kategori için verdiği tavsiyeler, bağışıklık hücrelerini bilhassa de T hücrelerini dengelemeyi amaçlıyor. Aşılanan ve enfeksiyon geçirmiş şahıslarla yapılan çalışmalar kararı, Covid’e karşı bağışıklıktaki rolü son devirde sık sık gündeme gelen T hücreleriyle ilgili olarak Moday, “Bu hücreler ordudaki generaller üzeredir, biroldukca kıymetli sonucu onlar alır” diyor.
Bir hücum anında T hücreleri kendilerine yardımcı olacak Thl hücreleri üretmeye başlıyor. Thl hücreleri yüksek düzeyde enflamatuar özelliğe sahip. Bedeninde Thl ölçüsü olması gerekenden çok olan şahıslar, İçin İçin Yanan ya da Yanlış Yönlendirilmiş bağışıklık tipine sahipken, Zayıf bağışıklık kümesindeki şahıslar daha fazla Thl’ye muhtaçlık duyuyor.
Bu bağlamda düşünüldüğünde, bağışıklık sisteminin “güçlendirilmesi” her vakit daha güzel bağışıklık manasına gelmiyor. Birtakım durumlarda tam bilakis çok çalışan bağışıklık sisteminin suratının kesilmesini sağlamak gerekiyor. Zayıf gruptakiler haricindekilerin, bağışıklık sistemini güçlendirmeye gereksinimi olmadığını tabir eden Moday, başka kümeler için bir daha yönlendirme ya da sakinleştirme müdahalelerine gereksinim olduğunu belirtiyor ve ekliyor:
“Bağışıklık sisteminizin niye o biçimde hareket ettiğini çözebilirseniz, istikrarını de sağlayabilirsiniz.”
SİZİN BAĞIŞIKLIĞINIZ HANGİSİ?
Gelelim Moday’in belirlediği dört temel bağışıklık bozukluğunun detaylarına ve bu bozukluklardan birini ya da birkaçını yaşadığını düşünenlerin alabileceği tedbirlere…
Yanlış Yönlendirilmiş Bağışıklık
Muhtemel işaretleri: Lupus, romatoid artrit, multipl skleroz ya da tiroit üzere bir otoimmün hastalık ya da ailenizde bu hastalıklardan mustarip birilerinin olması.
Ayrıyeten açıklanamayan saç dökülmeleri, eklem ağrıları, eklem şişkinlikleri, kas zayıflığı ya da kas ağrıları.
Ne yapmalı? Moday’e nazaran bu gruptakiler bağırsak sıhhatine odaklanmalı; bağırsaklardaki bakterileri beslemek için daha fazla lif ve kefir, kimchi, sauerkraut üzere doğal olarak fermente edilmiş besinler tüketmeli.
Moday, bir beslenme uzmanından da dayanak alarak, şeker, alkol, buğday, süt eserleri, soya, yumurta, mısır, yer fıstığı ve işlenmiş besinleri 30 günlüğüne büsbütün kesmeyi de tavsiye ediyor.
“Eğer sorun bu yiyeceklerden rastgele birinden kaynaklanıyorsa, bağışıklık sisteminin sakinleşebilmek için kucak dolusu vakti olacaktır” diyen Moday 30 günün sonunda besinleri yavaş yavaş beslenmeye dahil ederek bedenin reaksiyonlarının gözlemlenmesi gerektiğini de kelamlarına ekliyor.
İçin İçin Yanan Bağışıklık
Muhtemel işaretleri: Diyabet ya da yüksek kan şekeri, kalp damar hastalıkları.
Kalp krizi geçirdiyseniz, tansiyonunuz yüksekse, vücut kitle indeksiniz 30’un üzerindeyse, eklemlerinizde iltihap ya da şişkinlik var ise.
Ne yapmalı? Moday, bu kümedeki şahısların enflamasyon azaltmaya odaklanması gerektiğini belirtiyor. Bunun için de atılacak adımların başında şekeri ve ayçiçeği, mısır, kanola üzere “endüstriyel” tohum yağlarını beslenmeden çıkarmak geliyor.
Moray ayrıyeten antienflamatuar balık yağlarının tüketiminin artırılmasını tavsiye ediyor. (Bunun için direkt yağlı balık yemek de balık yağı desteklerine başvurmak da mümkün seçenekler.) Birebir biçimde zerdeçalın etken hususu “curcumin” içeren destekler almak ya da zerdeçala mutfakta daha fazla yer vermek de Moday’in tavsiyelerinden. Çünkü araştırmalar curcumin unsurunun enflamasyonu biroldukca düzeyde aşağı çektiğini gösteriyor.
Çok kilolu şahıslar için ise en öncelik sağlıklı bir kiloya inmek.
Hiperaktif Bağışıklık
Mümkün işaretleri: Mevsimsel alerjiler ya da besin alerjileri, egzama ve çeşitli döküntüler, astım yahut kronik öksürük.
Küfe hassasiyet, mantar enfeksiyonları geçirmeye yatkınlık.
Ne yapmalı? Bu şahısların bağışıklık sistemi neyin dost neyin düşman olduğunu ayırt edemiyor. O niçinle bağışıklık sistemini sakinleştirecek adımlar atılması gerekiyor.
Moray, bunu yapmanın yollarından birinin A vitamini ve karotenoid tüketimini artırmak olduğunu söylüyor. Karotenoid, balkabağı, pancar, mango, yumurta sarısı, karaciğer, tavuk ve hindi etleri ile morina balığının karaciğerinden elde edilen balık yağında bulunuyor.
Bir öbür kritik husus de kuersetin. Başta soğan ve elma olmak üzere biroldukca eserde bulunabilen kuersetin, bedende antihistamin görevi görüyor.
Onun haricinde konutun havasındaki kirliliği ortadan kaldırmak için sık sık camları açmak da bir öbür tavsiye.
Zayıf Bağışıklık
Mümkün işaretleri: Sık sık soğuk algınlığı ya da üst teneffüs yolları enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları geçirmek. Sık sık uçuk çıkarmak. Soğuk algınlıklarının haftalarca sürmesi. Seyahatlerde ishal olmak ya da besin zehirlenmesi geçirmek. Genel olarak halsiz hissetmek.
Ne yapmalı? Moday, bağışıklık sistemini besleyen betaglukanlar açısından güçlü maitake ve shiitake mantarlarının tüketilmesini ya da mantar karışımlarından elde edilen besin desteklerinin kullanılmasını öneriyor.
Fakat hepsinden kıymetlisi uyku. Moday, “Uyku kaliteniz yükseldiği anda bağışıklık sisteminiz süratle toparlanmaya başlar” diyor.
Uyku hormonu olarak da bilinen melatonin salgısını artırmak için gece yatmadan 1 saat evvel elektronik aygıtların bir kenara bırakılması, geceleri mavi ışığı kıran gözlükler takılması, yatak odasındaki elektronik ışıkların üzerine sinema çekilmesi ve karanlık yapan perdeler kullanılması da uyku kalitesini artırmaya yardımcı ögelerden.
The Telegraph’ta yayımlanan “How to work out your ‘immunotype’ and why it could be the secret to better health” başlıklı yazıdan derlenmiştir.