Tabiatın çöküşü üzerinde insan tesiri: Biyoçeşitlilik krizi

Bilim insanları 6. Büyük Kitlesel Yok Oluş’un ortasında olduğumuzu söylüyor. Bu yok oluşu insan faaliyetlerinden kaynaklanan biyoçeşitlilik krizi olarak tanım eden uzmanlar, “İklim krizi, biyoçeşitlilik krizi ile bir arada ele alınmalı” diyerek uyarıyor.

Fosil yakıt kullanması, ormansızlaşma ve arazi kullanmasındaki değişikler üzere insan faaliyetlerinin kararında yaşanan iklim değişikliğinin sonuçları dünyanın şimdi her yerinde tesirini gösteriyor. Sıcak hava dalgaları, kuraklık, şiddetli yağışlar, yangınlar, seller, fırtınalar ve kasırgalar üzere çok hava olaylarının sayısı ve yoğunluğu giderek artıyor. İklim krizi derinleşirken hayatın temelini oluşturan biyoçeşitlilik de şimdiye kadar görülmemiş bir süratte azalıyor.

Biyoçeşitliliğin geçmişten bugüne değişimi ilgili yeni ve değerli araştırmalardan biri Birleşmiş Milletler Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri temalı Hükümetlerarası Bilim-Politika Formu’nun (IPBES) 2019 yılında yayımladığı rapor. “Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Üzerine Global Kıymetlendirme Raporu” ismi ile hazırlanan rapora nazaran, gezegen üzerinde bir milyon hayvan ve bitki tipi yok olma tehlikesi ile karşı karşıya.

Global ölçekte biyoçeşitliliğin korunması için çalışmalar gerçekleştiren sivil toplum kuruluşu Dünya Doğayı Müdafaa Vakfı (WWF) ve Londra Zooloji Derneği’nin 2020 yılında yayımladığı “Yaşayan Gezegen Raporu” da izledikleri canlı tiplerinin popülasyonlarında yüzde 68 azalma olduğunu ortaya koydu. Milletlerarası Tabiat Müdafaa Birliği de geçen yıl dünyada 15 cinsin jenerasyonunun tükendiğini ilan etti.

Pekala, bitki ve hayvan cins ya da tiplerin kaybı ne manaya geliyor?

Biyoçeşitliliğin varlığı, beşerler dahil olmak üzere yerküredeki tüm canlılık için niye değerli?

Araştırmalar biyoçeşitlilik kaybının niçinlerini nasıl açıkıyor? İnsan faaliyetleri biyoçeşitliliği nasıl etkiliyor?

Biyoçeşitlilik krizinin iklim krizi ile nasıl bir münasebeti var?


Independent Türkçe’den Helin Alp, bu soruların karşılıklarını araştırdı. Tabiat Muhafaza Merkezi Biyolojik Çeşitlilik Muhafaza Programı Koordinatörü Dr. Özge Balkız, “Özellikle arılar, kelebekler, kimi kuş ve göğüslü çeşitleri, temel besin bitkilerinin çoğalmasını sağlıyor. Bu yararın ekonomik karşılığı her yıl 235 ile 577 milyar dolar içinde” diyor.

Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Utku Perktaş da “Dünya bir biyoçeşitlilik krizi ortasında ve bu kriz, iklim krizini aşan bir noktaya ulaştı” ikazında bulunuyor.

İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Kısmı’ndan öğretim üyesi Dr. Emrah Çoraman ise, “Biyoçeşitlilik krizinin gerisinde yatan en değerli niye insan faaliyetlerden dolayı habitatların azalması. İklim krizi biyoçeşitlilik krizine tesirini çabucak hemen tam olarak göstermedi lakin önümüzdeki senelerda en az öbür niçinler kadar tesirli olacak” biçiminde konuşuyor.

Tarif olarak bir yerdeki tüm bitki, hayvan ve mikroorganizma cinslerini kapsayan biyoçeşitlilik, cins çeşitliliği, gen çeşitliği, fonkisiyonel ve ekosistem çeşitliliğinden oluşuyor. Dünya üzerinde her canlının bir kıymeti var ve milyonlarca canlı çeşidi hem kendi ortalarında birebir vakitte birfazlaca açıdan başka canlılarla etkileşim ortasında yaşıyor. Global ekosistem istikrar ortasında dünyada hayatın devamına katkıda bulunuyor. İnsanlık da biyoçeşitlilikten ve ekosistemden sağladığı faydalar yardımıyla sağlıklı bir yaşama devam edebiliyor.

WWF (Dünya Doğayı Müdafaa Vakfı) ve Londra Zooloji Derneği tarafınca 2020 yılında yayımlanan “Yaşayan Gezegen Raporu”na nazaran, insan ömrünün temelini oluşturan biyoçeşitliliğin besin, su, enereji, ilaç ve öbür genetik malzemelerin elde edilmesinde değerli rolü var. bir daha raporda biyoçeşitliliğin iklimin düzenlenmesi, su kalitesinin sağlanması, bitkilerin tozlaşması, taşkınların denetimi, kirliliğin azaltılması açısından da temel bir fonksiyona sahip olduğu tabir ediliyor.

Haberin tamamı için .
 
Üst