Atopik Dermatit
Atopik dermatit çocukluk çağının en sık görülen deri hastalıklarından biridir. Atopik dermatit, atopik egzema ya da alerjik egzema diye de isimlendirilir. Ekseriyetle süt çocukluğu periyodunda başlar. Hastalık, etkilenen bireylerin %45`inde birinci 6 ay, %60`ında birinci bir yaş ve %85`inde birinci 5 yaş ortasında başlamaktadır. Atopik dermatitte genetik yatkınlık olduğu için alerjik nezle ve astımı olan ailelerin çocuklarında daha sık görülür.
Atopik dermatit deride kaşıntılar ve kızarıklıklarla ortaya çıkan allerjik bir deri hastalığıdır. Deride kuruluk, kaşıntı ve birtakım alanlarda kızarıklık ve pullanma sık görülen bulgulardır. Fakat atopik dermatitin en kıymetli bulgusu deri kuruluğudur. Kuruluğa bağlı olarak deride kaşıntılar meydana gelir. Kaşıntı da atopik dermatite mahsus deri bulgularının çıkmasına yol açar. Kaşıntıyı terleme, sıcak, tahriş edici unsurlar ve alerjenlerle temas artırır. Kaşınma ile deri bütünlüğü daha kolay bozulur ve egzama olarak tanımladığımız bulgular oluşur. Kaşıntı gün ortasında aralıklı olarak ortaya çıkabilir, akşamları ve geceleri ise daha fazladır. Bu niçinle olağan uyku sistemi büsbütün bozulabilir. Şiddetli kaşıntı atopik dermatite has deri yaralarının ortaya çıkmasına yol açar. Ortaya çıkan yaralar ise daha fazla kaşıntıya niye olur. bu biçimdece kaşıntı-yara ortaya çıkması-kaşıntı biçiminde bir kısır döngü ortaya çıkar. Duygusal gerilimler de alevlenmelere yol açar. Kaşıntı hem hasta birebir vakitte ailesi için hayat kalitesini değerli ölçüde ve olumsuz biçimde etkileyebilir.
Egzema deride oluşan kızarık, üzeri pütürlü, pullanma ve sızıntı bulunan lezyonlardır. Atopik dermatitin yaşa göre deride tutulum alanları farklılık göstermektedir. Süt çocukluğu periyodunda en sık yüzde (çoğunlukla yanaklarda), saçlı deride, diz ve dirsek bölgelerinin dış yüzeylerinde ve kulak gerisinde görülür. Bez bölgesi çoklukla etkilenmemiştir. İki yaşından büyük çocuklarda daha epeyce dirsek içleri, diz gerisi, boyun, el ve ayak bileği bölgesini meblağ. Ergenlik devrinde lezyonlar daha epeyce el ve ayak bilekleri, kol ve bacakların iç yüzlerinde, göz etrafı, yüz, boyun ve gövdenin üst kısmındadır. bu vakitte egzama yalnızca ellerde olabilir. Çoklukla ciltte çizgilenme, kalınlaşma ve renkte yoğunlaşmaya yol açar.
Atopik dermatit ömrün ilerleyen evrelerinde gelişecek olan öteki allerjik hastalıkların birinci belirtisi olabilir. Atopik dermatitli çocuklarda ilerleyen yaşlarda astım ya da allerjik nezle gelişebilir. Atopik dermatit ile başlayan ve astım ve allerjik nezle ile devam eden bu süreç allerjik yürüyüş olarak isimlendirilir Atopik dermatitin tanısı için klinik bulgular ve muayene kafidir. Teşhis koydurucu bir laboratuvar bulgusu yoktur. Laboratuvar, temel olarak allerjilerin taranması ve benzeri bulgu veren ender görülen hastalıklardan ayırt edilmesi için kullanılır.
Atopik dermatitli her çocukta allerjenle duyarlanma saptanmaz. Hastalık şiddeti arttıkça allerjenle duyarlanma sıklığı artar. Bu niçinle allerjenle duyarlanma en çok orta ve ağır şiddetteki atopik dermatitli çocuklarda oluşur. En sık rastlanan allerji besin allerjisidir. Ülkemizde çocukluk çağındaki besin allerjilerinin %85`inden süt, yumurta akı, buğday, fındık ve daha seyrek olarak soya, balık ve susam ve yer fıstığı sorumludur. Besinlerin yanı sıra mesken tozu akarlarına, hayvan tüy ve döküntülerine ve polenlere karşı allerjiler de atopik dermatitde rol oynayabilir.
Tedavinin maksatları derideki egzemanın azaltılması, derinin nemlendirilmesinin aktif olarak sağlanması ve egzemanın alevlenmesine niye olan etkenlerin ortadan kaldırılmasıdır. Deride kuruluk hastaların çabucak tümünde vardır. Tedavinin birinci maksadı deride var olan bu kuruluğun giderilmesidir. Derinin nemlendirilmesi ile kuruluk ve kaşıntı azalır, yavaşça olgular yalnızca derinin nemlendirilmesi ile denetim altına alınabilir. Çevresel faktörler hastalığın alevlenmesinde etkilidirler. Bu niçinle: yakınmalara yola açan besin, akar, hayvan ve polen allerjenleri ile temas önlenmelidir. Sıcaklık ve nem oranındaki ani değişikliklerden kaçınılmalı, terleme önlenmelidir. Yünlü, tüylü ve naylon giyeceklerden uzak durup bol kesitli pamuklu giysiler tercih edilmeli, çamaşırlar toz deterjandan çok sıvı deterjan yahut granül sabunlarla yıkanıp epey güzel durulanmalı, yumuşatıcı unsurlar kullanılmamalıdır. Deriyi tahriş eden deterjanlar, kimyasal unsurlar, parfümlü ve renkli sabunlar kullanılmamalıdır. Atopik dermatit tedavisinde en aktif ilaç egzema üzerine sürülen kortizonlu kremlerdir. Tüm bedene yayılacak biçimde kullanılmadıkları sürece ve sık kullanılmadıkları sürece önemli yan tesirlere yol açmazlar. Muhtemel yan tesirleri içinde deri incelmesi, renklenmede azalma, çizgilerin oluşması, deri altı kanamalar, deri altı damar genişlemeleri olabilir. Çok kuvvetli tesire sahip kortizonlu ilaçların uzun mühlet deriye uygulanması ile nadiren önemli sistemik tesirler de ortaya çıkabilir. Bu niçinle hastalar tabibine istişareden bu ilacı kullanmamalıdır. Kortizon içermeyen kremler pimekrolimus ve takrolimus 2 yaşından büyük bebeklerde yavaşça ve orta şiddette atopik dermatit tedavisinde kullanılması önerilmektedir. Kortizonlu ilaçlarda görülen yan tesirlere yol açmazlar. Yüz üzere hassas deri bölgelerinde kullanılabilirler. Bu ilaçlar kullanılırken deride renk değişikliği olmaması için güneş ışığından korunma gereklidir. Antihistaminiklerin tedavide yeri yoktur, yalnızca kaşıntının giderilmesinde bilhassa gece kaşıntısının engellenmesinde yararlı olabilirler. Fototerapi ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (siklosporin vb) ya da biyolojik casuslar (dupilumab) tedaviye kâfi karşılık alınamayan ağır olgularda gerekli olabilir.
Atopik dermatit çocukluk çağının en sık görülen deri hastalıklarından biridir. Atopik dermatit, atopik egzema ya da alerjik egzema diye de isimlendirilir. Ekseriyetle süt çocukluğu periyodunda başlar. Hastalık, etkilenen bireylerin %45`inde birinci 6 ay, %60`ında birinci bir yaş ve %85`inde birinci 5 yaş ortasında başlamaktadır. Atopik dermatitte genetik yatkınlık olduğu için alerjik nezle ve astımı olan ailelerin çocuklarında daha sık görülür.
Atopik dermatit deride kaşıntılar ve kızarıklıklarla ortaya çıkan allerjik bir deri hastalığıdır. Deride kuruluk, kaşıntı ve birtakım alanlarda kızarıklık ve pullanma sık görülen bulgulardır. Fakat atopik dermatitin en kıymetli bulgusu deri kuruluğudur. Kuruluğa bağlı olarak deride kaşıntılar meydana gelir. Kaşıntı da atopik dermatite mahsus deri bulgularının çıkmasına yol açar. Kaşıntıyı terleme, sıcak, tahriş edici unsurlar ve alerjenlerle temas artırır. Kaşınma ile deri bütünlüğü daha kolay bozulur ve egzama olarak tanımladığımız bulgular oluşur. Kaşıntı gün ortasında aralıklı olarak ortaya çıkabilir, akşamları ve geceleri ise daha fazladır. Bu niçinle olağan uyku sistemi büsbütün bozulabilir. Şiddetli kaşıntı atopik dermatite has deri yaralarının ortaya çıkmasına yol açar. Ortaya çıkan yaralar ise daha fazla kaşıntıya niye olur. bu biçimdece kaşıntı-yara ortaya çıkması-kaşıntı biçiminde bir kısır döngü ortaya çıkar. Duygusal gerilimler de alevlenmelere yol açar. Kaşıntı hem hasta birebir vakitte ailesi için hayat kalitesini değerli ölçüde ve olumsuz biçimde etkileyebilir.
Egzema deride oluşan kızarık, üzeri pütürlü, pullanma ve sızıntı bulunan lezyonlardır. Atopik dermatitin yaşa göre deride tutulum alanları farklılık göstermektedir. Süt çocukluğu periyodunda en sık yüzde (çoğunlukla yanaklarda), saçlı deride, diz ve dirsek bölgelerinin dış yüzeylerinde ve kulak gerisinde görülür. Bez bölgesi çoklukla etkilenmemiştir. İki yaşından büyük çocuklarda daha epeyce dirsek içleri, diz gerisi, boyun, el ve ayak bileği bölgesini meblağ. Ergenlik devrinde lezyonlar daha epeyce el ve ayak bilekleri, kol ve bacakların iç yüzlerinde, göz etrafı, yüz, boyun ve gövdenin üst kısmındadır. bu vakitte egzama yalnızca ellerde olabilir. Çoklukla ciltte çizgilenme, kalınlaşma ve renkte yoğunlaşmaya yol açar.
Atopik dermatit ömrün ilerleyen evrelerinde gelişecek olan öteki allerjik hastalıkların birinci belirtisi olabilir. Atopik dermatitli çocuklarda ilerleyen yaşlarda astım ya da allerjik nezle gelişebilir. Atopik dermatit ile başlayan ve astım ve allerjik nezle ile devam eden bu süreç allerjik yürüyüş olarak isimlendirilir Atopik dermatitin tanısı için klinik bulgular ve muayene kafidir. Teşhis koydurucu bir laboratuvar bulgusu yoktur. Laboratuvar, temel olarak allerjilerin taranması ve benzeri bulgu veren ender görülen hastalıklardan ayırt edilmesi için kullanılır.
Atopik dermatitli her çocukta allerjenle duyarlanma saptanmaz. Hastalık şiddeti arttıkça allerjenle duyarlanma sıklığı artar. Bu niçinle allerjenle duyarlanma en çok orta ve ağır şiddetteki atopik dermatitli çocuklarda oluşur. En sık rastlanan allerji besin allerjisidir. Ülkemizde çocukluk çağındaki besin allerjilerinin %85`inden süt, yumurta akı, buğday, fındık ve daha seyrek olarak soya, balık ve susam ve yer fıstığı sorumludur. Besinlerin yanı sıra mesken tozu akarlarına, hayvan tüy ve döküntülerine ve polenlere karşı allerjiler de atopik dermatitde rol oynayabilir.
Tedavinin maksatları derideki egzemanın azaltılması, derinin nemlendirilmesinin aktif olarak sağlanması ve egzemanın alevlenmesine niye olan etkenlerin ortadan kaldırılmasıdır. Deride kuruluk hastaların çabucak tümünde vardır. Tedavinin birinci maksadı deride var olan bu kuruluğun giderilmesidir. Derinin nemlendirilmesi ile kuruluk ve kaşıntı azalır, yavaşça olgular yalnızca derinin nemlendirilmesi ile denetim altına alınabilir. Çevresel faktörler hastalığın alevlenmesinde etkilidirler. Bu niçinle: yakınmalara yola açan besin, akar, hayvan ve polen allerjenleri ile temas önlenmelidir. Sıcaklık ve nem oranındaki ani değişikliklerden kaçınılmalı, terleme önlenmelidir. Yünlü, tüylü ve naylon giyeceklerden uzak durup bol kesitli pamuklu giysiler tercih edilmeli, çamaşırlar toz deterjandan çok sıvı deterjan yahut granül sabunlarla yıkanıp epey güzel durulanmalı, yumuşatıcı unsurlar kullanılmamalıdır. Deriyi tahriş eden deterjanlar, kimyasal unsurlar, parfümlü ve renkli sabunlar kullanılmamalıdır. Atopik dermatit tedavisinde en aktif ilaç egzema üzerine sürülen kortizonlu kremlerdir. Tüm bedene yayılacak biçimde kullanılmadıkları sürece ve sık kullanılmadıkları sürece önemli yan tesirlere yol açmazlar. Muhtemel yan tesirleri içinde deri incelmesi, renklenmede azalma, çizgilerin oluşması, deri altı kanamalar, deri altı damar genişlemeleri olabilir. Çok kuvvetli tesire sahip kortizonlu ilaçların uzun mühlet deriye uygulanması ile nadiren önemli sistemik tesirler de ortaya çıkabilir. Bu niçinle hastalar tabibine istişareden bu ilacı kullanmamalıdır. Kortizon içermeyen kremler pimekrolimus ve takrolimus 2 yaşından büyük bebeklerde yavaşça ve orta şiddette atopik dermatit tedavisinde kullanılması önerilmektedir. Kortizonlu ilaçlarda görülen yan tesirlere yol açmazlar. Yüz üzere hassas deri bölgelerinde kullanılabilirler. Bu ilaçlar kullanılırken deride renk değişikliği olmaması için güneş ışığından korunma gereklidir. Antihistaminiklerin tedavide yeri yoktur, yalnızca kaşıntının giderilmesinde bilhassa gece kaşıntısının engellenmesinde yararlı olabilirler. Fototerapi ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (siklosporin vb) ya da biyolojik casuslar (dupilumab) tedaviye kâfi karşılık alınamayan ağır olgularda gerekli olabilir.