Istinaf Mahkemeleri Hangi Davalara Bakar ?

[Marangoz]

İstinaf Mahkemeleri Hangi Davalara Bakar?

İstinaf mahkemeleri, Türkiye'deki yargı sisteminin önemli bir parçasıdır ve temyiz öncesinde dava kararlarının gözden geçirilmesini sağlar. Bu mahkemeler, ilk derece mahkemelerinin verdiği kararların tekrar incelenmesi amacıyla kurulmuş olan bir yargı organıdır. İstinaf mahkemelerinin görevi, dava sürecinde hukukun doğru bir şekilde uygulandığından emin olmaktır. Peki, istinaf mahkemeleri hangi davalara bakar? Bu yazıda, istinaf mahkemelerinin hangi tür davaları inceleyeceği, görev alanları ve bu sistemin işleyişi detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

İstinaf Mahkemelerinin Görev Alanı

İstinaf mahkemeleri, özellikle ilk derece mahkemelerinin verdiği kararların temyiz aşamasına geçmeden önce, ikinci bir inceleme yapmalarını sağlayan mahkemelerdir. Bu mahkemeler, istinaf başvurusu yapan tarafların itirazlarını değerlendirir ve yerel mahkemelerin verdiği kararların hukuka uygunluğunu denetler. İstinaf mahkemeleri, temyiz mahkemelerinden farklı olarak, yalnızca kararın doğru uygulanıp uygulanmadığını denetler, ancak davanın yeniden görülmesi gibi bir yetkileri yoktur. Yani, bu mahkemeler dosyaya yeni delil sunulmasını veya davanın yeniden görülmesini kabul etmezler.

İstinaf Mahkemelerinin Hangi Davalara Bakacağı

İstinaf mahkemelerinin hangi davalara bakacağı, genel olarak adli yargı alanında yer alan davalarla sınırlıdır. Bu mahkemeler, ceza davaları, ticaret davaları, medeni davalar gibi çeşitli hukuki alanlarda görev alabilirler. Ancak her tür davaya bakma yetkisine sahip değillerdir. İstinaf mahkemelerinin bakacağı davalar şu şekilde sınıflandırılabilir:

1. Ceza Davaları

Ceza davalarında istinaf mahkemeleri, ilk derece mahkemelerinin verdiği cezalar hakkında itirazları inceler. Örneğin, bir sanığa verilen cezanın ağır olduğunu düşünen bir taraf, istinaf mahkemesine başvurarak kararın yeniden gözden geçirilmesini talep edebilir. İstinaf mahkemeleri, cezaların indirilebilmesi, artırılabilmesi ya da değiştirilmesi gibi kararlar verebilir.

2. Medeni Davalar

Medeni hukukla ilgili davalar da istinaf mahkemelerinin inceleme alanına girer. Aile hukukundan kaynaklanan davalar, miras davaları, boşanma davaları ve nafaka gibi davalar, istinaf mahkemelerinin görevine girmektedir. Bu davalarda da yerel mahkemenin verdiği karar, istinaf mahkemesi tarafından gözden geçirilir.

3. Ticaret Davaları

Ticaretle ilgili davalar, istinaf mahkemelerinin inceleyebileceği bir başka dava türüdür. Şirketler arası anlaşmazlıklar, sözleşme ihlalleri ve ticaretin düzenlenmesiyle ilgili davalar istinaf mahkemelerinin denetimine girebilir.

4. İdari Davalar

İdari davalar da istinaf mahkemelerinin bakabileceği davalar arasında yer alır. Kamu kurumları ve vatandaşlar arasındaki hukuki uyuşmazlıklar, idari dava süreçlerinde yer alan kararlar istinaf mahkemeleri tarafından incelenebilir.

5. İş Davaları

İşçi ve işveren arasındaki davalar, özellikle iş kanunları çerçevesindeki uyuşmazlıklar da istinaf mahkemelerinin denetim alanına girer. Bu tür davalarda, işçi hakları, iş sözleşmesi ihlalleri, tazminat gibi konularda çıkan anlaşmazlıklar istinaf mahkemelerine taşınabilir.

İstinaf Mahkemelerine Başvuru Süreci

İstinaf mahkemesine başvuru, yerel mahkemelerin verdiği kararın yargılamasında hukuka aykırılıklar bulunduğunu düşünen taraflar tarafından yapılır. Başvuru, genellikle bir istinaf dilekçesi ile yapılır ve başvuruya ilişkin süreler, Türk Hukuk Sistemi’ne göre belirlenmiştir. Ceza ve medeni davalarda başvuru süresi genellikle 15 gündür. Ticaret ve iş davalarında ise başvuru süresi farklılık gösterebilir. Başvuru yapıldıktan sonra, istinaf mahkemesi, başvuruyu değerlendirir ve yerel mahkemenin verdiği kararın hukuka uygun olup olmadığını araştırır.

İstinaf Mahkemelerinin Kararları

İstinaf mahkemeleri, başvurularını değerlendirdikten sonra çeşitli kararlar verebilirler. Bu kararlar arasında en yaygın olanları şunlardır:

1. Kararın Onanması

İstinaf mahkemesi, yerel mahkemenin verdiği kararı doğru bulur ve herhangi bir değişiklik yapmaz. Bu durumda, yerel mahkemenin kararı kesinleşir.

2. Kararın Değiştirilmesi

İstinaf mahkemesi, yerel mahkemenin kararını hukuka aykırı bulur ve değiştirir. Örneğin, bir ceza davalarında sanığa verilen cezanın fazla olduğunu düşünen istinaf mahkemesi, cezayı indirme kararı alabilir.

3. Kararın Kaldırılması

Bazı durumlarda, istinaf mahkemesi, yerel mahkemenin kararını tamamen kaldırabilir. Bu durumda, dava tekrar yerel mahkemeye gönderilebilir ve yeniden yargılama yapılabilir.

4. İstinaf Başvurularının Reddedilmesi

İstinaf mahkemesi, başvurunun hukuken geçerli olmadığını düşünürse, başvuruyu reddedebilir. Bu durumda, ilk derece mahkemesinin kararı kesinleşir.

İstinaf Mahkemelerinin Önemi

İstinaf mahkemelerinin, yargı sisteminde önemli bir rolü vardır. Birincil amaçları, yerel mahkemeler tarafından verilen kararların doğru bir şekilde uygulanıp uygulanmadığını denetlemektir. Bu, aynı zamanda adaletin sağlanması için de büyük önem taşır. İstinaf mahkemeleri, bireylerin yargı kararlarına karşı itiraz etme hakkını kullanmalarını sağlar ve adaletin tam anlamıyla gerçekleşmesine yardımcı olur.

İstinaf Mahkemelerinin Yargı Sürecindeki Yeri

İstinaf mahkemeleri, temyiz aşamasına geçmeden önce, mahkeme kararlarının denetlenmesi için önemli bir aşamadır. Bu sistem, yalnızca ilk derece mahkemelerinin verdiği kararların gözden geçirilmesiyle sınırlıdır, ancak bu süreçte hukuki hatalar ve eksiklikler giderilebilir. Böylece, adaletin sağlanması ve yargı kararlarının daha doğru ve yerinde verilmesi mümkün olur.

Sonuç

İstinaf mahkemeleri, Türkiye'nin adli yargı sisteminde önemli bir yere sahiptir. Bu mahkemeler, ceza, medeni, ticaret, idari ve iş davaları gibi birçok farklı alanda görev alabilirler. Yerel mahkemelerin verdiği kararların hukuka uygunluğunu denetleyerek, adaletin doğru bir şekilde tecelli etmesini sağlarlar. İstinaf başvurusu, davaların doğru ve adil sonuçlanmasına katkıda bulunur, ancak istinaf mahkemeleri yalnızca hukuki denetim yapabilir ve davaların yeniden görülmesini talep edemezler. Bu nedenle, istinaf mahkemeleri, yargılamada ikinci bir denetim mekanizması olarak oldukça büyük bir öneme sahiptir.